bakałarz

See also: Bakalarz and bakalarz

Old Polish

Etymology

Learned borrowing from Latin baccalārius. First attested in 1457.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bakaɫaːr̝/
• IPA^(key): (15^th CE) /bakaɫɒr̝/

Noun

bakałarz m animacy unattested

1. (sometimes offensive, attested in Greater Poland) teacher

   Synonym: nauczyciel

   • 1921 [1469], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎^[2], page 135:

     Nobilis Nicolaus baccalarz

     [Nobilis Nicolaus bakałarz]

   • 1874 [1482], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[3], volume XVI, page 1431:

     Albertus et Petrus dicti bakalarzevye, kmethones de Bobyno

     [Albertus et Petrus dicti bakałarzewie, kmethones de Bobino]

   • 1885-2024 [1457], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume V, Dolsk, page 15:

     Gello rusticus ineptus aliter bancarzs vel baccalarzs

     [Gello rusticus ineptus aliter bankarz vel bakałarz]

Derived terms

noun

• bakałarzowa

 

Descendants

• Polish: bakałarz, bakalarz (Middle Polish)
  • → Kashubian: bakalôrz (through Middle Polish bakalárz)

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bakałarz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

FWOTD – 11 November 2021

Alternative forms

• bakalarz (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish bakałarz.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /baˈka.waʂ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /baˈka.ɫɒr̝/, (17^th–18^th c.) /baˈka.ɫɒʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -awaʂ
• Syllabification: ba‧ka‧łarz

Noun

bakałarz m pers

1. (education) bachelor (person with the first or lowest academical degree conferred by universities and colleges)
2. (archaic or humorous) teacher

   Synonym: nauczyciel

   • 1900, anonymous author, Nędznicy [The Miserables]‎^[5], translation of Les Misérables by Victor Hugo:

     Ale niektórzy byli jeszcze ciekawi, myśląc, że prawdopodobnie nie chodziło o bajeczne skarby legendy, ale o lepszą i dotykalniejsza gratkę niż banknoty djabła, że prawdopodobnie dróżnik odkrył jakąś tajemnicę. Najbardziej zaciekawionemi byli bakałarz i karczmarz Thenardier, który żył w przyjaźni ze wszystkimi i nie gardził stosunkami z Boulatruellem.

     Some persons, however, were still curious, surmising that in all this there was probably no fabulous treasure of the legends, but some fine windfall of a more serious and palpable sort than the devil's bank-bills, and that the road-mender had half discovered the secret. The most "puzzled" were the school-master and Thenardier, the proprietor of the tavern, who was everybody's friend, and had not disdained to ally himself with Boulatruelle.

Declension

Declension of bakałarz

	singular	plural
nominative	bakałarz	bakałarze
genitive	bakałarza	bakałarzy
dative	bakałarzowi	bakałarzom
accusative	bakałarza	bakałarzy
instrumental	bakałarzem	bakałarzami
locative	bakałarzu	bakałarzach
vocative	bakałarzu	bakałarze

Descendants

• → Kashubian: bakalôrz (through Middle Polish bakalárz)

Further reading

• bakałarz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bakałarz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bakałarz, bakalarz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (17.03.2016) “BAKAŁARZ, BAKALARZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bakałarz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bakałarz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bakałarz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 85
• bakałarz in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego