User:Sumiaz/Constitution of Bolivia
Bolivia Estadoq Kuraq Kamachiynin
- I Kaq Hatun Patma. Estadop Bases Fundamentalesnin Derechos, Deberes Garantiasmantawan
- I Kaq Phatma. Estadop Bases Fundamentalesninmanta
- I Kaq Uch'uy Phatma. Estadop Modelon Kasqanmanta
- II Kaq Uch'uy Phatma. Estadop Principiosninmantawan Valoresninwan Finesninmantawan
- III Kaq Uch'uy Phatma. Gobiernopata Sistemanmanta
- II Kaq Phatma. Derechos Fundamentales Garantiasmantawan
- I Kaq Uch'uy Phatma. Tukuypaq Kamachinamanta
- II Kaq Uch'uy Phatma. Astawan Yupaychasqa Ruway Atiykunamanta
- III Kaq Uch'uy Phatma. Derechos Civilesmantawan Politicosmantawan
- IV Kaq Uch'uy Phatma. Derechos Naciones, Pueblos Indigenas Originario Campesinosmanta
- V Kaq Uch'uy Phatma. Runap Atiynin, Qullqiyuq Kay Atiyninmanta
- I Kaq Rak'iy. Sumaq Medio Ambienteyuq Runa Kayta Atiyninmanta
- II Kaq Rak'iy. Runa Hampisqa Kay Atiynin, Hampinawasuyup Kay Atiynin
- III Kaq Rak'iy. Runa Llamk'ayniyuq Atiyninmanta
- IV Kaq Rak'iy. Runa Imallayuqpis Kay Atiyninmanta
- V Kaq Rak'iy. Wawakunap, Maqt'akunap, Imillakunap, Waymakunap, Sipaskunap Ruway Atiyninmanta
- VI Kaq Rak'iy. Ayllukunap Ruway Atiyninmanta
- VII Kaq Rak'iy. Machu Runap Ruway Atiyninmanta
- VIII Kaq Rak'iy. Mana Ima Ruway Atiqkunap Ruway Atiyninmanta
- XI Kaq Rak'iy. Wichq'asqa Runap Ruway Atiyninmanta
- X Kaq Rak'iy. Warmi Manaqa Qhari Rantiqkunatawan Mikhuqkunaptawan Ruway Atiyninku
- VI Kaq Uch'uy Phatma. Yachaqay, Interculturalidad Derechos Culturalesmanta
- VII Kaq Uch'uy Phatma. Runaman Willanakunamanta
- III Kaq Phatma. Ruwaykunamanta
- IV Kaq Phatma. Garantias Juridiccionalesmantawan, Harkaykunamantawan
- I Kaq Uch'uy Phatma. Garantias Jurisdiccionalesmanta
- II Kaq Uch'uy Phatma. Harkaykuykuna Ruwaykunamanta
- III Kaq Uch'uy Phatma. Estados Excepcionmanta
ESTADOP KURAQ KAMACHIYNIN
Iskay chunka pichqayuq p'unchawpi, qhaqmiy killapi iskay waranqa isqunniyuq watapi Referendum ñisqapi arí ñikurqa, qanchis p'unchawpitaq hatun puquy killapi iskay waranqa isqunniyuq watapi qillqasqata urqhukurqa.
QALLARINAPAQ ÑAWPAQ RIMARIY
Ñawpaqpachakunapi urqukuna parlaq kanku, mayupis puriq, qhucha qhuchachaspa. Amazonia ñisqa, chacos ñisqa, altiplanos ñisqa, llanos ñisqa, valles ñinchikkuna ima q'umirkunawan, t'ikakunawan qhataykukurwanku. Kay pachamamapiqa tukuy laya runa llaqtachakurqa; chaymantapacha tukuy laya kawsayniyuq kanku, kawsakunku. Ahinata llaqtanchikta yurichinchik nitay ñak'arichiy chiqninakuy karqachu. Hawa llaqtamanta runa chamusqanmantapacha ñak'ariypi chiqninakuypi kawsarqanchik.
Bolivia cuyuqa tukuy laya runakuy, ñawpaq kawsay sunqunmantapacha, ñawpaq maqanakuypi, indigenasta ñak'arichisqankumanta uqharikuypi, sapan kamachikuypi, mana ñak'arinapaq maqanakuypi, llaqta runa, tantasqa runa sindicales ñisqa puriyninpi, yakumanta maqanakuypi qhuya raymi killapi maqanakuypi, hallp'amanta ima maqanakuypi, wañusqakunata yuyarispa musuq Estadota uqharinchik.
Estadoqa tukuy kikin kasqanpi sayakun, chantapis sapan yuyaychakun, yanapakuspa, aynikuspa k'achata tiyakuspa, amallapis tukuypaq kanan tiyan; sumaq kawsaypipuni kawsakunan tiyan, imatachus puquchikusanku, imaynachus kanku, kamachiyninkuta, runap kawsayninta ima yupaychaspa tukuywank'achata tiyakunanchik tiyan; tukuypis yakuyuq, llamk'anayuq, yachaqanayuq, wasiyuq, mana unqusqa ima kawsakunanchik tiyan.
