trzeźwy

Polish

Alternative forms

• krzeźwy, trzeźwi (Middle Polish)
• krzyźwy (Kuyavia, Near Masovian, Sącz Lach)

Etymology

Inherited from Old Polish trzeźwy, from Proto-Slavic *terzvъ.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈtʂɛ.ʑvɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /ˈtr̝ɛ.ʑvɨ/, (17^th–18^th c.) /ˈtʂɛ.ʑvɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛʑvɘ
• Syllabification: trze‧źwy

Adjective

trzeźwy (comparative trzeźwiejszy or bardziej trzeźwy, superlative najtrzeźwiejszy or najbardziej trzeźwy, derived adverb trzeźwo or (Middle Polish) trzeźwie)

1. sober (not drunk)

   Antonym: nietrzeźwy

2. wide awake, fully awake, not sleepy
   • 1947, Witold Makowiecki, Przygody Meliklesa Greka, page 86:

     Starzec rozbudził się wreszcie, usiadł na posłaniu, od razu przytomny i trzeźwy.

     The old man finally woke up; he sat up on the bed, immediately conscious and wide awake.

3. lucid (not confused)

Declension

Declension of trzeźwy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	trzeźwy		trzeźwa	trzeźwe	trzeźwi	trzeźwe
genitive	trzeźwego		trzeźwej	trzeźwego	trzeźwych
dative	trzeźwemu		trzeźwej	trzeźwemu	trzeźwym
accusative	trzeźwego	trzeźwy	trzeźwą	trzeźwe	trzeźwych	trzeźwe
instrumental	trzeźwym		trzeźwą	trzeźwym	trzeźwymi
locative	trzeźwym		trzeźwej	trzeźwym	trzeźwych

Noun

trzeźwy m pers (female equivalent trzeźwa)

1. (nominalised) sober person

   Antonym: nietrzeźwy

Declension

Declension of trzeźwy

	singular	plural
nominative	trzeźwy	trzeźwi
genitive	trzeźwego	trzeźwych
dative	trzeźwemu	trzeźwym
accusative	trzeźwego	trzeźwych
instrumental	trzeźwym	trzeźwymi
locative	trzeźwym	trzeźwych
vocative	trzeźwy	trzeźwi

Derived terms

(adjectives):

• trzeźwiuchny
• trzeźwiusieńki
• trzeźwiuteńki
• trzeźwy jak świnia

(nouns):

• trzeźwość

(verbs):

• trzeźwić impf
• trzeźwieć impf, wytrzeźwieć pf

Related terms

(adjectives):

• trzeźwiący

(adverbs):

• trzeźwiąco
• trzeźwiuchno
• trzeźwiusieńko
• trzeźwiuteńko

Further reading

• trzeźwy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• trzeźwy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “TRZEŹWY”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Marek Kunicki-Goldfinger (31.03.2018) “TRZEŹWI”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “trzeźwy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 149
• Brückner, Aleksander (1927) “trzeźwy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna