महादेव
Jump to navigation
Jump to search
Hindi
[edit]Etymology
[edit]Borrowed from Sanskrit महादेव (mahādeva).
Pronunciation
[edit]Proper noun
[edit]महादेव • (mahādev) m
- Shiva
- हर हर महादेव! ― har har mahādev! ― Hail Shiva!
Declension
[edit]Declension of महादेव (sg-only masc cons-stem)
singular | |
---|---|
direct | महादेव mahādev |
oblique | महादेव mahādev |
vocative | महादेव mahādev |
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- মহাদেৱ (Assamese script)
- ᬫᬳᬵᬤᬾᬯ (Balinese script)
- মহাদেব (Bengali script)
- 𑰦𑰮𑰯𑰟𑰸𑰪 (Bhaiksuki script)
- 𑀫𑀳𑀸𑀤𑁂𑀯 (Brahmi script)
- မဟာဒေဝ (Burmese script)
- મહાદેવ (Gujarati script)
- ਮਹਾਦੇਵ (Gurmukhi script)
- 𑌮𑌹𑌾𑌦𑍇𑌵 (Grantha script)
- ꦩꦲꦴꦢꦺꦮ (Javanese script)
- 𑂧𑂯𑂰𑂠𑂵𑂫 (Kaithi script)
- ಮಹಾದೇವ (Kannada script)
- មហាទេវ (Khmer script)
- ມຫາເທວ (Lao script)
- മഹാദേവ (Malayalam script)
- ᠮᠠᡥᠠ᠊ᠠᡩᡝᠸᠠ (Manchu script)
- 𑘦𑘮𑘰𑘟𑘹𑘪 (Modi script)
- ᠮᠠᠾᠠᢗᢑᠧᠸᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧆𑧎𑧑𑦿𑧚𑧊 (Nandinagari script)
- 𑐩𑐴𑐵𑐡𑐾𑐰 (Newa script)
- ମହାଦେଵ (Odia script)
- ꢪꢲꢵꢣꢾꢮ (Saurashtra script)
- 𑆩𑆲𑆳𑆢𑆼𑆮 (Sharada script)
- 𑖦𑖮𑖯𑖟𑖸𑖪 (Siddham script)
- මහාදෙව (Sinhalese script)
- 𑩴𑪂𑩛𑩭𑩔𑩾 (Soyombo script)
- 𑚢𑚩𑚭𑚛𑚲𑚦 (Takri script)
- மஹாதே³வ (Tamil script)
- మహాదేవ (Telugu script)
- มหาเทว (Thai script)
- མ་ཧཱ་དེ་ཝ (Tibetan script)
- 𑒧𑒯𑒰𑒠𑒹𑒫 (Tirhuta script)
- 𑨢𑨱𑨊𑨛𑨄𑨭 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From महा (mahā, “great”) + देव (deva, “god”).
Pronunciation
[edit]Proper noun
[edit]महादेव • (mahādevá) stem, m
- the "great God":
- (Vedic) an epithet of Rudra; Mahādeva is considered in the Vedas, along with Paśupati, Bhava, Īśāna, and others, to be a manifestation of Rudra
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā) I.4.36:
- चित्तꣳ संतानेन भवं यक्ना रुद्रं तनिम्ना पशुपतिꣳ स्थूलहृदयेनाग्निꣳ हृदयेन रुद्रं लोहितेन शर्वम् मतस्नाभ्याम् महादेवम् अन्तःपार्श्वेनौषिष्ठहनꣳ शिङ्गीनिकोश्याभ्याम् ॥
- cittaṃ saṃtānena bhavaṃ yaknā rudraṃ tanimnā paśupatiṃ sthūlahṛdayenāgniṃ hṛdayena rudraṃ lohitena śarvam matasnābhyām mahādevam antaḥpārśvenauṣiṣṭhahanaṃ śiṅgīnikośyābhyām.
- [I hail] Citta with the sinew, Bhava with the liver, Rudra with the taniman, Paśupati with the thick heart, Agni with the heart, Rudra with the blood, Śarva with the kidneys, Mahādeva with the intestinal flesh, and him that slays most quickly with the entrails.