Mañana Estado colonial, republicano, neoliberal ñisqakunapi kawsasanchikñachu. Tukuyninchik Estado Unitario Social de Derecho Plurinacional comunitario ñisqata uqharisanchik, hinamanta Bolivia suyunchikpi tukuypis parlariyta atinanpaq, ñawpaqman thaskirinanpaq, mana maqanakuy kananpaq, chaykunata qhawarispa, tukuy llaqtakunapis kasqankumanhina kawsakunankupaq kay Estadota uqharinanchik tiyan.
Ñuqanchik, warmikuna qharikuna Asamblea Constituyentewan llaqtamanta atiyninwan huk sunqullawan kay Bolivianchikta thaskirichinanchik tiyan.
Llaqtanchikkunaqpata kamachiyninta ruwaspa, pachamamaqpata kallpanwan, Apunchikta pachi ñispa, watiqmanta Bolivianchikta yurinchik.
Pikunachus constituyente ñisqata ñawpaqman thaskirichinku, musuq kawsayta tukuypis yakuyuq, llamk'anayuq, yachaka.
ESTADOP HATUN KAMACHIYNIN
Part 1
[edit]Huk Kaq Hatun Phatma - Estadop Bases Fundamentalesnin Derechos, Deberes Garantiasmantawan
- Huk Kaq Phatma - Estadop Bases Fundamentalesninmanta
- Huk Kaq Huch'uy Phatma - Estadop Modelon Kasqanmanta
Huch'uy kamachiy 1. Bolivia huk Estado Social de Derecho Plurinacional Comunitario, yuyayniyuq, atiyniyuq, tukuy laya kawsayniyuq, descentralizasqa, autonomiakunayuq. Bolivia pluralidad ñisqapi sayarin, chantapis yuyay atiyniyuq, qullqi hap'iy atiyniyuq, huchata qhaway atiyniyuq, parlay atiyniyuq.
Huch'uy kamachiy 2. Kay Constitucionmanhina chantapis hatun kamachiymanhina, naciones, pueblos indigena originario campesinos ñak'ariypi kaswakuptin huk sunqullawan huk Estadollata qhawaspa, kamachiyninkumanhina kamachikunanku tiyan. Estado nacionkunamantawan pueblos indigena originario campesinokunamantawan autonomianta, autogobiernonta, kawsayninta, hallp'ayuq kananta ima qhawanan tiyan.
Huch'uy kamachiy 3. Bolivia suyuqa tukuy bolivianakunawan bolivianokunawan, chaqrakunamanta runa, tukuy wak parlayniyuqwan, tukuy afrobolivianokuna, tukuyninku Bolivia suyu kanku.
Huch'uy kamachiy 4. Kasqanmanhina Estado allin ñawiwan qhawan, ima iñiyniyuq, yupaychayniyuq kanapaq kawsayninmanhina, mana saruchaspa, mana huch'uychaspa.
Huch'uy kamachiy 5.
I. Castilla simi, chantapis tukuy simi suyukunamanta, chaqra llaqtakunamanta Estadop simin rimaykunas kanku. Aymara, araona, baure, bésiro, canichana, cavineño, cayubaba, ch'acobo, chimán, ese ejja, guiaraní, guarasu'we, guarayu, itonoma, leco, machajuyai-kallawa, machineri, maropa, mojeño-trinitario, mojeño-ignaciano, moré, mosetén, movima, pacawara, puquina, quechua, sirionó, tacana, tapiete, toromoana, uru-chipaya, weenhayek, yaminawa, yuki, yuracaré, y zamuco.
II. Plurinacional kuraq kamachiqwan hinataq isq'unin llaqtakunamanta kamachiqkuna iskay simillatapis parlarinanku tiyan. Hukqa castilla simi kanan tiyan, huktaq paykunamantaña, chantapis ima simitachus llaqtankupi parlakun chay kanman. Gobiernos autonómos ñisqa ima simitachus llaqtankupi parlanku chay simita apaykachananku tiyan chantapis castilla simita.
Sullk'a kamachiqkuna mayqin simitachus llaqtankupi parlanku chayta parlananku tiyan.
Huch'uy kamachiy 6.
I. Sucre kay Bolivia suyumanta capitalnin.
II. Bolivia suyup simbolos ñisqa bandera kimsa llimphiyuq, pukayuq, q'illuyuq, q'umirniyuq; Himno Nacional; escudo de armas; wiphala; escarapela; kantuta t'ika, patujú t'ika.
- Iskay Kaq Huch'uy Phatma - Estadop Principiosninmantawan Valoresninwan Finesninmantawan
Huch'uy kamachiy 7. Bolivia llaqta runapi yuyaychay kaskan. Organos del poder público llamk'aynin, ruway atiynin chaymanta lluqsin.
Huch'uy kamachiy 8.