खनित्रिम

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• খনিত্ৰিম (Assamese script)
• ᬔᬦᬶᬢ᭄ᬭᬶᬫ (Balinese script)
• খনিত্রিম (Bengali script)
• 𑰏𑰡𑰰𑰝𑰿𑰨𑰰𑰦 (Bhaiksuki script)
• 𑀔𑀦𑀺𑀢𑁆𑀭𑀺𑀫 (Brahmi script)
• ခနိတြိမ (Burmese script)
• ખનિત્રિમ (Gujarati script)
• ਖਨਿਤ੍ਰਿਮ (Gurmukhi script)
• 𑌖𑌨𑌿𑌤𑍍𑌰𑌿𑌮 (Grantha script)
• ꦑꦤꦶꦠꦿꦶꦩ (Javanese script)
• 𑂎𑂢𑂱𑂞𑂹𑂩𑂱𑂧 (Kaithi script)
• ಖನಿತ್ರಿಮ (Kannada script)
• ខនិត្រិម (Khmer script)
• ຂນິຕ຺ຣິມ (Lao script)
• ഖനിത്രിമ (Malayalam script)
• ᡘᠠᠨᡳᢠᡵᡳᠮᠠ (Manchu script)
• 𑘏𑘡𑘱𑘝𑘿𑘨𑘱𑘦 (Modi script)
• ᠻᠠᠨᠢᢐᠷᠢᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦯𑧁𑧒𑦽𑧠𑧈𑧒𑧆 (Nandinagari script)
• 𑐏𑐣𑐶𑐟𑑂𑐬𑐶𑐩 (Newa script)
• ଖନିତ୍ରିମ (Odia script)
• ꢓꢥꢶꢡ꣄ꢬꢶꢪ (Saurashtra script)
• 𑆒𑆤𑆴𑆠𑇀𑆫𑆴𑆩 (Sharada script)
• 𑖏𑖡𑖰𑖝𑖿𑖨𑖰𑖦 (Siddham script)
• ඛනිත්‍රිම (Sinhalese script)
• 𑩝𑩯𑩑𑩫 𑪙𑩼𑩑𑩴 (Soyombo script)
• 𑚋𑚝𑚮𑚙𑚶𑚤𑚮𑚢 (Takri script)
• க²நித்ரிம (Tamil script)
• ఖనిత్రిమ (Telugu script)
• ขนิตฺริม (Thai script)
• ཁ་ནི་ཏྲི་མ (Tibetan script)
• 𑒐𑒢𑒱𑒞𑓂𑒩𑒱𑒧 (Tirhuta script)
• 𑨌𑨝𑨁𑨙𑩇𑨫𑨁𑨢 (Zanabazar Square script)

Etymology

From खनित्र (khanítra, “digging tool”) +‎ -इम (-ima).

Pronunciation

• (Rigvedic) IPA^(key): /kʰɐ.n̪ít̪.ɾi.mɐ/
• (Atharvavedic) IPA^(key): /kʰɐ.n̪it̪.ɾí.mɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /kʰɐ.n̪it̪.ɾi.mɐ/

Adjective

खनित्रिम • (khanítrima or khanitríma) stem

1. produced by digging
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 7.49.2:

     या आपो॑ दि॒व्या उ॒त वा॒ स्रव॑न्ति ख॒नित्रि॑मा उ॒त वा॒ याः स्व॑यं॒जाः। स॒मु॒द्रार्था॒ याः शुच॑यः पाव॒कास्ता आपो॑ दे॒वीरि॒ह माम॑वन्तु॥

     yā́ ā́po divyā́ utá vā srávanti khanítrimā utá vā yā́ḥ svayaṃjā́ḥ. samudrā́rthā yā́ḥ śúcayaḥ pāvakā́stā́ ā́po devī́rihá mā́mavantu.

     Waters which come from heaven, or those that wander dug from the earth, or flowing free by nature, Bright, purifying, speeding to the Ocean, here let those Waters. Goddesses, protect me.

