ივენ
Laz
[edit]Alternative forms
[edit]- იჲენ (iyen) — Atina, Vizha, Artasheni, Chanapeti
- იყვენ (iqven) — Khopa–Batumi, Chkhala
- იყვაფუნ (iqvapun), იყოფუნ (iqopun) — Chkhala
Etymology
[edit]From Proto-Kartvelian *q̇aw-, akin to Georgian ი‐ყვ‐ი‐ს (i‐q̇v‐i‐s), Mingrelian ი‐ჸუ‐აფ‐უ (i‐ʾu‐ap‐u) and Mingrelian მ‐ა‐ჸუ‐აფ‐უ (m‐a‐ʾu‐ap‐u).
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]ივენ • (iven) (Latin spelling iven) (Vitse–Arkabi)
- to happen, to become
- მათბააფეზ კართალიში ჟინ გჲოჭარამან დო გეჭარერი ივენ
- matbaapez ǩartalişi jin gyoç̌araman do geç̌areri iven
- They print on paper in printing houses, and paper becomes money
- 1960 – 1964, Muhsin Erol (a native of Şenköy born in 1940), Stories recorded by Georges Dumézil in Istanbul The Wizard and His Apprentice:[1]
- ჰე-თი, მუნთხა უნტუ ივეტუ: ჲანი კინჩი ივეტუ, ფუთხუტუ; ჯოღოჲ ივეტუ, ლალუმტუ; ნჯა ივეტუ, ქვა ივეტუ, დუნჲას მუ ჭეშიტი შეჲ ტუ იჲი ივეტუ.
- he-ti, muntxa unťu iveťu: yani ǩinçi iveťu, putxuťu; coğoy iveťu, lalumťu; nca iveťu, kva iveťu, dunyas mu ç̌eşiťi şey ťu iyi iveťu.
- The man in black had the ability to become whatever he wanted, that is to say, he became a bird (and) flew, he became a dog (and) barked, he became a tree, he became a stone, he became all kinds of things in the world.
- ჰე-თი, მუნთხა უნტუ ივეტუ: ჲანი კინჩი ივეტუ, ფუთხუტუ; ჯოღოჲ ივეტუ, ლალუმტუ; ნჯა ივეტუ, ქვა ივეტუ, დუნჲას მუ ჭეშიტი შეჲ ტუ იჲი ივეტუ.
Conjugation
[edit]| Other dialects | Chkhala dialect | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| verbal noun | ოვაფუ (ovapu) | ვაფუა (vapua) | |||||
| privative participle | უვაფუ (uvapu) | უვაფუა (uvapua) | |||||
| verbal adjective | ოვაფონი (ovaponi) or ოვაფუში (ovapuşi) | ||||||
| participle | ვაფერი (vaperi) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| first | second | third | first | second | third | ||
| tenses / screeves | მა (ma) | სი (si) | ჰე (he) | ჩქუ (çku) | თქვა (tkva) | ჰენთეფე (hentepe) | |
| imperfective present | ბივერ (biver) | ივერ (iver) | ივენ (iven) | ბივერთ (bivert) | ივერთ (ivert) | ივენან (ivenan) | |
| imperfective past | ბივერტი (biverťi) | ივერტი (iverťi) | ივერტუ (iverťu) | ბივერტით (biverťit) | ივერტით (iverťit) | ივერტეს (iverťes) | |
| imperfective optative mood | ბივერტა (biverťa) | ივერტა (iverťa) | ივერტას (iverťas) | ბივერტათ (biverťat) | ივერტათ (iverťat) | ივერტან (iverťan) | |
| imperfective auditive | ბივერტი დორენ (biverťi doren) | ივერტი დორენ (iverťi doren) | ივერტუ დორენ (iverťu doren) | ბივერტით დორენ (biverťit doren) | ივერტით დორენ (iverťit doren) | ივერტეს დორენ (iverťes doren) | |
| imperfective votive mood | ბივერტიკო (biverťiǩo) | ივერტიკო (iverťiǩo) | ივერტუკო (iverťuǩo) | ბივერტიტკო (biverťiťǩo) | ივერტიტკო (iverťiťǩo) | ივერტესქო (iverťesko) | |
| simple perfective | ბივი (bivi) | ივი (ivi) | ივუ (ivu) | ბივით (bivit) | ივით (ivit) | ივეს (ives) | |
| perfective optative mood | ბივა (biva) | ივა (iva) | ივას (ivas) | ბივათ (bivat) | ივათ (ivat) | ივან (ivan) | |
