rzeka

See also: Rzeka, rzéka, rzéką, rzékã, rzeką, and Rzeką

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *rěka. First attested in the 13th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /r̝ɛːka/
• IPA^(key): (15^th CE) /r̝eka/

Noun

rzeka f (diminutive rzeczka, related adjective rzeczny)

1. (attested in Lesser Poland) river (stream of water)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 65, 5:

     Po rzecze poydze peszi (in flumine pertransibunt pede)

     [Po rzece pojdą pieszy (in flumine pertransibunt pede)]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 13, 30:

     Cananevs przebiwa... podle rzeki Iordanskey (circa fluenta Iordanis)

     [Kananeus przebywa... podle rzeki jordańskiej (circa fluenta Iordanis)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 64, 10:

     Rzeka bosza (flumen dei) napelnona iest wod

     [Rzeka boża (flumen dei) napełniona [j]est wód]

   1. river (stream of anything)
      • 1915 [End of the 15th century], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎^[4], page 536:

        Thamo byla yedna rzeka ognyewą... Dym they rzeky podnosyl sya asz do nyeba

        [Tamo była jedna rzeka ogniewa... Dym tej rzeki podnosił się aż do nieba]

Derived terms

nouns

• rzeczyca
• rzeczysko
• stara rzeka

 

Related terms

nouns

• rzeczne

 

Descendants

• Polish: rzeka
• Silesian: rzyka

References

• Boryś, Wiesław (2005) “rzeka”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “rzeka”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “rzeka”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “rzeka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish rzeka. Doublet of Rijeka.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈʐɛ.ka/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /ˈr̝e.ka/, (17^th–18^th c.) /ˈʐe.ka/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Audio 3:

  (file)

• Rhymes: -ɛka
• Syllabification: rze‧ka
• Homophone: Rzeka

Noun

rzeka f (diminutive rzeczka or rzeczułka, related adjective rzeczny)

1. river (large stream which drains a landmass)
2. river (any large flow of a liquid)
3. (figuratively) river (large number of objects moving in an uninterrupted, steady motion)

Declension

Declension of rzeka

	singular	plural
nominative	rzeka	rzeki
genitive	rzeki	rzek
dative	rzece	rzekom
accusative	rzekę	rzeki
instrumental	rzeką	rzekami
locative	rzece	rzekach
vocative	rzeko	rzeki

Derived terms

adjectives

• nadrzeczny
• porzeczny
• zarzeczny

 

nouns

• dorzecze
• powieść rzeka
• starorzecze
• temat rzeka

 

verbs

• kijem rzeki nie zawrócić pf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), rzeka is one of the most used words in Polish, appearing 40 times in scientific texts, 20 times in news, 2 times in essays, 25 times in fiction, and 9 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 96 times, making it the 658th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• rzeka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rzeka in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rzeka”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “RZEKA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 11.05.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rzeka”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rzeka”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rzeka”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 811