प्रतिलोम

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit प्रतिलोम (pratiloma).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pɾə.t̪ɪ.loːm/, [pɾɐ.t̪ɪ.lõːm]

Adjective

प्रतिलोम • (pratilom) (indeclinable)

1. (literary) opposite, flipped

   Synonyms: विपरीत (viprīt), उल्टा (ulṭā)

2. (mathematics) inverse

   प्रतिलोम त्रिकोणमितीय फलन

   pratilom trikoṇmitīya phalan

   inverse trigonometric function

Further reading

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “प्रतिलोम”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• প্ৰতিলোম (Assamese script)
• ᬧ᭄ᬭᬢᬶᬮᭀᬫ (Balinese script)
• প্রতিলোম (Bengali script)
• 𑰢𑰿𑰨𑰝𑰰𑰩𑰺𑰦 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑁆𑀭𑀢𑀺𑀮𑁄𑀫 (Brahmi script)
• ပြတိလောမ (Burmese script)
• પ્રતિલોમ (Gujarati script)
• ਪ੍ਰਤਿਲੋਮ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑍍𑌰𑌤𑌿𑌲𑍋𑌮 (Grantha script)
• ꦥꦿꦠꦶꦭꦺꦴꦩ (Javanese script)
• 𑂣𑂹𑂩𑂞𑂱𑂪𑂷𑂧 (Kaithi script)
• ಪ್ರತಿಲೋಮ (Kannada script)
• ប្រតិលោម (Khmer script)
• ປ຺ຣຕິໂລມ (Lao script)
• പ്രതിലോമ (Malayalam script)
• ᢒᡵᠠᢠᡳᠯᠣᠮᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘿𑘨𑘝𑘱𑘩𑘻𑘦 (Modi script)
• ᢒᠷᠠᢐᠢᠯᠣᠸᠠᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧠𑧈𑦽𑧒𑧉𑧜𑧆 (Nandinagari script)
• 𑐥𑑂𑐬𑐟𑐶𑐮𑑀𑐩 (Newa script)
• ପ୍ରତିଲୋମ (Odia script)
• ꢦ꣄ꢬꢡꢶꢭꣂꢪ (Saurashtra script)
• 𑆥𑇀𑆫𑆠𑆴𑆬𑆾𑆩 (Sharada script)
• 𑖢𑖿𑖨𑖝𑖰𑖩𑖺𑖦 (Siddham script)
• ප්‍රතිලොම (Sinhalese script)
• 𑩰 𑪙𑩼𑩫𑩑𑩽𑩕𑩴 (Soyombo script)
• 𑚞𑚶𑚤𑚙𑚮𑚥𑚴𑚢 (Takri script)
• ப்ரதிலோம (Tamil script)
• ప్రతిలోమ (Telugu script)
• ปฺรติโลม (Thai script)
• པྲ་ཏི་ལོ་མ (Tibetan script)
• 𑒣𑓂𑒩𑒞𑒱𑒪𑒼𑒧 (Tirhuta script)
• 𑨞𑩇𑨫𑨙𑨁𑨬𑨆𑨢 (Zanabazar Square script)

Etymology

From प्रति- (prati-, “back; against; opposite”) +‎ लोम (loma, “body hair”, Combining form of लोमन् (lóman)), literally “against the direction of hair growth”. Compare English against the grain.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɾɐ.ti.lɐw.mɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɾɐ.t̪iˈl̪oː.mɐ/

Adjective

प्रतिलोम • (pratilomá) stem

1. contrary to the regular order; inverted; against the grain

   Antonyms: अनुलोम (anuloma), विपरीत (viparīta)

2. (by extension) disagreeable; adverse; unpleasant
   • c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 5.20.35:

     प्रतिलोमानुलोमैश्च सामदानादिभेदनैः ।
     आवर्तयत वैदेहीं दण्डस्योद्यमनेन च ॥

     pratilomānulomaiśca sāmadānādibhedanaiḥ.
     āvartayata vaidehīṃ daṇḍasyodyamanena ca.

     By (all possible ways spanning the) adverse and pleasant, by breaking (her will) using sweet words, gifts, and so on,
     And by the raising of a cudgel, make Vaidehī turn toward me!

