Jump to content

๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ

From Wiktionary, the free dictionary

Apabhramsa

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Prakrit ๐‘€ฏ๐‘€บ๐‘€ญ๐‘€ณ (viraha), from Sanskrit เคตเคฟเคฐเคน (viraha).

Noun

[edit]

๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) (แนฌakka)[1]

  1. separation
    • c. 1000 โ€“ 1100, Abdur Rahman, Sandeล›a-Rฤsaka 108:[2]
      ๐‘†ฑ๐‘†ถ๐‘†ค๐‘‡€๐‘†ค๐‘†ณ๐‘†ซ๐‘†ฒ ๐‘†˜๐‘†ด๐‘†ฉ ๐‘†ฉ๐‘†ฒ ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘†ช๐‘†‡ ๐‘†ฅ๐‘†ด๐‘†ช ๐‘†‡๐‘†‘๐‘‡€๐‘†‘๐‘†ด๐‘†๐‘†’ ๐‘†‘๐‘†ซ๐‘†ผ๐‘†… ๐‘‡…
      ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฑ๐‘†ด ๐‘†ข๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฎ๐‘†ด ๐‘†‘๐‘†ซ๐‘†ด ๐‘†„๐‘†ฑ๐‘†ณ๐‘†˜๐‘†ฌ๐‘†ด ๐‘†ฑ๐‘†ด๐‘†๐‘†–๐‘†ผ๐‘†… ๐‘‡†
      sunnฤraha jima maha hiyaรผ piya ukkiแนƒkha karei .
      virahahuyฤsi dahevi kari ฤsฤjali siแนƒcei .
      • 1999 translation by Harivallabh Bhayani
        108.[3] My heart yearns for my darling like that of a goldsmith (yearning for producing gold which he desires so much). It burns that (gold of the body) in the fire of separation and sprinkles it with the water of hope.

Declension

[edit]
Declension of ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (masculine)
singular plural
Nominative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha)
Accusative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha)
Instrumental ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘† (viraheแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ๐‘† (viraheแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ (viraheแน‡a) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahehiแนƒ)
Dative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ)
Ablative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahahe) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ๐‘† (virahahuแนƒ)
Genitive ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ๐‘† (virahฤแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ (virahฤแน‡a)
Locative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ด (virahi) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahe) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahahiแนƒ)
Vocative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho)
Declension of ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (neuter)
singular plural
Nominative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†…๐‘† (virahaรฏแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†…๐‘† (virahฤiแนƒ)
Accusative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†…๐‘† (virahaรฏแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†…๐‘† (virahฤiแนƒ)
Instrumental ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘† (viraheแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ๐‘† (viraheแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ (viraheแน‡a) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahehiแนƒ)
Dative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ)
Ablative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahahe) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ (virahahu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ถ๐‘† (virahahuแนƒ)
Genitive ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahasu) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ฑ๐‘†ถ (virahassu) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘† (virahahaแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ๐‘† (virahฤแน‡aแนƒ) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ (virahฤแน‡a)
Locative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ด (virahi) or ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahe) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†ด๐‘† (virahahiแนƒ)
Vocative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฒ๐‘†พ (virahaho)

References

[edit]

Sanskrit

[edit]

Alternative scripts

[edit]

Noun

[edit]

๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ โ€ข (viraha) stemm

  1. Sharada script form of เคตเคฟเคฐเคน

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ
singular dual plural
nominative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†‚ (virahaแธฅ) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฟ (virahau)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณยน (virahฤยน)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†‚ (virahฤแธฅ)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ฑ๐‘†‚ยน (virahฤsaแธฅยน)
vocative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ (viraha) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฟ (virahau)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณยน (virahฤยน)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†‚ (virahฤแธฅ)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ฑ๐‘†‚ยน (virahฤsaแธฅยน)
accusative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฉ๐‘‡€ (viraham) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฟ (virahau)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณยน (virahฤยน)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ค๐‘‡€ (virahฤn)
instrumental ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†Ÿ (viraheแน‡a) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€ (virahฤbhyฤm) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฝ๐‘†‚ (virahaiแธฅ)
๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†จ๐‘†ด๐‘†‚ยน (virahebhiแธฅยน)
dative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†ช (virahฤya) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€ (virahฤbhyฤm) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†‚ (virahebhyaแธฅ)
ablative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘† ๐‘‡€ (virahฤt) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€ (virahฤbhyฤm) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†จ๐‘‡€๐‘†ช๐‘†‚ (virahebhyaแธฅ)
genitive ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ฑ๐‘‡€๐‘†ช (virahasya) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ช๐‘†พ๐‘†‚ (virahayoแธฅ) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ณ๐‘†Ÿ๐‘†ณ๐‘†ฉ๐‘‡€ (virahฤแน‡ฤm)
locative ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ (virahe) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ช๐‘†พ๐‘†‚ (virahayoแธฅ) ๐‘†ฎ๐‘†ด๐‘†ซ๐‘†ฒ๐‘†ผ๐‘†ฐ๐‘†ถ (viraheแนฃu)
  • ยนVedic