Declension

Masculine a-stem declension of खनित्रिम

	singular	dual	plural
nominative	खनित्रिमः (khanítrimaḥ)	खनित्रिमौ (khanítrimau) खनित्रिमा¹ (khanítrimā¹)	खनित्रिमाः (khanítrimāḥ) खनित्रिमासः¹ (khanítrimāsaḥ¹)
vocative	खनित्रिम (khánitrima)	खनित्रिमौ (khánitrimau) खनित्रिमा¹ (khánitrimā¹)	खनित्रिमाः (khánitrimāḥ) खनित्रिमासः¹ (khánitrimāsaḥ¹)
accusative	खनित्रिमम् (khanítrimam)	खनित्रिमौ (khanítrimau) खनित्रिमा¹ (khanítrimā¹)	खनित्रिमान् (khanítrimān)
instrumental	खनित्रिमेण (khanítrimeṇa)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमैः (khanítrimaiḥ) खनित्रिमेभिः¹ (khanítrimebhiḥ¹)
dative	खनित्रिमाय (khanítrimāya)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanítrimebhyaḥ)
ablative	खनित्रिमात् (khanítrimāt)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanítrimebhyaḥ)
genitive	खनित्रिमस्य (khanítrimasya)	खनित्रिमयोः (khanítrimayoḥ)	खनित्रिमाणाम् (khanítrimāṇām)
locative	खनित्रिमे (khanítrime)	खनित्रिमयोः (khanítrimayoḥ)	खनित्रिमेषु (khanítrimeṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of खनित्रिमा

	singular	dual	plural
nominative	खनित्रिमा (khanítrimā)	खनित्रिमे (khanítrime)	खनित्रिमाः (khanítrimāḥ)
vocative	खनित्रिमे (khánitrime)	खनित्रिमे (khánitrime)	खनित्रिमाः (khánitrimāḥ)
accusative	खनित्रिमाम् (khanítrimām)	खनित्रिमे (khanítrime)	खनित्रिमाः (khanítrimāḥ)
instrumental	खनित्रिमया (khanítrimayā) खनित्रिमा¹ (khanítrimā¹)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमाभिः (khanítrimābhiḥ)
dative	खनित्रिमायै (khanítrimāyai)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमाभ्यः (khanítrimābhyaḥ)
ablative	खनित्रिमायाः (khanítrimāyāḥ) खनित्रिमायै² (khanítrimāyai²)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमाभ्यः (khanítrimābhyaḥ)
genitive	खनित्रिमायाः (khanítrimāyāḥ) खनित्रिमायै² (khanítrimāyai²)	खनित्रिमयोः (khanítrimayoḥ)	खनित्रिमाणाम् (khanítrimāṇām)
locative	खनित्रिमायाम् (khanítrimāyām)	खनित्रिमयोः (khanítrimayoḥ)	खनित्रिमासु (khanítrimāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of खनित्रिम

	singular	dual	plural
nominative	खनित्रिमम् (khanítrimam)	खनित्रिमे (khanítrime)	खनित्रिमाणि (khanítrimāṇi) खनित्रिमा¹ (khanítrimā¹)
vocative	खनित्रिम (khánitrima)	खनित्रिमे (khánitrime)	खनित्रिमाणि (khánitrimāṇi) खनित्रिमा¹ (khánitrimā¹)
accusative	खनित्रिमम् (khanítrimam)	खनित्रिमे (khanítrime)	खनित्रिमाणि (khanítrimāṇi) खनित्रिमा¹ (khanítrimā¹)
instrumental	खनित्रिमेण (khanítrimeṇa)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमैः (khanítrimaiḥ) खनित्रिमेभिः¹ (khanítrimebhiḥ¹)
dative	खनित्रिमाय (khanítrimāya)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanítrimebhyaḥ)
ablative	खनित्रिमात् (khanítrimāt)	खनित्रिमाभ्याम् (khanítrimābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanítrimebhyaḥ)
genitive	खनित्रिमस्य (khanítrimasya)	खनित्रिमयोः (khanítrimayoḥ)	खनित्रिमाणाम् (khanítrimāṇām)
locative	खनित्रिमे (khanítrime)	खनित्रिमयोः (khanítrimayoḥ)	खनित्रिमेषु (khanítrimeṣu)

