दीर्घ

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit दीर्घ (dīrghá), from Proto-Indo-Iranian *dr̥Hgʰás, from Proto-Indo-European *dl̥h₁gʰós (“long”). Doublet of देर (der).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /d̪iːɾɡʱ/

Adjective

दीर्घ • (dīrgh) (indeclinable, Urdu spelling دیرگھ)

1. long

   Synonym: लंबा (lambā)

2. tall

   Synonyms: ऊँचा (ū̃cā), लंबा (lambā)

   Antonym: नाटा (nāṭā)

3. weighty

   Synonyms: भारी (bhārī), गुरु (guru)

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• দীৰ্ঘ (Assamese script)
• ᬤᬷᬃᬖ (Balinese script)
• দীর্ঘ (Bengali script)
• 𑰟𑰱𑰨𑰿𑰑 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑀻𑀭𑁆𑀖 (Brahmi script)
• ဒီရ်္ဃ (Burmese script)
• દીર્ઘ (Gujarati script)
• ਦੀਰ੍ਘ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑍀𑌰𑍍𑌘 (Grantha script)
• ꦢꦷꦂꦓ (Javanese script)
• 𑂠𑂲𑂩𑂹𑂐 (Kaithi script)
• ದೀರ್ಘ (Kannada script)
• ទីឃ៌ (Khmer script)
• ທີຣ຺ຆ (Lao script)
• ദീര്ഘ (Malayalam script)
• ᡩᡳᡳᡵᢚᠠ (Manchu script)
• 𑘟𑘲𑘨𑘿𑘑 (Modi script)
• ᢑᠢᠢᠷᠺᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦿𑧓𑧈𑧠𑦱 (Nandinagari script)
• 𑐡𑐷𑐬𑑂𑐑 (Newa script)
• ଦୀର୍ଘ (Odia script)
• ꢣꢷꢬ꣄ꢕ (Saurashtra script)
• 𑆢𑆵𑆫𑇀𑆔 (Sharada script)
• 𑖟𑖱𑖨𑖿𑖑 (Siddham script)
• දීර්‍ඝ (Sinhalese script)
• 𑩭𑩑𑩛𑩼 𑪙𑩟 (Soyombo script)
• 𑚛𑚯𑚤𑚶𑚍 (Takri script)
• தீ³ர்க⁴ (Tamil script)
• దీర్ఘ (Telugu script)
• ทีรฺฆ (Thai script)
• དཱི་རྒྷ (Tibetan script)
• 𑒠𑒲𑒩𑓂𑒒 (Tirhuta script)
• 𑨛𑨁𑨊𑨫𑩇𑨎 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *dr̥Hgʰás (“long”), from Proto-Indo-European *dl̥h₁gʰós (“long”). Cognate with Avestan 𐬛𐬀𐬭𐬆𐬔𐬀 (dar^əga, “long”), Old Persian 𐎭𐎼𐎥 (d-r-g /⁠darga⁠/), Ancient Greek δολιχός (dolikhós), Latin longus, Old Church Slavonic дльгъ (dlĭgŭ), and possibly English long.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /diːɾ.ɡʱɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈd̪iːɾ.ɡʱɐ/

Adjective

दीर्घ • (dīrghá) stem (comparative द्राघीयस्, superlative द्राघिष्ठ)

1. long (in space and time)
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.17.10:

     दीर्घस्ते अस्त्वङ्कुशो येना वसु प्रयच्छसि ।
     यजमानाय सुन्वते ॥

     dīrghaste astvaṅkuśo yenā vasu prayacchasi.
     yajamānāya sunvate.

     Long be thy grasping-hook wherewith thou givest ample wealth to him
     Who sheds the juice and worships thee.

2. lofty, high, tall
3. deep
4. (phonetics, prosody) long

Declension

Masculine a-stem declension of दीर्घ

	singular	dual	plural
nominative	दीर्घः (dīrghaḥ)	दीर्घौ (dīrghau) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घाः (dīrghāḥ) दीर्घासः¹ (dīrghāsaḥ¹)
vocative	दीर्घ (dīrgha)	दीर्घौ (dīrghau) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घाः (dīrghāḥ) दीर्घासः¹ (dīrghāsaḥ¹)
accusative	दीर्घम् (dīrgham)	दीर्घौ (dīrghau) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घान् (dīrghān)
instrumental	दीर्घेण (dīrgheṇa)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घैः (dīrghaiḥ) दीर्घेभिः¹ (dīrghebhiḥ¹)
dative	दीर्घाय (dīrghāya)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
ablative	दीर्घात् (dīrghāt)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
genitive	दीर्घस्य (dīrghasya)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घाणाम् (dīrghāṇām)
locative	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घेषु (dīrgheṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दीर्घा

	singular	dual	plural
nominative	दीर्घा (dīrghā)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाः (dīrghāḥ)
vocative	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाः (dīrghāḥ)
accusative	दीर्घाम् (dīrghām)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाः (dīrghāḥ)
instrumental	दीर्घया (dīrghayā) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घाभिः (dīrghābhiḥ)
dative	दीर्घायै (dīrghāyai)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घाभ्यः (dīrghābhyaḥ)
ablative	दीर्घायाः (dīrghāyāḥ) दीर्घायै² (dīrghāyai²)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घाभ्यः (dīrghābhyaḥ)
genitive	दीर्घायाः (dīrghāyāḥ) दीर्घायै² (dīrghāyai²)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घाणाम् (dīrghāṇām)
locative	दीर्घायाम् (dīrghāyām)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घासु (dīrghāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दीर्घ

	singular	dual	plural
nominative	दीर्घम् (dīrgham)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाणि (dīrghāṇi) दीर्घा¹ (dīrghā¹)
vocative	दीर्घ (dīrgha)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाणि (dīrghāṇi) दीर्घा¹ (dīrghā¹)
accusative	दीर्घम् (dīrgham)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाणि (dīrghāṇi) दीर्घा¹ (dīrghā¹)
instrumental	दीर्घेण (dīrgheṇa)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घैः (dīrghaiḥ) दीर्घेभिः¹ (dīrghebhiḥ¹)
dative	दीर्घाय (dīrghāya)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
ablative	दीर्घात् (dīrghāt)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
genitive	दीर्घस्य (dīrghasya)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घाणाम् (dīrghāṇām)
locative	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घेषु (dīrgheṣu)

