prędkość

Old Polish

Etymology

From prędki +‎ -ość. First attested in the beginning of the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /præ̃tkɔɕt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /præ̃tkɔɕt͡ɕ/

Noun

prędkość f

1. speed, quickness
   • 1874-1891 [c. 1500], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XLVII, page 372:

     Quartum gaudium suum donum dabitur homini, pratkoscz, velocitas

     [Quartum gaudium suum donum dabitur homini, prędkość, velocitas]

2. (attested in Lesser Poland) hurry, rush
   • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎^[4], Krakow, page 717:

     A yesthlyby kto *oczh [p]roznye albo nye baczącz przysyągal z vpadv yązyka swego albo z prąthkosczy (lapsu linguae), ... thedy thaki... ma... zmoviczi trzy paczierze

     [A jestliby kto ocz [p]roźnie albo nie bacząc przysięgał z upadu języka swego albo z prędkości (lapsu linguae), ... tedy taki... ma... zmowić trzy pacierze]

Related terms

adjectives

• prędki

adverbs

• prędko

nouns

• prąd

Descendants

• Polish: prędkość
• Silesian: pryndkość

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “prędkość”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish prędkość. By surface analysis, prędki +‎ -ość. Compare Kashubian prãdkòsc.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈprɛnt.kɔɕt͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈprɛ̃t.kɔɕt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛntkɔɕt͡ɕ
• Syllabification: pręd‧kość

Noun

prędkość f (related adjective prędkościowy)

1. (uncountable) rate, speed (tempo at which something happens)

   Synonym: szybkość

2. (uncountable) speed (following something in a short period of time)

   Synonym: szybkość

3. (uncountable) hastiness (rashness)

   Synonym: pochopność

4. (countable, physics) velocity (vector quantity that denotes the rate of change of position with respect to time, combining speed with a directional component)

   Synonym: szybkość

Declension

Declension of prędkość

	singular	plural
nominative	prędkość	prędkości
genitive	prędkości	prędkości
dative	prędkości	prędkościom
accusative	prędkość	prędkości
instrumental	prędkością	prędkościami
locative	prędkości	prędkościach
vocative	prędkości	prędkości

Derived terms

adverbs

• z prędkością światła

nouns

• prędkościomierz
• prędkość dźwięku
• prędkość kątowa
• prędkość kosmiczna
• prędkość liniowa
• prędkość obrotowa
• prędkość światła
• prędkość względna

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prędkość is one of the most used words in Polish, appearing 86 times in scientific texts, 1 time in news, 0 times in essays, 1 time in fiction, and 0 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 88 times, making it the 725th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• prędkość in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• prędkość in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prędkość”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prędkość”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “prędkość”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prędkość”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 1001