විහරන‍්ත්
Pali
[edit]Alternative forms
[edit]Alternative scripts
Adjective
[edit]විහරන‍්ත්
- Sinhala script form of viharant, which is present active participle of විහරති (viharati, “to dwell”)
- 2006, The First Book in the Suttanta-Pitaka: Dīgha-Nikāya (I)[1], page 184:
- 54. කටඤ‍්ච අම‍්බට‍්ඨ භික‍්ඛු ඉන්‍ද්‍රියෙසු ගුත‍්තද‍්වාරො හොති? ඉධ
අම‍්බට‍්ඨ භික‍්ඛු චක‍්ඛුනා රූපං දිස‍්වා න නිමිත‍්තග‍්ගාහි හොති නානුබ්‍යඤ‍්ජ-
නග‍්ගාහි. යත්‍වාධිරණමෙතං චක‍්ඛුන්‍ද්‍රියං අසංවුතං විහරන‍්තං අභිජ‍්ඣා-
දොමනස‍්සා පාපකා අකුසලා ධම‍්මා අන්‍වාස‍්සවෙය්‍යුං තස‍්ස සංවරාය පටිපජ‍්ජති
රක‍්ඛති චක‍්ඛුන්‍ද්‍රියං, චක‍්ඛුන්‍ද්‍රියෙ සංවරං ආපඛ‍ජ‍්ජති- 54. Kathañca Ambaṭṭha bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha Ambaṭṭha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇametaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
- 54. And how, Ambattha, is the Bhikshu guarded as to the doors of his senses? When, Ambattha, he sees an object with his eye he is not entranced in the general appearance or the details of it. He sets himself to restrain that which might give occasion for evil states, covetousness and dejection, to flow in over him so long as he dwells unrestrained as to his sense of sight. He keeps watch upon his faculty of sight, and in the faculty he undergoes restraint.
Declension
[edit]Declension table of "විහරන‍්ත්" (masculine)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | විහරං (viharaṃ) or විහරන‍්තො (viharanto) | විහරන‍්තො (viharanto) or විහරන‍්තා (viharantā) |
| Accusative (second) | විහරන‍්තං (viharantaṃ) | විහරන‍්තො (viharanto) or විහරන‍්තෙ (viharante) |
| Instrumental (third) | විහරතා (viharatā) or විහරන‍්තෙන (viharantena) | විහරන‍්තෙහි (viharantehi) or විහරන‍්තෙභි (viharantebhi) |
| Dative (fourth) | විහරතො (viharato) or විහරන‍්තස‍්ස (viharantassa) | විහරතං (viharataṃ) or විහරන‍්තානං (viharantānaṃ) |
| Ablative (fifth) | විහරතා (viharatā) or විහරන‍්තස‍්මා (viharantasmā) or විහරන‍්තම‍්හා (viharantamhā) or විහරන‍්තා (viharantā) | විහරන‍්තෙහි (viharantehi) or විහරන‍්තෙභි (viharantebhi) |
| Genitive (sixth) | විහරතො (viharato) or විහරන‍්තස‍්ස (viharantassa) | විහරතං (viharataṃ) or විහරන‍්තානං (viharantānaṃ) |
| Locative (seventh) | විහරති (viharati) or විහරන‍්තස‍්මිං (viharantasmiṃ) or විහරන‍්තම‍්හි (viharantamhi) or විහරන‍්තෙ (viharante) | විහරන‍්තෙසු (viharantesu) |
| Vocative (calling) | විහරං (viharaṃ) or විහරන‍්ත (viharanta) | විහරන‍්තො (viharanto) or විහරන‍්තා (viharantā) |
Declension table of "විහරන‍්තී" (feminine)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | විහරන‍්තී (viharantī) | විහරන‍්තියො (viharantiyo) or විහරන‍්තී (viharantī) |
| Accusative (second) | විහරන‍්තිං (viharantiṃ) or විහරන‍්තියං (viharantiyaṃ) | විහරන‍්තියො (viharantiyo) or විහරන‍්තී (viharantī) |
| Instrumental (third) | විහරන‍්තියා (viharantiyā) | විහරන‍්තීහි (viharantīhi) or විහරන‍්තීභි (viharantībhi) |
| Dative (fourth) | විහරන‍්තියා (viharantiyā) | විහරන‍්තීනං (viharantīnaṃ) |
| Ablative (fifth) | විහරන‍්තියා (viharantiyā) | විහරන‍්තීහි (viharantīhi) or විහරන‍්තීභි (viharantībhi) |
| Genitive (sixth) | විහරන‍්තියා (viharantiyā) | විහරන‍්තීනං (viharantīnaṃ) |
| Locative (seventh) | විහරන‍්තියා (viharantiyā) or විහරන‍්තියං (viharantiyaṃ) | විහරන‍්තීසු (viharantīsu) |
| Vocative (calling) | විහරන‍්ති (viharanti) | විහරන‍්තියො (viharantiyo) or විහරන‍්තී (viharantī) |
Declension table of "විහරන‍්ත්" (neuter)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | විහරං (viharaṃ) or විහරන‍්තං (viharantaṃ) | විහරන‍්ති (viharanti) or විහරන‍්තානි (viharantāni) |
| Accusative (second) | විහරං (viharaṃ) or විහරන‍්තං (viharantaṃ) | විහරන‍්ති (viharanti) or විහරන‍්තානි (viharantāni) |
| Instrumental (third) | විහරතා (viharatā) or විහරන‍්තෙන (viharantena) | විහරන‍්තෙහි (viharantehi) or විහරන‍්තෙභි (viharantebhi) |
| Dative (fourth) | විහරතො (viharato) or විහරන‍්තස‍්ස (viharantassa) | විහරතං (viharataṃ) or විහරන‍්තානං (viharantānaṃ) |
| Ablative (fifth) | විහරතා (viharatā) or විහරන‍්තස‍්මා (viharantasmā) or විහරන‍්තම‍්හා (viharantamhā) or විහරන‍්තා (viharantā) | විහරන‍්තෙහි (viharantehi) or විහරන‍්තෙභි (viharantebhi) |
| Genitive (sixth) | විහරතො (viharato) or විහරන‍්තස‍්ස (viharantassa) | විහරතං (viharataṃ) or විහරන‍්තානං (viharantānaṃ) |
| Locative (seventh) | විහරති (viharati) or විහරන‍්තස‍්මිං (viharantasmiṃ) or විහරන‍්තම‍්හි (viharantamhi) or විහරන‍්තෙ (viharante) | විහරන‍්තෙසු (viharantesu) |
| Vocative (calling) | විහරං (viharaṃ) or විහරන‍්ත (viharanta) | විහරන‍්ති (viharanti) or විහරන‍්තානි (viharantāni) |