• ¹Vedic

Noun

दीर्घ • (dīrghá) stem, m

1. (phonology) long vowel
2. the 5th or 6th or 7th or 8th sign of the Zodiac

Declension

Masculine a-stem declension of दीर्घ

	singular	dual	plural
nominative	दीर्घः (dīrghaḥ)	दीर्घौ (dīrghau) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घाः (dīrghāḥ) दीर्घासः¹ (dīrghāsaḥ¹)
vocative	दीर्घ (dīrgha)	दीर्घौ (dīrghau) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घाः (dīrghāḥ) दीर्घासः¹ (dīrghāsaḥ¹)
accusative	दीर्घम् (dīrgham)	दीर्घौ (dīrghau) दीर्घा¹ (dīrghā¹)	दीर्घान् (dīrghān)
instrumental	दीर्घेण (dīrgheṇa)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घैः (dīrghaiḥ) दीर्घेभिः¹ (dīrghebhiḥ¹)
dative	दीर्घाय (dīrghāya)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
ablative	दीर्घात् (dīrghāt)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
genitive	दीर्घस्य (dīrghasya)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घाणाम् (dīrghāṇām)
locative	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घेषु (dīrgheṣu)

• ¹Vedic

Proper noun

दीर्घ • (dīrghá) stem, n

1. name of a sāman

Declension

Neuter a-stem declension of दीर्घ

	singular	dual	plural
nominative	दीर्घम् (dīrgham)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाणि (dīrghāṇi) दीर्घा¹ (dīrghā¹)
vocative	दीर्घ (dīrgha)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाणि (dīrghāṇi) दीर्घा¹ (dīrghā¹)
accusative	दीर्घम् (dīrgham)	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घाणि (dīrghāṇi) दीर्घा¹ (dīrghā¹)
instrumental	दीर्घेण (dīrgheṇa)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घैः (dīrghaiḥ) दीर्घेभिः¹ (dīrghebhiḥ¹)
dative	दीर्घाय (dīrghāya)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
ablative	दीर्घात् (dīrghāt)	दीर्घाभ्याम् (dīrghābhyām)	दीर्घेभ्यः (dīrghebhyaḥ)
genitive	दीर्घस्य (dīrghasya)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घाणाम् (dīrghāṇām)
locative	दीर्घे (dīrghe)	दीर्घयोः (dīrghayoḥ)	दीर्घेषु (dīrgheṣu)

• ¹Vedic

Descendants

• Dardic:
  • Chilisso: [script needed] (žiṅgo)
  • Dameli: [script needed] (drīga)
  • Gawar-Bati: [script needed] (līgāla)
  • Indus Kohistani: [script needed] (žiga)
  • Kalami: [script needed] (līg)
  • Kalasha: driga
  • Khowar: درونگ (drung)
  • Northeast Pashayi: [script needed] (drīi), [script needed] (ligolo)
  • Phalura: [script needed] (dhrigo)
  • Savi: [script needed] (drigōu)
  • Shina: [script needed] (ẓigu) ('dangu' in Drasi)
  • Shumashti: [script needed] (ligalo)
  • Southeast Pashayi: [script needed] (legā)
  • Tirahi: [script needed] (derega)
  • Torwali: حؕىگ (ḍẓīk)
  • Wotapuri-Katarqalai: [script needed] (lig), [script needed] (likh)
• Helu Prakrit:
  • Dhivehi: ދިގު (digu)
  • Sinhalese: දිග (diga)
• Khasa Prakrit:
  • Nepali: दिघो (digho)
• Kholosi: taɽgo
• Magadhi Prakrit: 𑀤𑀺𑀕𑁆𑀖 (diggha)
  • Assamese: দীঘ (digh), দীঘল (dighol)
  • Bengali: দিঘ (digh), দিগ (dig)
• Maharastri Prakrit: 𑀤𑀺𑀕𑁆𑀖 (diggha)
  • Konkani: दीग (dīg)
• Paisaci Prakrit:
  • Punjabi: ਡੂੰਘਾ (ḍūṅghā, “deep”)
  • Sindhi: ड्रिघो (ḍrigho)
• Pali: dīgha
• Sauraseni Prakrit: 𑀤𑀺𑀕𑁆𑀖 (diggha)
  • Hindustani:

    Hindi: दीह (dīh) (poetic)

  • Romani: dingo

Borrowed terms

• Bengali: দীর্ঘ (dirgho)
• Gujarati: દીર્ઘ (dīrgh)
• Hindi: दीर्घ (dīrgh)
• Kannada: ದೀರ್ಘ (dīrgha)
• Marathi: दीर्घ (dīrgha)
• Punjabi: ਦੀਰਘ (dīragh)
• Tamil: தீர்க்கம் (tīrkkam)
• Telugu: దీర్ఘము (dīrghamu)
• Urdu: دیرگھ (dīrgh)

References

• Monier Williams (1899) “दीर्घ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 481.
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “dīrghá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press