परितुष्ट

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Classical Sanskrit परितुष्ट (parituṣṭa). Equivalent to परि- (pari-) +‎ तुष्ट (tuṣṭ).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pə.ɾɪ.t̪ʊʂʈ/, [pɐ.ɾɪ.t̪ʊʂʈ]

Adjective

परितुष्ट • (parituṣṭ) (indeclinable)

1. fully or completely satisfied

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “परितुष्ट”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 2853

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পৰিতুষ্ট (Assamese script)
• ᬧᬭᬶᬢᬸᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
• পরিতুষ্ট (Bengali script)
• 𑰢𑰨𑰰𑰝𑰲𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀭𑀺𑀢𑀼𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
• ပရိတုၑ္ဋ (Burmese script)
• પરિતુષ્ટ (Gujarati script)
• ਪਰਿਤੁਸ਼੍ਟ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌰𑌿𑌤𑍁𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
• ꦥꦫꦶꦠꦸꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
• 𑂣𑂩𑂱𑂞𑂳𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
• ಪರಿತುಷ್ಟ (Kannada script)
• បរិតុឞ្ដ (Khmer script)
• ປຣິຕຸຩ຺ຏ (Lao script)
• പരിതുഷ്ട (Malayalam script)
• ᢒᠠᡵᡳᢠᡠᢢᢞᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘨𑘱𑘝𑘳𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
• ᢒᠠᠷᠢᢐᠤᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧈𑧒𑦽𑧔𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐬𑐶𑐟𑐸𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
• ପରିତୁଷ୍ଟ (Odia script)
• ꢦꢬꢶꢡꢸꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆫𑆴𑆠𑆶𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
• 𑖢𑖨𑖰𑖝𑖲𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
• පරිතුෂ‍්ට (Sinhalese script)
• 𑩰𑩼𑩑𑩫𑩒𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
• 𑚞𑚤𑚮𑚙𑚰𑚶𑚔 (Takri script)
• பரிதுஷ்ட (Tamil script)
• పరితుష్ట (Telugu script)
• ปริตุษฺฏ (Thai script)
• པ་རི་ཏུ་ཥྚ (Tibetan script)
• 𑒣𑒩𑒱𑒞𑒳𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨫𑨁𑨙𑨃𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)

Etymology

From परि- (pari-, “fully”) +‎ तुष्ट (tuṣṭa, “satisfied”).

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɐ.ɾi.t̪uʂ.ʈɐ/

Adjective

परितुष्ट • (parituṣṭa) stem

1. (Classical Sanskrit) fully or completely satisfied
   • c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 1.48.22:

     सुश्रोणि परितुष्टोऽस्मि गमिष्यामि यथागतम्। एवं संगम्य तु तया निश्चक्रामोटजात्ततः॥

     suśroṇi parituṣṭoʼsmi gamiṣyāmi yathāgatam. evaṃ saṃgamya tu tayā niścakrāmoṭajāttataḥ.

     [Indra said]: O women with nice hips [Ahalyā], I'm completely satisfied and I'll go as I came.
     Thus, on his part, having copulated with her, he went out of the hut.

   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 5.18.10:

     मागारदारात्मजवित्तबन्धुषु सङ्गो यदि स्याद्भ‍गवत्प्रियेषु नः। यः प्राणवृत्त्या परितुष्ट आत्मवान् सिध्यत्यदूरान्न तथेन्द्रियप्रियः॥

     māgāradārātmajavittabandhuṣu saṅgo yadi syādbha‍gavatpriyeṣu naḥ. yaḥ prāṇavṛttyā parituṣṭa ātmavān sidhyatyadūrānna tathendriyapriyaḥ.

     May [we] be unattached to our home, wife, children, wealth, and kith; if there has to be an attachment, let it be to those dear to Bhagavat [Kṛṣṇa]. Successful is the possessor of the soul that is completely satisfied by the basic necessities of staying alive, unlike someone who is fond of sensual pleasures.

