पुष्यति

Sanskrit

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *(H)pušyáti, from Proto-Indo-European *(h₃)pus-yé-ti, from *(h₃)pews-.^[1] Cognate with Old Church Slavonic пухати (puxati, “to blow”), Latin pustula (“bubble”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /púʂ.jɐ.ti/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈpuʂ.jɐ.t̪i/

Verb

पुष्यति • (púṣyati) third-singular indicative (class 4, type P, root पुष्)^[2]

to thrive, prosper
to augment, make prosper
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.41.5:
  यो ध॒र्ता भुव॑नानां॒ य उ॒स्राणा॑मपी॒च्या॒३॒॑ वेद॒ नामा॑नि॒ गुह्या॑।
  स क॒विः काव्या॑ पु॒रु रू॒पं द्यौरि॑व पुष्यति॒ नभ॑न्तामन्य॒के स॑मे॥
  yó dhartā́ bhúvanānāṃ yá usrā́ṇāmapīcyā̀ véda nā́māni gúhyā.
  sá kavíḥ kā́vyā purú rūpáṃ dyaúriva puṣyati nábhantāmanyaké same.
  He who is the sustainer of the worlds, who knows the hidden and secret names of the (solar) rays, he is the sage who cherishes the acts of sages, as the heaven cherishes numerous forms; may all our adversaries perish.

Conjugation

Present: पुष्यति (púṣyati), पुष्यते (púṣyate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	पुष्यति púṣyati	पुष्यतः púṣyataḥ	पुष्यन्ति púṣyanti	पुष्यते púṣyate	पुष्येते púṣyete	पुष्यन्ते púṣyante
Second	पुष्यसि púṣyasi	पुष्यथः púṣyathaḥ	पुष्यथ púṣyatha	पुष्यसे púṣyase	पुष्येथे púṣyethe	पुष्यध्वे púṣyadhve
First	पुष्यामि púṣyāmi	पुष्यावः púṣyāvaḥ	पुष्यामः / पुष्यामसि¹ púṣyāmaḥ / púṣyāmasi¹	पुष्ये púṣye	पुष्यावहे púṣyāvahe	पुष्यामहे púṣyāmahe
Imperative
Third	पुष्यतु púṣyatu	पुष्यताम् púṣyatām	पुष्यन्तु púṣyantu	पुष्यताम् púṣyatām	पुष्येताम् púṣyetām	पुष्यन्ताम् púṣyantām
Second	पुष्य púṣya	पुष्यतम् púṣyatam	पुष्यत púṣyata	पुष्यस्व púṣyasva	पुष्येथाम् púṣyethām	पुष्यध्वम् púṣyadhvam
First	पुष्याणि púṣyāṇi	पुष्याव púṣyāva	पुष्याम púṣyāma	पुष्यै púṣyai	पुष्यावहै púṣyāvahai	पुष्यामहै púṣyāmahai
Optative/Potential
Third	पुष्येत् púṣyet	पुष्येताम् púṣyetām	पुष्येयुः púṣyeyuḥ	पुष्येत púṣyeta	पुष्येयाताम् púṣyeyātām	पुष्येरन् púṣyeran
Second	पुष्येः púṣyeḥ	पुष्येतम् púṣyetam	पुष्येत púṣyeta	पुष्येथाः púṣyethāḥ	पुष्येयाथाम् púṣyeyāthām	पुष्येध्वम् púṣyedhvam
First	पुष्येयम् púṣyeyam	पुष्येव púṣyeva	पुष्येम púṣyema	पुष्येय púṣyeya	पुष्येवहि púṣyevahi	पुष्येमहि púṣyemahi
Subjunctive
Third	पुष्यात् / पुष्याति púṣyāt / púṣyāti	पुष्यातः púṣyātaḥ	पुष्यान् púṣyān	पुष्याते / पुष्यातै púṣyāte / púṣyātai	पुष्यैते púṣyaite	पुष्यन्त / पुष्यान्तै púṣyanta / púṣyāntai
Second	पुष्याः / पुष्यासि púṣyāḥ / púṣyāsi	पुष्याथः púṣyāthaḥ	पुष्याथ púṣyātha	पुष्यासे / पुष्यासै púṣyāse / púṣyāsai	पुष्यैथे púṣyaithe	पुष्याध्वै púṣyādhvai
First	पुष्याणि púṣyāṇi	पुष्याव púṣyāva	पुष्याम púṣyāma	पुष्यै púṣyai	पुष्यावहै púṣyāvahai	पुष्यामहै púṣyāmahai
Participles
	पुष्यत् púṣyat			पुष्यमाण púṣyamāṇa
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic

Imperfect: अपुष्यत् (ápuṣyat), अपुष्यत (ápuṣyata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अपुष्यत् ápuṣyat	अपुष्यताम् ápuṣyatām	अपुष्यन् ápuṣyan	अपुष्यत ápuṣyata	अपुष्येताम् ápuṣyetām	अपुष्यन्त ápuṣyanta
Second	अपुष्यः ápuṣyaḥ	अपुष्यतम् ápuṣyatam	अपुष्यत ápuṣyata	अपुष्यथाः ápuṣyathāḥ	अपुष्येथाम् ápuṣyethām	अपुष्यध्वम् ápuṣyadhvam
First	अपुष्यम् ápuṣyam	अपुष्याव ápuṣyāva	अपुष्याम ápuṣyāma	अपुष्ये ápuṣye	अपुष्यावहि ápuṣyāvahi	अपुष्यामहि ápuṣyāmahi

References

^ Rix, Helmut, editor (2001), “?*h₃peu̯s-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, page 303
^ Monier Williams (1899) “पुष्यति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 638.

[1] Rix, Helmut, editor (2001), “?*h₃peu̯s-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, page 303

[2] Monier Williams (1899) “पुष्यति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 638.

[1]

[2]