- चित्तꣳ संतानेन भवं यक्ना रुद्रं तनिम्ना पशुपतिꣳ स्थूलहृदयेनाग्निꣳ हृदयेन रुद्रं लोहितेन शर्वम् मतस्नाभ्याम् महादेवम् अन्तःपार्श्वेनौषिष्ठहनꣳ शिङ्गीनिकोश्याभ्याम् ॥
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 15.5.6:
- तस्मा ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशान् महादेवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् ।
महादेव एनम् इष्वास ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानः।।- tasmā ūrdhvāyā diśo antardeśān mahādevam iṣvāsam anuṣṭhātāram akurvan.
mahādeva enam iṣvāsa ūrdhvāyā diśo antardeśād anuṣṭhātānu tiṣṭhati nainaṃ śarvo na bhavo neśānaḥ.. - They made Mahādeva the Archer his [the Vrātya's] supervisor from the intermediate space of the region of the zenith,
Mahādeva the Archer, the supervisor, supervises him from the intermediate space of the region of the zenith. Neither Śarva nor Bhava nor Īśāna slays him, or his cattle, or his kinsmen, who possesses this knowledge.
- tasmā ūrdhvāyā diśo antardeśān mahādevam iṣvāsam anuṣṭhātāram akurvan.
- तस्मा ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशान् महादेवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् ।
- (Classical Sanskrit) an epithet of Śiva; the Vedic Rudra and his manifestations are all considered to be the names and manifestations of Śiva in Puranic Hinduism
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 1.55:
- स गत्वा हिमवत्पार्श्वे किंनरोरगसेवितम्। महादेवप्रसादार्थं तपस्तेपे महातपाः॥ केनचित् त्वथ कालेन देवेशो वृषभध्वजः। दर्शयामास वरदो विश्वामित्रं महामुनिम्॥ किमर्थं तप्यसे राजन् ब्रूहि यत् ते विवक्षितम्। वरदोऽस्मि वरो यस्ते कांक्षितः सोऽभिधीयताम्॥ एवमुक्तस्तु देवेन विश्वामित्रो महातपाः। प्रणिपत्य महादेवं विश्वामित्रोऽब्रवीदिदम्॥ यदि तुष्टो महादेव धनुर्वेदो ममानघ। सांगोपांगोपनिषदः सरहस्यः प्रदीयताम्॥ यानि देवेषु चास्त्राणि दानवेषु महर्षिषु। गन्धर्वयक्षरक्षःसु प्रतिभान्तु ममानघ॥ तव प्रसादाद् भवतु देवदेव ममेप्सितम्। एवमस्त्विति देवेशो वाक्यमुक्त्वा गतस्तदा॥
- sa gatvā himavatpārśve kiṃnaroragasevitam. mahādevaprasādārthaṃ tapastepe mahātapāḥ. kenacit tvatha kālena deveśo vṛṣabhadhvajaḥ. darśayāmāsa varado viśvāmitraṃ mahāmunim. kimarthaṃ tapyase rājan brūhi yat te vivakṣitam. varadoʼsmi varo yaste kāṃkṣitaḥ soʼbhidhīyatām. evamuktastu devena viśvāmitro mahātapāḥ. praṇipatya mahādevaṃ viśvāmitroʼbravīdidam. yadi tuṣṭo mahādeva dhanurvedo mamānagha. sāṃgopāṃgopaniṣadaḥ sarahasyaḥ pradīyatām. yāni deveṣu cāstrāṇi dānaveṣu maharṣiṣu. gandharvayakṣarakṣaḥsu pratibhāntu mamānagha. tava prasādād bhavatu devadeva mamepsitam. evamastviti deveśo vākyamuktvā gatastadā.