   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 12.9.3:

     वयं ते परितुष्टाः स्म त्वद्बृहद्‌व्रतचर्यया। वरं प्रतीच्छ भद्रं ते वरदोऽस्मि त्वदीप्सितम्॥

     vayaṃ te parituṣṭāḥ sma tvadbṛhad‌vratacaryayā. varaṃ pratīccha bhadraṃ te varadoʼsmi tvadīpsitam.

     We were completely satisfied by you great vow of celibacy. Ask for a good boon which you desire, [for] I am your granter of boons.

Declension

Masculine a-stem declension of परितुष्ट

	singular	dual	plural
nominative	परितुष्टः (parituṣṭaḥ)	परितुष्टौ (parituṣṭau)	परितुष्टाः (parituṣṭāḥ)
vocative	परितुष्ट (parituṣṭa)	परितुष्टौ (parituṣṭau)	परितुष्टाः (parituṣṭāḥ)
accusative	परितुष्टम् (parituṣṭam)	परितुष्टौ (parituṣṭau)	परितुष्टान् (parituṣṭān)
instrumental	परितुष्टेन (parituṣṭena)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टैः (parituṣṭaiḥ)
dative	परितुष्टाय (parituṣṭāya)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टेभ्यः (parituṣṭebhyaḥ)
ablative	परितुष्टात् (parituṣṭāt)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टेभ्यः (parituṣṭebhyaḥ)
genitive	परितुष्टस्य (parituṣṭasya)	परितुष्टयोः (parituṣṭayoḥ)	परितुष्टानाम् (parituṣṭānām)
locative	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टयोः (parituṣṭayoḥ)	परितुष्टेषु (parituṣṭeṣu)

Feminine ā-stem declension of परितुष्टा

	singular	dual	plural
nominative	परितुष्टा (parituṣṭā)	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टाः (parituṣṭāḥ)
vocative	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टाः (parituṣṭāḥ)
accusative	परितुष्टाम् (parituṣṭām)	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टाः (parituṣṭāḥ)
instrumental	परितुष्टया (parituṣṭayā)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टाभिः (parituṣṭābhiḥ)
dative	परितुष्टायै (parituṣṭāyai)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टाभ्यः (parituṣṭābhyaḥ)
ablative	परितुष्टायाः (parituṣṭāyāḥ)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टाभ्यः (parituṣṭābhyaḥ)
genitive	परितुष्टायाः (parituṣṭāyāḥ)	परितुष्टयोः (parituṣṭayoḥ)	परितुष्टानाम् (parituṣṭānām)
locative	परितुष्टायाम् (parituṣṭāyām)	परितुष्टयोः (parituṣṭayoḥ)	परितुष्टासु (parituṣṭāsu)

Neuter a-stem declension of परितुष्ट

	singular	dual	plural
nominative	परितुष्टम् (parituṣṭam)	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टानि (parituṣṭāni)
vocative	परितुष्ट (parituṣṭa)	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टानि (parituṣṭāni)
accusative	परितुष्टम् (parituṣṭam)	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टानि (parituṣṭāni)
instrumental	परितुष्टेन (parituṣṭena)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टैः (parituṣṭaiḥ)
dative	परितुष्टाय (parituṣṭāya)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टेभ्यः (parituṣṭebhyaḥ)
ablative	परितुष्टात् (parituṣṭāt)	परितुष्टाभ्याम् (parituṣṭābhyām)	परितुष्टेभ्यः (parituṣṭebhyaḥ)
genitive	परितुष्टस्य (parituṣṭasya)	परितुष्टयोः (parituṣṭayoḥ)	परितुष्टानाम् (parituṣṭānām)
locative	परितुष्टे (parituṣṭe)	परितुष्टयोः (parituṣṭayoḥ)	परितुष्टेषु (parituṣṭeṣu)

Descendants

• Prakrit: परितुट्ठ (parituṭṭha)

Further reading

• Monier Williams (1899) “परितुष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 595.