परिवर्तन

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit परिवर्तन (parivártana). By surface analysis, परि- (pari-) +‎ वर्तन (vartan).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ən/, [pɐ.ɾɪ.ʋɐɾ.t̪ɐ̃n]

Noun

परिवर्तन • (parivartan) m (Urdu spelling پری ورتن) (formal)

1. change, transformation

   Synonym: बदलाव (badlāv)

2. transmutation
3. exchange, conversion

Declension

Declension of परिवर्तन (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	परिवर्तन parivartan	परिवर्तन parivartan
oblique	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनों parivartanõ
vocative	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनो parivartano

References

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “परिवर्तन”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “परिवर्तन”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• Platts, John T. (1884) “परिवर्तन”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
• “परिवर्तन”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2024.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পৰিৱৰ্তন (Assamese script)
• ᬧᬭᬶᬯᬃᬢᬦ (Balinese script)
• পরিবর্তন (Bengali script)
• 𑰢𑰨𑰰𑰪𑰨𑰿𑰝𑰡 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀭𑁆𑀢𑀦 (Brahmi script)
• ပရိဝရ်္တန (Burmese script)
• પરિવર્તન (Gujarati script)
• ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨 (Grantha script)
• ꦥꦫꦶꦮꦂꦠꦤ (Javanese script)
• 𑂣𑂩𑂱𑂫𑂩𑂹𑂞𑂢 (Kaithi script)
• ಪರಿವರ್ತನ (Kannada script)
• បរិវត៌ន (Khmer script)
• ປຣິວຣ຺ຕນ (Lao script)
• പരിവര്തന (Malayalam script)
• ᢒᠠᡵᡳᠸᠠᡵᢠᠠᠨᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘨𑘱𑘪𑘨𑘿𑘝𑘡 (Modi script)
• ᢒᠠᠷᠢᠸᠠᠷᢐᠠᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧈𑧒𑧊𑧈𑧠𑦽𑧁 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐬𑐶𑐰𑐬𑑂𑐟𑐣 (Newa script)
• ପରିଵର୍ତନ (Odia script)
• ꢦꢬꢶꢮꢬ꣄ꢡꢥ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆫𑆴𑆮𑆫𑇀𑆠𑆤 (Sharada script)
• 𑖢𑖨𑖰𑖪𑖨𑖿𑖝𑖡 (Siddham script)
• පරිවර්‍තන (Sinhalese script)
• 𑩰𑩼𑩑𑩾𑩼 𑪙𑩫𑩯 (Soyombo script)
• 𑚞𑚤𑚮𑚦𑚤𑚶𑚙𑚝 (Takri script)
• பரிவர்தந (Tamil script)
• పరివర్తన (Telugu script)
• ปริวรฺตน (Thai script)
• པ་རི་ཝ་རྟ་ན (Tibetan script)
• 𑒣𑒩𑒱𑒫𑒩𑓂𑒞𑒢 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨫𑨁𑨭𑨫𑩇𑨙𑨝 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of परिवृत् (parivṛt, “to turn around”) +‎ -अन (-ana).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐ.ɾi.ʋɐ́ɾ.tɐ.nɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɐ.ɾiˈʋɐɾ.t̪ɐ.n̪ɐ/

Adjective

परिवर्तन • (parivártana) stem

1. causing to turn around

Declension

Masculine a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनः parivártanaḥ	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ parivártanau / parivártanā¹	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ parivártanāḥ / parivártanāsaḥ¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ párivartanau / párivartanā¹	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ párivartanāḥ / párivartanāsaḥ¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ parivártanau / parivártanā¹	परिवर्तनान् parivártanān
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of परिवर्तनी (parivártanī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनी parivártanī	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ parivártanyaḥ / parivártanīḥ¹
Vocative	परिवर्तनि párivartani	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ párivartanyau / párivartanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ párivartanyaḥ / párivartanīḥ¹
Accusative	परिवर्तनीम् parivártanīm	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तनीः parivártanīḥ
Instrumental	परिवर्तन्या parivártanyā	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभिः parivártanībhiḥ
Dative	परिवर्तन्यै parivártanyai	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Ablative	परिवर्तन्याः / परिवर्तन्यै² parivártanyāḥ / parivártanyai²	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Genitive	परिवर्तन्याः / परिवर्तन्यै² parivártanyāḥ / parivártanyai²	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीनाम् parivártanīnām
Locative	परिवर्तन्याम् parivártanyām	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीषु parivártanīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Noun

परिवर्तन • (parivártana) stem, n

1. turning or whirling round, moving to and fro
2. rolling about or wallowing on
3. revolution, end of a period of time
4. barter, exchange
5. cutting or clipping the hair
6. protecting, defending
7. inverting, taking or putting anything in a wrong direction
8. requital, return

Declension

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• → Hindi: परिवर्तन (parivartan) (learned)

References

• Monier Williams (1899) “परिवर्तन”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 601, column 3.