| perfective auditive | ბივი დორენ (bivi doren) | ივი დორენ (ivi doren) | ივუ დორენ (ivu doren) | ბივით დორენ (bivit doren) | ივით დორენ (ivit doren) | ივეს დორენ (ives doren) | |
| pluperfect | ბივი დორტუ (bivi dorťu) | ივი დორტუ (ivi dorťu) | ივუ დორტუ (ivu dorťu) | ბივით დორტუ (bivit dorťu) | ივით დორტუ (ivit dorťu) | ივეს დორტუ (ives dorťu) | |
| perfective votive mood | ბივიკო (biviǩo) | ივიკო (iviǩo) | ივუკო (ivuǩo) | ბივიტკო (biviťǩo) | ივიტკო (iviťǩo) | ივესქო (ivesko) | |
| future | ბივარე (bivare) | ივარე (ivare) | ივასენ (ivasen) | ბივათენ (bivaten) | ივათენ (ivaten) | ივანორენ (ivanoren) | |
| future in the past | ბივატი (bivaťi) | ივატი (ivaťi) | ივატუ (ivaťu) | ბივატით (bivaťit) | ივატით (ivaťit) | ივატეს (ivaťes) | |
| imperative | - | ივი (ivi) | - | - | ივით (ivit) | - | |
| prohibitive | - | მოთ ივერ (mot iver) | - | - | მოთ ივერთ (mot ivert) | - | |
| prohibitivo-optative | მოთ ბივერტა (mot biverťa) | მოთ ივერტა (mot iverťa) | მოთ ივერტას (mot iverťas) | მოთ ბივერტათ (mot biverťat) | მოთ ივერტათ (mot iverťat) | მოთ ივერტან (mot iverťan) | |
| imperfective potential | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
| perfective potential | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
| potential-optative | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
| potential-votive | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
| imperfective impersonal | [Term?] | ||||||
| perfective impersonal | [Term?] | ||||||
| impersonal-optative | [Term?] | ||||||
| impersonal-votive | [Term?] | ||||||
| experiential mood present tense | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
| experiential mood past tense | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
| experiential-votive | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | [Term?] | |
Derived terms
[edit]- დინცხირჲარი იჲენ (dinʒxiryari iyen)
- ჶიკიაშა ივენ (fiǩiaşa iven)
- ჰელაჩი იჲენ (helaçi iyen)
- დუნდგა ივენ (dundga iven)
- მონკა იჲენ (monǩa iyen)
- მჭიფე იჲენ (mç̌ipe iyen)
- მტურა იჲენ (mťura iyen)
- მპალა იჲენ (mp̌ala iyen)
- ლიმჯი დიჲენ (limci diyen)
- დიდა იჲენ (dida iyen)
- ბადი იჲენ (badi iyen)
- სერი დიჲენ (seri diyen)
- ივენ ვაივენ (iven vaiven)
- უჯა ივენ (uca iven)
References
[edit]- ^ Dumézil, Georges (1967) Documents anatoliens sur les langues et les traditions du Caucase IV: Récits lazes en dialecte d'Arhavi (parler de Şenköy)[1] (in French), Paris: Presses universitaires de France, pages 99, 100
Further reading
[edit]- Kiria, Č̣abuḳi, Ezugbaia, Lali, Memišiši, Omar, Čuxua, Merab (2015) Lazur-megruli gramaṭiḳa [Laz–Mingrelian Grammar] (in Georgian), Tbilisi: Gamomcemloba Meridiani, page 856
- Kojima, Gôichi (2012–) “iven”, in Temel Lazca-Türkçe Sözlük Taslağı[2] (in Turkish)
- Tandilava, Ali (2013) “ივენ”, in Merab Čuxua, Natela Kutelia, Lile Tandilava, Lali Ezugbaia, editors, Lazuri leksiḳoni [Laz Dictionary][3], online version prepared by Levan Vašaḳiʒe, Tbilisi