- [Vishwamitra] retired to the forest to practise ascetic worship of Mahādeva (Shiva). After some time, Shiva, the Lord of Gods, with the bull on his flag, appeared before Vishwamitra and said to him : "O King, why art thou undergoing penance ? What is thy desire ? I will grant thee whatsoever thou askest". Vishwamitra, making obeisance to Shri Mahādeva said to him : "O Great God, if I have found favour with thee, then instruct me in the Upanishads and other branches of learning, teach me also the mysteries and the science of archery. Whatever weapons are known to the danavas, yakshas, asuras, gandharvas and other beings, let them be revealed to me by thy grace." On hearing the request of the king, the Lord of Gods answered, "Be it so" and returned to his abode.
- स गत्वा हिमवत्पार्श्वे किंनरोरगसेवितम्। महादेवप्रसादार्थं तपस्तेपे महातपाः॥ केनचित् त्वथ कालेन देवेशो वृषभध्वजः। दर्शयामास वरदो विश्वामित्रं महामुनिम्॥ किमर्थं तप्यसे राजन् ब्रूहि यत् ते विवक्षितम्। वरदोऽस्मि वरो यस्ते कांक्षितः सोऽभिधीयताम्॥ एवमुक्तस्तु देवेन विश्वामित्रो महातपाः। प्रणिपत्य महादेवं विश्वामित्रोऽब्रवीदिदम्॥ यदि तुष्टो महादेव धनुर्वेदो ममानघ। सांगोपांगोपनिषदः सरहस्यः प्रदीयताम्॥ यानि देवेषु चास्त्राणि दानवेषु महर्षिषु। गन्धर्वयक्षरक्षःसु प्रतिभान्तु ममानघ॥ तव प्रसादाद् भवतु देवदेव ममेप्सितम्। एवमस्त्विति देवेशो वाक्यमुक्त्वा गतस्तदा॥
- (Vedic) an epithet of Rudra; Mahādeva is considered in the Vedas, along with Paśupati, Bhava, Īśāna, and others, to be a manifestation of Rudra
Declension
[edit]Masculine a-stem declension of महादेव (mahādevá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | महादेवः mahādeváḥ |
महादेवौ / महादेवा¹ mahādevaú / mahādevā́¹ |
महादेवाः / महादेवासः¹ mahādevā́ḥ / mahādevā́saḥ¹ |
Vocative | महादेव máhādeva |
महादेवौ / महादेवा¹ máhādevau / máhādevā¹ |
महादेवाः / महादेवासः¹ máhādevāḥ / máhādevāsaḥ¹ |
Accusative | महादेवम् mahādevám |
महादेवौ / महादेवा¹ mahādevaú / mahādevā́¹ |
महादेवान् mahādevā́n |
Instrumental | महादेवेन mahādevéna |
महादेवाभ्याम् mahādevā́bhyām |
महादेवैः / महादेवेभिः¹ mahādevaíḥ / mahādevébhiḥ¹ |
Dative | महादेवाय mahādevā́ya |
महादेवाभ्याम् mahādevā́bhyām |
महादेवेभ्यः mahādevébhyaḥ |
Ablative | महादेवात् mahādevā́t |
महादेवाभ्याम् mahādevā́bhyām |
महादेवेभ्यः mahādevébhyaḥ |
Genitive | महादेवस्य mahādevásya |
महादेवयोः mahādeváyoḥ |
महादेवानाम् mahādevā́nām |
Locative | महादेवे mahādevé |
महादेवयोः mahādeváyoḥ |
महादेवेषु mahādevéṣu |
Notes |
|
Descendants
[edit]Categories:
- Hindi terms borrowed from Sanskrit
- Hindi terms derived from Sanskrit
- Hindi terms with IPA pronunciation
- Hindi lemmas
- Hindi proper nouns
- Hindi masculine nouns
- Hindi terms with usage examples
- Hindi uncountable nouns
- Hindi masculine consonant-stem nouns
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-European
- Sanskrit compound terms
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit proper nouns
- Sanskrit proper nouns in Devanagari script
- Sanskrit masculine nouns
- Vedic Sanskrit
- Sanskrit terms with quotations
- Classical Sanskrit
- Sanskrit a-stem nouns
- sa:Shaivism