प्रतिबिम्ब

Sanskrit

Alternative scripts

Etymology

प्रति- (prati-) +‎ बिम्ब (bimba).

Pronunciation

(Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɾɐ.t̪iˈbim.bɐ/

Noun

प्रतिबिम्ब • (pratibimba) stem, n or m

reflected image; reflection; mirrored form
- c. 400 BCE, Mahābhārata 1.1.197:
  यत्तद्यतिवरा युक्ता ध्यानयोगबलान्विताः ।
  प्रतिबिम्बम् इवादर्शे पश्यन्त्यात्मन्यवस्थितम् ॥
  yattadyativarā yuktā dhyānayogabalānvitāḥ.
  pratibimbam ivādarśe paśyantyātmanyavasthitam.
  (It tells of) the very object that the saints – dedicated to asceticism and endowed with dhyāna, yoga, and bala –
  see inside the soul's domain as if (viewing) an image in the mirror.
- c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa 2.13.37:
  इत्युक्त्वा तस्मिन्कूपजले तस्यैव प्रतिबिम्बं दर्शितवान् ।
  ityuktvā tasminkūpajale tasyaiva pratibimbaṃ darśitavān.
  After saying these words, he saw his own reflection in the water inside that well.

Declension

Neuter a-stem declension of प्रतिबिम्ब (pratibimba)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रतिबिम्बम् pratibimbam	प्रतिबिम्बे pratibimbe	प्रतिबिम्बानि / प्रतिबिम्बा¹ pratibimbāni / pratibimbā¹
Vocative	प्रतिबिम्ब pratibimba	प्रतिबिम्बे pratibimbe	प्रतिबिम्बानि / प्रतिबिम्बा¹ pratibimbāni / pratibimbā¹
Accusative	प्रतिबिम्बम् pratibimbam	प्रतिबिम्बे pratibimbe	प्रतिबिम्बानि / प्रतिबिम्बा¹ pratibimbāni / pratibimbā¹
Instrumental	प्रतिबिम्बेन pratibimbena	प्रतिबिम्बाभ्याम् pratibimbābhyām	प्रतिबिम्बैः / प्रतिबिम्बेभिः¹ pratibimbaiḥ / pratibimbebhiḥ¹
Dative	प्रतिबिम्बाय pratibimbāya	प्रतिबिम्बाभ्याम् pratibimbābhyām	प्रतिबिम्बेभ्यः pratibimbebhyaḥ
Ablative	प्रतिबिम्बात् pratibimbāt	प्रतिबिम्बाभ्याम् pratibimbābhyām	प्रतिबिम्बेभ्यः pratibimbebhyaḥ
Genitive	प्रतिबिम्बस्य pratibimbasya	प्रतिबिम्बयोः pratibimbayoḥ	प्रतिबिम्बानाम् pratibimbānām
Locative	प्रतिबिम्बे pratibimbe	प्रतिबिम्बयोः pratibimbayoḥ	प्रतिबिम्बेषु pratibimbeṣu
Notes	¹Vedic

Masculine a-stem declension of प्रतिबिम्ब (pratibimba)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रतिबिम्बः pratibimbaḥ	प्रतिबिम्बौ / प्रतिबिम्बा¹ pratibimbau / pratibimbā¹	प्रतिबिम्बाः / प्रतिबिम्बासः¹ pratibimbāḥ / pratibimbāsaḥ¹
Vocative	प्रतिबिम्ब pratibimba	प्रतिबिम्बौ / प्रतिबिम्बा¹ pratibimbau / pratibimbā¹	प्रतिबिम्बाः / प्रतिबिम्बासः¹ pratibimbāḥ / pratibimbāsaḥ¹
Accusative	प्रतिबिम्बम् pratibimbam	प्रतिबिम्बौ / प्रतिबिम्बा¹ pratibimbau / pratibimbā¹	प्रतिबिम्बान् pratibimbān
Instrumental	प्रतिबिम्बेन pratibimbena	प्रतिबिम्बाभ्याम् pratibimbābhyām	प्रतिबिम्बैः / प्रतिबिम्बेभिः¹ pratibimbaiḥ / pratibimbebhiḥ¹
Dative	प्रतिबिम्बाय pratibimbāya	प्रतिबिम्बाभ्याम् pratibimbābhyām	प्रतिबिम्बेभ्यः pratibimbebhyaḥ
Ablative	प्रतिबिम्बात् pratibimbāt	प्रतिबिम्बाभ्याम् pratibimbābhyām	प्रतिबिम्बेभ्यः pratibimbebhyaḥ
Genitive	प्रतिबिम्बस्य pratibimbasya	प्रतिबिम्बयोः pratibimbayoḥ	प्रतिबिम्बानाम् pratibimbānām
Locative	प्रतिबिम्बे pratibimbe	प्रतिबिम्बयोः pratibimbayoḥ	प्रतिबिम्बेषु pratibimbeṣu
Notes	¹Vedic

References

“प्रतिबिम्ब” in Carl Cappeller, A Sanskrit–English Dictionary: Based upon the St. Petersburg Lexicons, Strasbourg: Karl J. Trübner, 1891, →OCLC, page 335, column 2.
Arthur Anthony Macdonell (1893) “प्रतिबिम्ब”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 174
Monier Williams (1899) “prati-bimba”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 662/3.