cząstka

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *čęstъka. By surface analysis, czãsc +‎ -ka.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʃɔ̃st.ka/
• Rhymes: -ɔ̃stka
• Syllabification: cząst‧ka

Noun

cząstka f (diminutive cząsteczka)

1. diminutive of czãsc

References

• Stefan Ramułt (1893) “čǫstka”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 22
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “cząstka”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “cząstka”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *čęstъka. By surface analysis, część +‎ -ka. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ʃʲɑ̃stka/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ʃʲɑ̃stka/

Noun

cząstka f

1. (attested in Masovia) diminutive of część
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 100:

     Dlusznik nyektoran czanstka swemu poziczczi zaplaczyl (debitor aliquam partem eiusdem debiti suo creditori exsolverat)

     [Dłużnik, niektorą cząstkę swemu pożyczcy zapłacił (debitor aliquam partem eiusdem debiti suo creditori exsolverat)]

   • 1950 [1468], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1315, Warsaw:

     Yakom ya nye pooral Katherzenyney roley gwalthem w yey czasthcze anym gey wszcodzyl yako pyancz kop

     [Jakom ja nie poorał Katerzeninej rolej gwałtem w jej cząstce anim jej uszkodził jako pięć kop]

2. one percent
   • 1930 [c. 1455], “Neh”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 5, 11:

     Nawroczcyesz gym dzisz gich dzedzini y vynnyce gich y gich olyvye y domi gich, nye byerzøcz y se ssta czøstky pyenyødzi, zbosza, vyna y oleia, iøszescye bily obikly ot nych bracz, dacye za nye (reddite eis hodie agros suos..., quin potius et centesimam pecuniae..., quam exigere soletis ab eis, date pro illis)

     [Nawroćcież jim dziś jich dziedziny i winnice jich, i jich oliwie, i domy jich, nie bierząc i se sta cząstki pieniędzy, zboża, wina i oleja, jążeście byli obykli ot nich brać, dacie za nie (reddite eis hodie agros suos..., quin potius et centesimam pecuniae..., quam exigere soletis ab eis, date pro illis)]

3. partnership
   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 62:

     Naam tesz grzesznim slugam... cząstką nektorą y towariszstwo dacz raczy ss twoymy swątimi apostoli (partem aliquam et societatem donare digneris cum tuis sanctis apostolis)

     [Nam też grzesznym sługam... cząstkę niektorą i towarzystwo dać raczy z twoimi świętymi apostoły (partem aliquam et societatem donare digneris cum tuis sanctis apostolis)]

Descendants

• Polish: cząstka

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “cząstka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish cząstka. By surface analysis, część +‎ -ka.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɔw̃st.ka/, /ˈt͡ʂɔnst.ka/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈt͡ʂɔ̃st.ka/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔw̃stka
• Syllabification: cząst‧ka

Noun

cząstka f (diminutive cząsteczka)

1. diminutive of część
2. (physics) particle (elementary particle or subatomic particle)

Declension

Declension of cząstka

	singular	plural
nominative	cząstka	cząstki
genitive	cząstki	cząstek
dative	cząstce	cząstkom
accusative	cząstkę	cząstki
instrumental	cząstką	cząstkami
locative	cząstce	cząstkach
vocative	cząstko	cząstki

Derived terms

(adjective):

• cząstkowy

(nouns):

• antycząstka
• cząstka alfa

Related terms

(adverb):

• cząstkowo

(noun):

• cząstkowość

Further reading

• cząstka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• cząstka in Polish dictionaries at PWN