दुर्दान्त
Jump to navigation
Jump to search
Hindi
[edit]Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]दुर्दान्त • (durdānt) (indeclinable)
- alternative spelling of दुर्दांत (durdānt)
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- দুৰ্দান্ত (Assamese script)
- ᬤᬸᬃᬤᬵᬦ᭄ᬢ (Balinese script)
- দুর্দান্ত (Bengali script)
- 𑰟𑰲𑰨𑰿𑰟𑰯𑰡𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀤𑀼𑀭𑁆𑀤𑀸𑀦𑁆𑀢 (Brahmi script)
- ဒုရ်္ဒါန္တ (Burmese script)
- દુર્દાન્ત (Gujarati script)
- ਦੁਰ੍ਦਾਨ੍ਤ (Gurmukhi script)
- 𑌦𑍁𑌰𑍍𑌦𑌾𑌨𑍍𑌤 (Grantha script)
- ꦢꦸꦂꦢꦴꦤ꧀ꦠ (Javanese script)
- 𑂠𑂳𑂩𑂹𑂠𑂰𑂢𑂹𑂞 (Kaithi script)
- ದುರ್ದಾನ್ತ (Kannada script)
- ទុទ៌ាន្ត (Khmer script)
- ທຸຣ຺ທານ຺ຕ (Lao script)
- ദുര്ദാന്ത (Malayalam script)
- ᡩᡠᡵᡩᠠ᠊ᠠᠨᢠᠠ (Manchu script)
- 𑘟𑘳𑘨𑘿𑘟𑘰𑘡𑘿𑘝 (Modi script)
- ᢑᠤᠷᢑᠠᢗᠨᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦿𑧔𑧈𑧠𑦿𑧑𑧁𑧠𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐡𑐸𑐬𑑂𑐡𑐵𑐣𑑂𑐟 (Newa script)
- ଦୁର୍ଦାନ୍ତ (Odia script)
- ꢣꢸꢬ꣄ꢣꢵꢥ꣄ꢡ (Saurashtra script)
- 𑆢𑆶𑆫𑇀𑆢𑆳𑆤𑇀𑆠 (Sharada script)
- 𑖟𑖲𑖨𑖿𑖟𑖯𑖡𑖿𑖝 (Siddham script)
- දුර්දාන්ත (Sinhalese script)
- 𑩭𑩒𑩼 𑪙𑩭𑩛𑩯 𑪙𑩫 (Soyombo script)
- 𑚛𑚰𑚤𑚶𑚛𑚭𑚝𑚶𑚙 (Takri script)
- து³ர்த³ாந்த (Tamil script)
- దుర్దాన్త (Telugu script)
- ทุรฺทานฺต (Thai script)
- དུ་རྡཱ་ནྟ (Tibetan script)
- 𑒠𑒳𑒩𑓂𑒠𑒰𑒢𑓂𑒞 (Tirhuta script)
- 𑨛𑨃𑨫𑩇𑨛𑨊𑨝𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From दुस्- (dus-) + दान्त (dānta, “tamed, controlled, restrained”), with the latter from the vriddhi of दम् (dam, “to tame”) + -त (-ta).
Pronunciation
[edit]- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d̪uɾˈd̪ɑːn̪.t̪ɐ/
Adjective
[edit]दुर्दान्त • (durdānta) stem (Classical Sanskrit)
- badly tamed; untamed, uncontrolled, unrestrained
- Synonyms: अयत (ayata), अनियत (aniyata), असंयत (asaṃyata), निर्यन्त्रण (niryantraṇa), व्यङ्कुश (vyaṅkuśa)
- c. 400 BCE, Mahābhārata 13.60.4.2:
- श्रद्धापूतो नरस्तात दुर्दान्तोऽपि न संशयः ।
- śraddhāpūto narastāta durdāntoʼpi na saṃśayaḥ.
- O father, there is no doubt that even an uncontrolled man can be purified by devotion.
- श्रद्धापूतो नरस्तात दुर्दान्तोऽपि न संशयः ।
Declension
[edit]Masculine a-stem declension of दुर्दान्त (durdānta) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | दुर्दान्तः durdāntaḥ |
दुर्दान्तौ durdāntau |
दुर्दान्ताः durdāntāḥ |
Vocative | दुर्दान्त durdānta |
दुर्दान्तौ durdāntau |
दुर्दान्ताः durdāntāḥ |
Accusative | दुर्दान्तम् durdāntam |
दुर्दान्तौ durdāntau |
दुर्दान्तान् durdāntān |
Instrumental | दुर्दान्तेन durdāntena |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्तैः durdāntaiḥ |
Dative | दुर्दान्ताय durdāntāya |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ |
Ablative | दुर्दान्तात् durdāntāt |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ |
Genitive | दुर्दान्तस्य durdāntasya |
दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ |
दुर्दान्तानाम् durdāntānām |
Locative | दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ |
दुर्दान्तेषु durdānteṣu |
Feminine ā-stem declension of दुर्दान्ता (durdāntā) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | दुर्दान्ता durdāntā |
दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्ताः durdāntāḥ |
Vocative | दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्ताः durdāntāḥ |
Accusative | दुर्दान्ताम् durdāntām |
दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्ताः durdāntāḥ |
Instrumental | दुर्दान्तया durdāntayā |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्ताभिः durdāntābhiḥ |
Dative | दुर्दान्तायै durdāntāyai |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्ताभ्यः durdāntābhyaḥ |
Ablative | दुर्दान्तायाः durdāntāyāḥ |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्ताभ्यः durdāntābhyaḥ |
Genitive | दुर्दान्तायाः durdāntāyāḥ |
दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ |
दुर्दान्तानाम् durdāntānām |
Locative | दुर्दान्तायाम् durdāntāyām |
दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ |
दुर्दान्तासु durdāntāsu |
Neuter a-stem declension of दुर्दान्त (durdānta) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | दुर्दान्तम् durdāntam |
दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्तानि durdāntāni |
Vocative | दुर्दान्त durdānta |
दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्तानि durdāntāni |
Accusative | दुर्दान्तम् durdāntam |
दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्तानि durdāntāni |
Instrumental | दुर्दान्तेन durdāntena |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्तैः durdāntaiḥ |
Dative | दुर्दान्ताय durdāntāya |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ |
Ablative | दुर्दान्तात् durdāntāt |
दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām |
दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ |
Genitive | दुर्दान्तस्य durdāntasya |
दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ |
दुर्दान्तानाम् durdāntānām |
Locative | दुर्दान्ते durdānte |
दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ |
दुर्दान्तेषु durdānteṣu |
Descendants
[edit]- Prakrit: 𑀤𑀼𑀤𑁆𑀤𑀁𑀢 (duddaṃta)
- → Bengali: দুর্দান্ত (durdanto) (learned)
- → Hindi: दुर्दांत (durdānt) (learned)
References
[edit]- Monier Williams (1899) “दुर्दान्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 485.
- Hellwig, Oliver (2010-2024) “durdānta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
Categories:
- Hindi terms with IPA pronunciation
- Hindi lemmas
- Hindi adjectives
- Hindi indeclinable adjectives
- Sanskrit terms prefixed with दुस्-
- Sanskrit terms suffixed with -त
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit adjectives in Devanagari script
- Classical Sanskrit
- Sanskrit terms with quotations