służba

See also: služba and służbą

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *slùžьba. By surface analysis, służëc +‎ -ba.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈswuʒ.ba/
• Rhymes: -uʒba
• Syllabification: służ‧ba

Noun

służba f

1. service (work for a community or to achieve a specific goal, which someone performs with dedication and a sense of mission)
2. service (work as a member of the military)
3. service (department in a company, organization, or institution)
4. service (state of being subordinate to or employed by an individual or group)
5. service (people in such a state or employed as such)

Further reading

• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “służba”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *slùžьba. By surface analysis, służyć +‎ -ba. First attested in the 14th century. Sense 8 is a semantic loan from East Slavic.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /sɫuʒʲba/
• IPA^(key): (15^th CE) /sɫuʒʲba/

Noun

służba f (related adjective służebny)

1. (attested in Lesser Poland, Southern Borderlands, Pomerania, Greater Poland) service (act of carrying out tasks and requests for someone)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[2], Krakow, page 12a:

     Allecz ga naprzecif themv nix ne mouø, ysze ktoricz clouek ma on vele dzecy a [a] na slusbøcz ge on vyrzødzy

     [Aleć ja naprzeciw temu nics nie mowię, iże ktoryć człowiek ma on wiele dzieci a na służbęć je on wyrządzi]

   • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[3], volume I, Lviv, page 96:

     Quia et ipsa creatura liberabitur a seruitute corrvpcionis bo czlowyecze przyrodzenye wyzwolono będze od slvzby, wyzbawono będze y wyzwolono od czala szmyertelnego szluzby (Rom 8, 21)

     [Quia et ipsa creatura liberabitur a seruitute corrvpcionis bo człowiecze przyrodzenie wyzwolono będzie od służby, wyzbawiono będzie i wyzwolono od ciała śmiertelnego służby (Rom 8, 21)]

   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 66:

     Dyabolus habet nimis dura seruicia vcruthne sluszbi

     [Dyabolus habet nimis dura seruicia ukrutne służby]

2. service (willingness to help)
   • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[7], 3, 6:

     Przidz k nam, panye, […] a poziuay sluszbi naszey (utere servitio nostro)!

     [Przydź k nam, panie, […] a pożywaj służby naszej (utere servitio nostro)!]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 12:

     Potym vroczywschy szyą z vyeszyelym karmyly to dzyecząthko w slvzbye y v mylosczy bozey

     [Potym wrociwszy się z wiesielim karmili to dzieciątko w służbie i w miłości bożej]

   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[9], 24, 17:

     Potem […] weszli ksyøszøta iudzka y poklonyly syø krolyowy, gen obmyøkczon søcz gich sluszbye (delenitus obsequiis eorum), pozwolyl gym

     [Potem […] weszli książęta judzska i pokłonili się krolowi, jen obmiękczon sąc jich służbie (delenitus obsequiis eorum), po[z]wolił jim]

3. (attested in Greater Poland, Masovia) service (fulfilling official duties, holding an office; state of being subordinate to or employed by an individual or group)
   • 1974 [1420], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[10], volume IV, number 791, Kalisz:

     Issze Szegotha ne *wszoyl Spythkowy kona any go wsszythka m[y]a jaco IIIIor  […], quando ipsum incaptivaverunt sancti Laurencii, jachaw na yego slusbe

     [Iże Żegota nie wziął Spytkowi konia ani go użytka ma jako IIIIor  […], quando ipsum incaptivaverunt sancti Laurencii, jachaw na jego służbę]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 85:

     Aczbi ten, kthoregosz w zemy nye, po vczczivich sluszbach i po swich rzeczach s zyemye bi viyechal

     [Aczby ten, ktoregoż w ziemi nie, po uczciwych służbach i po swych rzeczach z ziemie by wyjechał]

4. service (performing religious activities, sacrifices, performing religious ceremonies)
   • End of the 14th century, Spowiedź powszechna - Confessio generalis, number 1:

     Szpowadami szø […], yszeszmi szgrzeszili... leniwszthwem qu bozey szluszbe

     [Spowiadamy się […], iżesmy zgrzeszyli... leniwstwem ku bożej służbie]

5. payment or remuneration for service
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[11], 19, 13:

     Nye ostanye slvsba slvgy twego (non morabitur opus mercennarii tui) v czebye esz do ivtra

     [Nie ostanie służba sługi twego (non morabitur opus mercennarii tui) u ciebie eż do jutra]

6. friendship
   • 1884 [1476], Ignacy Polkowski, editor, Katalog rękopisów kapitulnych katedry krakowskiej. Cz. 1, Kodexa rękopiśmienne 1-228‎^[12], volume III, page 108:

     Familiaritatem, szluszbi, obczowanya, meam non negabo et te (sc. Judam Iscariotem) nomine tuo voco

     [Familiaritatem, łużby, obcowania, meam non negabo et te (sc. Judam Iscariotem) nomine tuo voco]

7. (attested in Greater Poland) use (act of using; purpose for which something may be employed)
   • 1974 [1421], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[13], volume IV, number 825, Kalisz:

     Jako Margaretha […] ne saplaczila my koną yako pancz grzywem, *thsso my sdechl na yey slusbe

     [Jako Margareta […] nie zapłaciła mi konia jako pięć grzywien, cso mi zdechł na jej służbie]

9. (attested in Greater Poland) farm leased with the performance of service
   • 1974 [1421], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[14], volume IV, number 663, Kalisz:

     Yako Szegotha ne yal na *Spytkowo sluzbø any mu tam nyczs nye wszyøl, any pomocznikem bil

     [Jako Żegota nie jał na Spytkowę służbę ani mu tam nics nie wziął, ani pomocnikiem był]

10. (attested in Lesser Poland) table setting
    • 1879-1920 [1461], Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce‎^[15], volume V, Krakow, page XXIX:

      A preparacione mensarum et sluszby

      [A preparacione mensarum et służby]

Derived terms

adjectives

• służebliwy

 

interjections

• służba ma naprzot ustawiczna

 

nouns

• Boża Służba
• służba boża
• służba kapłańska
• służba ślachecska
• służba żałobna
• służebnica
• służebniczka
• służebnik

 

verbs

• być przy służbie impf
• służbę dać pf

 

Related terms

adjectives

• służebniczy
• służebników

 

nouns

• służebnikowstwo
• służebność
• służenie
• służewnik
• służący

 

verbs

• służyć impf

 

Descendants

• Polish: służba
• Silesian: sużba

References

• Boryś, Wiesław (2005) “służba”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “służba”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “służba”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “służba”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish służba. By surface analysis, służyć +‎ -ba.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈswuʐ.ba/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈsɫuʐ.ba/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -uʐba
• Syllabification: służ‧ba

Noun

służba f (related adjective służbowy or (archaic) służebny)

1. (uncountable) service (work for a community or to achieve a specific goal, which someone performs with dedication and a sense of mission) [with dative ‘to whom/what’]

   Synonym: posługa

2. (countable) service (work as a member of the military)

   Synonym: służba wojskowa

3. (uncountable) service (state of being subordinate to or employed by an individual or group)
4. (uncountable) service (people in such a state or employed as such)

   Synonym: czeladź

5. (countable) service (department in a company, organization, or institution)
6. (uncountable) service (duties performed during specific working hours in some institutions)
7. (uncountable, obsolete) service (act of waiting on someone)

   Synonym: usługiwanie

8. (countable, obsolete) service, table setting

   Synonym: serwis

9. (countable, obsolete) sideboard (piece of furtniture for such a setting)

Declension

Declension of służba

	singular	plural
nominative	służba	służby
genitive	służby	służb
dative	służbie	służbom
accusative	służbę	służby
instrumental	służbą	służbami
locative	służbie	służbach
vocative	służbo	służby

Derived terms

adverbs

• na służbie

 

nouns

• obowiązek służby wojskowej
• Służba Bezpieczeństwa
• służba zdrowia
• służby specjalne
• zasadnicza służba wojskowa

 

proverbs

• służba nie drużba

 

verbs

• być na służbie impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), służba is one of the most used words in Polish, appearing 13 times in scientific texts, 39 times in news, 30 times in essays, 12 times in fiction, and 9 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 103 times, making it the 610th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• służba in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• służba in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “służba”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SŁUŻBA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 13.06.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “służba”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “służba”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “służba”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 227