ගොපෙති
Pali
[edit]Alternative forms
[edit]Alternative scripts
Verb
[edit]ගොපෙති (root gup, seventh conjugation)
- Sinhala script form of gopeti (“to guard”)
- 2006, The First Book in the Suttanta-Pitaka: Dīgha-Nikāya (I)[1], page 184:
- 54. කටඤ‍්ච අම‍්බට‍්ඨ භික‍්ඛු ඉන්‍ද්‍රියෙසු ගුත‍්තද‍්වාරො හොති? ඉධ
අම‍්බට‍්ඨ භික‍්ඛු චක‍්ඛුනා රූපං දිස‍්වා න නිමිත‍්තග‍්ගාහි හොති නානුබ්‍යඤ‍්ජ-
නග‍්ගාහි. යත්‍වාධිරණමෙතං චක‍්ඛුන්‍ද්‍රියං අසංවුතං විහරන‍්තං අභිජ‍්ඣා-
දොමනස‍්සා පාපකා අකුසලා ධම‍්මා අන්‍වාස‍්සවෙය්‍යුං තස‍්ස සංවරාය පටිපජ‍්ජති
රක‍්ඛති චක‍්ඛුන්‍ද්‍රියං, චක‍්ඛුන්‍ද්‍රියෙ සංවරං ආපඛ‍ජ‍්ජති- 54. Kathañca Ambaṭṭha bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha Ambaṭṭha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇametaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
- 54. And how, Ambattha, is the Bhikshu guarded as to the doors of his senses? When, Ambattha, he sees an object with his eye he is not entranced in the general appearance or the details of it. He sets himself to restrain that which might give occasion for evil states, covetousness and dejection, to flow in over him so long as he dwells unrestrained as to his sense of sight. He keeps watch upon his faculty of sight, and in the faculty he undergoes restraint.
Conjugation
[edit]Conjugation of "ගොපෙති"
| Active | Middle | |||
|---|---|---|---|---|
| Singular | Plural | Singular | Plural | |
| Present | ||||
| 1st | ගොපෙමි (gopemi) or ගොපයාමි (gopayāmi) | ගොපෙම (gopema) or ගොපයාම (gopayāma) | ගොපයෙ (gopaye) | ගොපයාම‍්හෙ (gopayāmhe) |
| 2nd | ගොපෙසි (gopesi) or ගොපයසි (gopayasi) | ගොපෙථ (gopetha) or ගොපයථ (gopayatha) | ගොපයසෙ (gopayase) | ගොපයව‍්හෙ (gopayavhe) |
| 3rd | ගොපෙති (gopeti) or ගොපයති (gopayati) | ගොපෙන‍්ති (gopenti) or ගොපයන‍්ති (gopayanti) | ගොපයතෙ (gopayate) | ගොපයන‍්තෙ (gopayante) or ගොපයරෙ (gopayare) |
| Imperative | ||||
| 1st | ගොපෙමි (gopemi) or ගොපයාමි (gopayāmi) | ගොපෙම (gopema) or ගොපයාම (gopayāma) | ගොපයෙ (gopaye) | ගොපයාමසෙ (gopayāmase) |
| 2nd | ගොපෙහි (gopehi) or ගොපයාහි (gopayāhi) | ගොපෙථ (gopetha) or ගොපයථ (gopayatha) | ගොපයස‍්සු (gopayassu) | ගොපයව‍්හො (gopayavho) |
| 3rd | ගොපෙතු (gopetu) or ගොපයතු (gopayatu) | ගොපෙන‍්තු (gopentu) or ගොපයන‍්තු (gopayantu) | ගොපයන‍්තං (gopayantaṃ) | |
| Optative | ||||
| 1st | ගොපෙය්‍යාමි (gopeyyāmi) or ගොපෙය්‍යං (gopeyyaṃ) or ගොපයෙය්‍යාමි (gopayeyyāmi) or ගොපයෙය්‍යං (gopayeyyaṃ) | ගොපෙය්‍යාම (gopeyyāma) or ගොපයෙය්‍යාම (gopayeyyāma) | ගොපෙය්‍යං (gopeyyaṃ) or ගොපයෙය්‍යං (gopayeyyaṃ) | ගොපෙය්‍යාම‍්හෙ (gopeyyāmhe) or ගොපයෙය්‍යාම‍්හෙ (gopayeyyāmhe) |
| 2nd | ගොපෙය්‍යාසි (gopeyyāsi) or ගොපයෙය්‍යාසි (gopayeyyāsi) | ගොපෙය්‍යාථ (gopeyyātha) or ගොපයෙය්‍යාථ (gopayeyyātha) | ගොපෙථො (gopetho) or ගොපයෙථො (gopayetho) | ගොපෙය්‍යව‍්හො (gopeyyavho) or ගොපයෙය්‍යව‍්හො (gopayeyyavho) |
| 3rd | ගොපෙය්‍ය (gopeyya) or ගොපයෙය්‍ය (gopayeyya) or ගොපයෙ (gopaye) | ගොපෙය්‍යුං (gopeyyuṃ) or ගොපයෙය්‍යුං (gopayeyyuṃ) | ගොපෙථ (gopetha) or ගොපයෙථ (gopayetha) | ගොපෙරං (goperaṃ) or ගොපයෙරං (gopayeraṃ) |
- Present active participle: ගොපෙන‍්ත් (gopent) or ගොපයන‍්ත් (gopayant), which see for forms and usage
- Present middle participle: ගොපයමාන (gopayamāna), which see for forms and usage
- Past participle: ගොපිත (gopita), ගුත‍්ත (gutta), which see for forms and meaning
Adjective
[edit]ගොපෙති (gopeti)