गूर्त
Sanskrit
[edit]Etymology
[edit]From Proto-Indo-Aryan *gr̥Htás, from Proto-Indo-Iranian *gr̥Htás, from Proto-Indo-European *gʷr̥H-tós, from *gʷerH- (“to welcome, agree”). Cognate with Latin grātus, Paelignian bratom.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]गूर्त • (gūrtá) stem
- agreeable, pleasing, likeable, lovely
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 4.19.8:
- पूर्वीरुषसः शरदश्च गूर्ता वृत्रं जघन्वां असृजद्वि सिन्धून्।
परिष्ठिता अतृणद्बद्बधानाः सीरा इन्द्रः स्रवितवे पृथिव्या॥- pūrvīruṣasaḥ śaradaśca gūrtā vṛtraṃ jaghanvāṃ asṛjadvi sindhūn.
pariṣṭhitā atṛṇadbadbadhānāḥ sīrā indraḥ sravitave pṛthivyā. - Through many a morn and many a lovely autumn, having slain Vṛtra, he set free the rivers.
Indra hath set at liberty to wander on earth the streams encompassed pressed together.
- pūrvīruṣasaḥ śaradaśca gūrtā vṛtraṃ jaghanvāṃ asṛjadvi sindhūn.
- पूर्वीरुषसः शरदश्च गूर्ता वृत्रं जघन्वां असृजद्वि सिन्धून्।
- approved, welcome
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | गूर्तः (gūrtáḥ) | गूर्तौ (gūrtaú) गूर्ता¹ (gūrtā́¹) |
गूर्ताः (gūrtā́ḥ) गूर्तासः¹ (gūrtā́saḥ¹) |
| vocative | गूर्त (gū́rta) | गूर्तौ (gū́rtau) गूर्ता¹ (gū́rtā¹) |
गूर्ताः (gū́rtāḥ) गूर्तासः¹ (gū́rtāsaḥ¹) |
| accusative | गूर्तम् (gūrtám) | गूर्तौ (gūrtaú) गूर्ता¹ (gūrtā́¹) |
गूर्तान् (gūrtā́n) |
| instrumental | गूर्तेन (gūrténa) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्तैः (gūrtaíḥ) गूर्तेभिः¹ (gūrtébhiḥ¹) |
| dative | गूर्ताय (gūrtā́ya) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्तेभ्यः (gūrtébhyaḥ) |
| ablative | गूर्तात् (gūrtā́t) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्तेभ्यः (gūrtébhyaḥ) |
| genitive | गूर्तस्य (gūrtásya) | गूर्तयोः (gūrtáyoḥ) | गूर्तानाम् (gūrtā́nām) |
| locative | गूर्ते (gūrté) | गूर्तयोः (gūrtáyoḥ) | गूर्तेषु (gūrtéṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | गूर्ता (gūrtā́) | गूर्ते (gūrté) | गूर्ताः (gūrtā́ḥ) |
| vocative | गूर्ते (gū́rte) | गूर्ते (gū́rte) | गूर्ताः (gū́rtāḥ) |
| accusative | गूर्ताम् (gūrtā́m) | गूर्ते (gūrté) | गूर्ताः (gūrtā́ḥ) |
| instrumental | गूर्तया (gūrtáyā) गूर्ता¹ (gūrtā́¹) |
गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्ताभिः (gūrtā́bhiḥ) |
| dative | गूर्तायै (gūrtā́yai) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्ताभ्यः (gūrtā́bhyaḥ) |
| ablative | गूर्तायाः (gūrtā́yāḥ) गूर्तायै² (gūrtā́yai²) |
गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्ताभ्यः (gūrtā́bhyaḥ) |
| genitive | गूर्तायाः (gūrtā́yāḥ) गूर्तायै² (gūrtā́yai²) |
गूर्तयोः (gūrtáyoḥ) | गूर्तानाम् (gūrtā́nām) |
| locative | गूर्तायाम् (gūrtā́yām) | गूर्तयोः (gūrtáyoḥ) | गूर्तासु (gūrtā́su) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | गूर्तम् (gūrtám) | गूर्ते (gūrté) | गूर्तानि (gūrtā́ni) गूर्ता¹ (gūrtā́¹) |
| vocative | गूर्त (gū́rta) | गूर्ते (gū́rte) | गूर्तानि (gū́rtāni) गूर्ता¹ (gū́rtā¹) |
| accusative | गूर्तम् (gūrtám) | गूर्ते (gūrté) | गूर्तानि (gūrtā́ni) गूर्ता¹ (gūrtā́¹) |
| instrumental | गूर्तेन (gūrténa) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्तैः (gūrtaíḥ) गूर्तेभिः¹ (gūrtébhiḥ¹) |
| dative | गूर्ताय (gūrtā́ya) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्तेभ्यः (gūrtébhyaḥ) |
| ablative | गूर्तात् (gūrtā́t) | गूर्ताभ्याम् (gūrtā́bhyām) | गूर्तेभ्यः (gūrtébhyaḥ) |
| genitive | गूर्तस्य (gūrtásya) | गूर्तयोः (gūrtáyoḥ) | गूर्तानाम् (gūrtā́nām) |
| locative | गूर्ते (gūrté) | गूर्तयोः (gūrtáyoḥ) | गूर्तेषु (gūrtéṣu) |
- ¹Vedic
Related terms
[edit]Categories:
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms derived from the Proto-Indo-European root *gʷerH-
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-Aryan
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-Aryan
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-Iranian
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-Iranian
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit adjectives in Devanagari script
- Sanskrit terms with quotations
- Sanskrit a-stem adjectives