बोध

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit बोध (bodhá).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /boːd̪ʱ/

Noun

बोध • (bodh) m

1. insight, knowledge

   Synonym: ज्ञान (jñān)

2. intelligence
3. perception, cognition

Declension

Declension of बोध (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	बोध bodh	बोध bodh
oblique	बोध bodh	बोधों bodhõ
vocative	बोध bodh	बोधो bodho

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• বোধ (Assamese script)
• ᬩᭀᬥ (Balinese script)
• বোধ (Bengali script)
• 𑰤𑰺𑰠 (Bhaiksuki script)
• 𑀩𑁄𑀥 (Brahmi script)
• ဗောဓ (Burmese script)
• બોધ (Gujarati script)
• ਬੋਧ (Gurmukhi script)
• 𑌬𑍋𑌧 (Grantha script)
• ꦧꦺꦴꦣ (Javanese script)
• 𑂥𑂷𑂡 (Kaithi script)
• ಬೋಧ (Kannada script)
• ពោធ (Khmer script)
• ໂພຘ (Lao script)
• ബോധ (Malayalam script)
• ᠪᠣᢡᠠ (Manchu script)
• 𑘤𑘻𑘠 (Modi script)
• ᠪᠣᠸᠠᢑᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧄𑧜𑧀 (Nandinagari script)
• 𑐧𑑀𑐢 (Newa script)
• ବୋଧ (Odia script)
• ꢨꣂꢤ (Saurashtra script)
• 𑆧𑆾𑆣 (Sharada script)
• 𑖤𑖺𑖠 (Siddham script)
• බොධ (Sinhalese script)
• 𑩲𑩕𑩮 (Soyombo script)
• 𑚠𑚴𑚜 (Takri script)
• பே³ாத⁴ (Tamil script)
• బోధ (Telugu script)
• โพธ (Thai script)
• བོ་དྷ (Tibetan script)
• 𑒥𑒼𑒡 (Tirhuta script)
• 𑨠𑨆𑨜 (Zanabazar Square script)

Etymology

From the root बुध् (budh).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /bɐw.dʱɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈboː.d̪ʱɐ/

Adjective

बोध • (bodhá) stem

1. knowing, understanding

Declension

Masculine a-stem declension of बोध

	singular	dual	plural
nominative	बोधः (bodháḥ)	बोधौ (bodhaú) बोधा¹ (bodhā́¹)	बोधाः (bodhā́ḥ) बोधासः¹ (bodhā́saḥ¹)
vocative	बोध (bódha)	बोधौ (bódhau) बोधा¹ (bódhā¹)	बोधाः (bódhāḥ) बोधासः¹ (bódhāsaḥ¹)
accusative	बोधम् (bodhám)	बोधौ (bodhaú) बोधा¹ (bodhā́¹)	बोधान् (bodhā́n)
instrumental	बोधेन (bodhéna)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधैः (bodhaíḥ) बोधेभिः¹ (bodhébhiḥ¹)
dative	बोधाय (bodhā́ya)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधेभ्यः (bodhébhyaḥ)
ablative	बोधात् (bodhā́t)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधेभ्यः (bodhébhyaḥ)
genitive	बोधस्य (bodhásya)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधानाम् (bodhā́nām)
locative	बोधे (bodhé)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधेषु (bodhéṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of बोधा

	singular	dual	plural
nominative	बोधा (bodhā́)	बोधे (bodhé)	बोधाः (bodhā́ḥ)
vocative	बोधे (bódhe)	बोधे (bódhe)	बोधाः (bódhāḥ)
accusative	बोधाम् (bodhā́m)	बोधे (bodhé)	बोधाः (bodhā́ḥ)
instrumental	बोधया (bodháyā) बोधा¹ (bodhā́¹)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधाभिः (bodhā́bhiḥ)
dative	बोधायै (bodhā́yai)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधाभ्यः (bodhā́bhyaḥ)
ablative	बोधायाः (bodhā́yāḥ) बोधायै² (bodhā́yai²)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधाभ्यः (bodhā́bhyaḥ)
genitive	बोधायाः (bodhā́yāḥ) बोधायै² (bodhā́yai²)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधानाम् (bodhā́nām)
locative	बोधायाम् (bodhā́yām)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधासु (bodhā́su)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Feminine ī-stem declension of बोधी

	singular	dual	plural
nominative	बोधी (bodhī́)	बोध्यौ (bodhyaù) बोधी¹ (bodhī́¹)	बोध्यः (bodhyàḥ) बोधीः¹ (bodhī́ḥ¹)
vocative	बोधि (bódhi)	बोध्यौ (bódhyau) बोधी¹ (bódhī¹)	बोध्यः (bódhyaḥ) बोधीः¹ (bódhīḥ¹)
accusative	बोधीम् (bodhī́m)	बोध्यौ (bodhyaù) बोधी¹ (bodhī́¹)	बोधीः (bodhī́ḥ)
instrumental	बोध्या (bodhyā́)	बोधीभ्याम् (bodhī́bhyām)	बोधीभिः (bodhī́bhiḥ)
dative	बोध्यै (bodhyaí)	बोधीभ्याम् (bodhī́bhyām)	बोधीभ्यः (bodhī́bhyaḥ)
ablative	बोध्याः (bodhyā́ḥ) बोध्यै² (bodhyaí²)	बोधीभ्याम् (bodhī́bhyām)	बोधीभ्यः (bodhī́bhyaḥ)
genitive	बोध्याः (bodhyā́ḥ) बोध्यै² (bodhyaí²)	बोध्योः (bodhyóḥ)	बोधीनाम् (bodhī́nām)
locative	बोध्याम् (bodhyā́m)	बोध्योः (bodhyóḥ)	बोधीषु (bodhī́ṣu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of बोध

	singular	dual	plural
nominative	बोधम् (bodhám)	बोधे (bodhé)	बोधानि (bodhā́ni) बोधा¹ (bodhā́¹)
vocative	बोध (bódha)	बोधे (bódhe)	बोधानि (bódhāni) बोधा¹ (bódhā¹)
accusative	बोधम् (bodhám)	बोधे (bodhé)	बोधानि (bodhā́ni) बोधा¹ (bodhā́¹)
instrumental	बोधेन (bodhéna)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधैः (bodhaíḥ) बोधेभिः¹ (bodhébhiḥ¹)
dative	बोधाय (bodhā́ya)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधेभ्यः (bodhébhyaḥ)
ablative	बोधात् (bodhā́t)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधेभ्यः (bodhébhyaḥ)
genitive	बोधस्य (bodhásya)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधानाम् (bodhā́nām)
locative	बोधे (bodhé)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधेषु (bodhéṣu)

• ¹Vedic

Noun

बोध • (bodhá) stem, m

1. waking, becoming or being awake, consciousness
2. the opening of blossom, bloom
3. the taking effect (of spells)
4. exciting (a perfume)
5. perception, apprehension, thought, knowledge, understanding, intelligence
6. designation
7. awakening, arousing
8. making known, informing, instructing
9. knowledge personified as a son of Buddhi

Declension

Masculine a-stem declension of बोध

	singular	dual	plural
nominative	बोधः (bodháḥ)	बोधौ (bodhaú) बोधा¹ (bodhā́¹)	बोधाः (bodhā́ḥ) बोधासः¹ (bodhā́saḥ¹)
vocative	बोध (bódha)	बोधौ (bódhau) बोधा¹ (bódhā¹)	बोधाः (bódhāḥ) बोधासः¹ (bódhāsaḥ¹)
accusative	बोधम् (bodhám)	बोधौ (bodhaú) बोधा¹ (bodhā́¹)	बोधान् (bodhā́n)
instrumental	बोधेन (bodhéna)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधैः (bodhaíḥ) बोधेभिः¹ (bodhébhiḥ¹)
dative	बोधाय (bodhā́ya)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधेभ्यः (bodhébhyaḥ)
ablative	बोधात् (bodhā́t)	बोधाभ्याम् (bodhā́bhyām)	बोधेभ्यः (bodhébhyaḥ)
genitive	बोधस्य (bodhásya)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधानाम् (bodhā́nām)
locative	बोधे (bodhé)	बोधयोः (bodháyoḥ)	बोधेषु (bodhéṣu)

• ¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “बोध”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 734/2-3.