Declension

Masculine a-stem declension of प्रतिलोम (pratilomá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रतिलोमः pratilomáḥ	प्रतिलोमौ / प्रतिलोमा¹ pratilomaú / pratilomā́¹	प्रतिलोमाः / प्रतिलोमासः¹ pratilomā́ḥ / pratilomā́saḥ¹
Vocative	प्रतिलोम prátiloma	प्रतिलोमौ / प्रतिलोमा¹ prátilomau / prátilomā¹	प्रतिलोमाः / प्रतिलोमासः¹ prátilomāḥ / prátilomāsaḥ¹
Accusative	प्रतिलोमम् pratilomám	प्रतिलोमौ / प्रतिलोमा¹ pratilomaú / pratilomā́¹	प्रतिलोमान् pratilomā́n
Instrumental	प्रतिलोमेन pratiloména	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमैः / प्रतिलोमेभिः¹ pratilomaíḥ / pratilomébhiḥ¹
Dative	प्रतिलोमाय pratilomā́ya	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमेभ्यः pratilomébhyaḥ
Ablative	प्रतिलोमात् pratilomā́t	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमेभ्यः pratilomébhyaḥ
Genitive	प्रतिलोमस्य pratilomásya	प्रतिलोमयोः pratilomáyoḥ	प्रतिलोमानाम् pratilomā́nām
Locative	प्रतिलोमे pratilomé	प्रतिलोमयोः pratilomáyoḥ	प्रतिलोमेषु pratiloméṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of प्रतिलोमा (pratilomā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रतिलोमा pratilomā́	प्रतिलोमे pratilomé	प्रतिलोमाः pratilomā́ḥ
Vocative	प्रतिलोमे prátilome	प्रतिलोमे prátilome	प्रतिलोमाः prátilomāḥ
Accusative	प्रतिलोमाम् pratilomā́m	प्रतिलोमे pratilomé	प्रतिलोमाः pratilomā́ḥ
Instrumental	प्रतिलोमया / प्रतिलोमा¹ pratilomáyā / pratilomā́¹	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमाभिः pratilomā́bhiḥ
Dative	प्रतिलोमायै pratilomā́yai	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमाभ्यः pratilomā́bhyaḥ
Ablative	प्रतिलोमायाः / प्रतिलोमायै² pratilomā́yāḥ / pratilomā́yai²	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमाभ्यः pratilomā́bhyaḥ
Genitive	प्रतिलोमायाः / प्रतिलोमायै² pratilomā́yāḥ / pratilomā́yai²	प्रतिलोमयोः pratilomáyoḥ	प्रतिलोमानाम् pratilomā́nām
Locative	प्रतिलोमायाम् pratilomā́yām	प्रतिलोमयोः pratilomáyoḥ	प्रतिलोमासु pratilomā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of प्रतिलोम (pratilomá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रतिलोमम् pratilomám	प्रतिलोमे pratilomé	प्रतिलोमानि / प्रतिलोमा¹ pratilomā́ni / pratilomā́¹
Vocative	प्रतिलोम prátiloma	प्रतिलोमे prátilome	प्रतिलोमानि / प्रतिलोमा¹ prátilomāni / prátilomā¹
Accusative	प्रतिलोमम् pratilomám	प्रतिलोमे pratilomé	प्रतिलोमानि / प्रतिलोमा¹ pratilomā́ni / pratilomā́¹
Instrumental	प्रतिलोमेन pratiloména	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमैः / प्रतिलोमेभिः¹ pratilomaíḥ / pratilomébhiḥ¹
Dative	प्रतिलोमाय pratilomā́ya	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमेभ्यः pratilomébhyaḥ
Ablative	प्रतिलोमात् pratilomā́t	प्रतिलोमाभ्याम् pratilomā́bhyām	प्रतिलोमेभ्यः pratilomébhyaḥ
Genitive	प्रतिलोमस्य pratilomásya	प्रतिलोमयोः pratilomáyoḥ	प्रतिलोमानाम् pratilomā́nām
Locative	प्रतिलोमे pratilomé	प्रतिलोमयोः pratilomáyoḥ	प्रतिलोमेषु pratiloméṣu
Notes	¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “prati-lomá”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 663/1.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “pratiloma”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.