• ¹Vedic

Masculine a-stem declension of खनित्रिम

	singular	dual	plural
nominative	खनित्रिमः (khanitrímaḥ)	खनित्रिमौ (khanitrímau) खनित्रिमा¹ (khanitrímā¹)	खनित्रिमाः (khanitrímāḥ) खनित्रिमासः¹ (khanitrímāsaḥ¹)
vocative	खनित्रिम (khánitrima)	खनित्रिमौ (khánitrimau) खनित्रिमा¹ (khánitrimā¹)	खनित्रिमाः (khánitrimāḥ) खनित्रिमासः¹ (khánitrimāsaḥ¹)
accusative	खनित्रिमम् (khanitrímam)	खनित्रिमौ (khanitrímau) खनित्रिमा¹ (khanitrímā¹)	खनित्रिमान् (khanitrímān)
instrumental	खनित्रिमेण (khanitrímeṇa)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमैः (khanitrímaiḥ) खनित्रिमेभिः¹ (khanitrímebhiḥ¹)
dative	खनित्रिमाय (khanitrímāya)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanitrímebhyaḥ)
ablative	खनित्रिमात् (khanitrímāt)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanitrímebhyaḥ)
genitive	खनित्रिमस्य (khanitrímasya)	खनित्रिमयोः (khanitrímayoḥ)	खनित्रिमाणाम् (khanitrímāṇām)
locative	खनित्रिमे (khanitríme)	खनित्रिमयोः (khanitrímayoḥ)	खनित्रिमेषु (khanitrímeṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of खनित्रिमा

	singular	dual	plural
nominative	खनित्रिमा (khanitrímā)	खनित्रिमे (khanitríme)	खनित्रिमाः (khanitrímāḥ)
vocative	खनित्रिमे (khánitrime)	खनित्रिमे (khánitrime)	खनित्रिमाः (khánitrimāḥ)
accusative	खनित्रिमाम् (khanitrímām)	खनित्रिमे (khanitríme)	खनित्रिमाः (khanitrímāḥ)
instrumental	खनित्रिमया (khanitrímayā) खनित्रिमा¹ (khanitrímā¹)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमाभिः (khanitrímābhiḥ)
dative	खनित्रिमायै (khanitrímāyai)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमाभ्यः (khanitrímābhyaḥ)
ablative	खनित्रिमायाः (khanitrímāyāḥ) खनित्रिमायै² (khanitrímāyai²)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमाभ्यः (khanitrímābhyaḥ)
genitive	खनित्रिमायाः (khanitrímāyāḥ) खनित्रिमायै² (khanitrímāyai²)	खनित्रिमयोः (khanitrímayoḥ)	खनित्रिमाणाम् (khanitrímāṇām)
locative	खनित्रिमायाम् (khanitrímāyām)	खनित्रिमयोः (khanitrímayoḥ)	खनित्रिमासु (khanitrímāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of खनित्रिम

	singular	dual	plural
nominative	खनित्रिमम् (khanitrímam)	खनित्रिमे (khanitríme)	खनित्रिमाणि (khanitrímāṇi) खनित्रिमा¹ (khanitrímā¹)
vocative	खनित्रिम (khánitrima)	खनित्रिमे (khánitrime)	खनित्रिमाणि (khánitrimāṇi) खनित्रिमा¹ (khánitrimā¹)
accusative	खनित्रिमम् (khanitrímam)	खनित्रिमे (khanitríme)	खनित्रिमाणि (khanitrímāṇi) खनित्रिमा¹ (khanitrímā¹)
instrumental	खनित्रिमेण (khanitrímeṇa)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमैः (khanitrímaiḥ) खनित्रिमेभिः¹ (khanitrímebhiḥ¹)
dative	खनित्रिमाय (khanitrímāya)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanitrímebhyaḥ)
ablative	खनित्रिमात् (khanitrímāt)	खनित्रिमाभ्याम् (khanitrímābhyām)	खनित्रिमेभ्यः (khanitrímebhyaḥ)
genitive	खनित्रिमस्य (khanitrímasya)	खनित्रिमयोः (khanitrímayoḥ)	खनित्रिमाणाम् (khanitrímāṇām)
locative	खनित्रिमे (khanitríme)	खनित्रिमयोः (khanitrímayoḥ)	खनित्रिमेषु (khanitrímeṣu)

• ¹Vedic

Further reading

• Monier Williams (1899) “खनित्रिम”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 336.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “खनित्रिम”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “खनित्रिम”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press