आयस
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- আয়স (Assamese script)
- ᬆᬬᬲ (Balinese script)
- আয়স (Bengali script)
- 𑰁𑰧𑰭 (Bhaiksuki script)
- 𑀆𑀬𑀲 (Brahmi script)
- အာယသ (Burmese script)
- આયસ (Gujarati script)
- ਆਯਸ (Gurmukhi script)
- 𑌆𑌯𑌸 (Grantha script)
- ꦄꦴꦪꦱ (Javanese script)
- 𑂄𑂨𑂮 (Kaithi script)
- ಆಯಸ (Kannada script)
- អាយស (Khmer script)
- ອາຍສ (Lao script)
- ആയസ (Malayalam script)
- ᠠ᠊ᠠᠶᠠᠰ᠌ᠠ (Manchu script)
- 𑘁𑘧𑘭 (Modi script)
- ᠠᢗᠶ᠋ᠠᠰᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦡𑧇𑧍 (Nandinagari script)
- 𑐁𑐫𑐳 (Newa script)
- ଆଯସ (Odia script)
- ꢃꢫꢱ (Saurashtra script)
- 𑆄𑆪𑆱 (Sharada script)
- 𑖁𑖧𑖭 (Siddham script)
- ආයස (Sinhalese script)
- 𑩐𑩛𑩻𑪁 (Soyombo script)
- 𑚁𑚣𑚨 (Takri script)
- ஆயஸ (Tamil script)
- ఆయస (Telugu script)
- อายส (Thai script)
- ཨཱ་ཡ་ས (Tibetan script)
- 𑒂𑒨𑒮 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨊𑨪𑨰 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]Vṛddhi derivative of अयस् (áyas).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]आयस • (āyasá) stem
- metallic
- (made of) iron
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 1.67.5:
- तामादाय सुपञ्जूषाम्आयसीं यत्र तद्धनुः।
सुरोपमं ते जनकमूचुर्नृपतिमन्त्रिणः॥- tāmādāya supañjūṣāmāyasīṃ yatra taddhanuḥ.
suropamaṃ te janakamūcurnṛpatimantriṇaḥ. - Taking with them that iron chest of good design, in which the said bow had been placed, those counsellors of the king said to Janaka, who resembled a god in lustre
- tāmādāya supañjūṣāmāyasīṃ yatra taddhanuḥ.
- तामादाय सुपञ्जूषाम्आयसीं यत्र तद्धनुः।
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आयसः (āyasáḥ) | आयसौ (āyasaú) आयसा¹ (āyasā́¹) |
आयसाः (āyasā́ḥ) आयसासः¹ (āyasā́saḥ¹) |
| vocative | आयस (ā́yasa) | आयसौ (ā́yasau) आयसा¹ (ā́yasā¹) |
आयसाः (ā́yasāḥ) आयसासः¹ (ā́yasāsaḥ¹) |
| accusative | आयसम् (āyasám) | आयसौ (āyasaú) आयसा¹ (āyasā́¹) |
आयसान् (āyasā́n) |
| instrumental | आयसेन (āyaséna) | आयसाभ्याम् (āyasā́bhyām) | आयसैः (āyasaíḥ) आयसेभिः¹ (āyasébhiḥ¹) |
| dative | आयसाय (āyasā́ya) | आयसाभ्याम् (āyasā́bhyām) | आयसेभ्यः (āyasébhyaḥ) |
| ablative | आयसात् (āyasā́t) | आयसाभ्याम् (āyasā́bhyām) | आयसेभ्यः (āyasébhyaḥ) |
| genitive | आयसस्य (āyasásya) | आयसयोः (āyasáyoḥ) | आयसानाम् (āyasā́nām) |
| locative | आयसे (āyasé) | आयसयोः (āyasáyoḥ) | आयसेषु (āyaséṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आयसी (āyasī́) | आयस्यौ (āyasyaù) आयसी¹ (āyasī́¹) |
आयस्यः (āyasyàḥ) आयसीः¹ (āyasī́ḥ¹) |
| vocative | आयसि (ā́yasi) | आयस्यौ (ā́yasyau) आयसी¹ (ā́yasī¹) |
आयस्यः (ā́yasyaḥ) आयसीः¹ (ā́yasīḥ¹) |
| accusative | आयसीम् (āyasī́m) | आयस्यौ (āyasyaù) आयसी¹ (āyasī́¹) |
आयसीः (āyasī́ḥ) |
| instrumental | आयस्या (āyasyā́) | आयसीभ्याम् (āyasī́bhyām) | आयसीभिः (āyasī́bhiḥ) |
| dative | आयस्यै (āyasyaí) | आयसीभ्याम् (āyasī́bhyām) | आयसीभ्यः (āyasī́bhyaḥ) |
| ablative | आयस्याः (āyasyā́ḥ) आयस्यै² (āyasyaí²) |
आयसीभ्याम् (āyasī́bhyām) | आयसीभ्यः (āyasī́bhyaḥ) |
| genitive | आयस्याः (āyasyā́ḥ) आयस्यै² (āyasyaí²) |
आयस्योः (āyasyóḥ) | आयसीनाम् (āyasī́nām) |
| locative | आयस्याम् (āyasyā́m) | आयस्योः (āyasyóḥ) | आयसीषु (āyasī́ṣu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आयसम् (āyasám) | आयसे (āyasé) | आयसानि (āyasā́ni) आयसा¹ (āyasā́¹) |
| vocative | आयस (ā́yasa) | आयसे (ā́yase) | आयसानि (ā́yasāni) आयसा¹ (ā́yasā¹) |
| accusative | आयसम् (āyasám) | आयसे (āyasé) | आयसानि (āyasā́ni) आयसा¹ (āyasā́¹) |
| instrumental | आयसेन (āyaséna) | आयसाभ्याम् (āyasā́bhyām) | आयसैः (āyasaíḥ) आयसेभिः¹ (āyasébhiḥ¹) |
| dative | आयसाय (āyasā́ya) | आयसाभ्याम् (āyasā́bhyām) | आयसेभ्यः (āyasébhyaḥ) |
| ablative | आयसात् (āyasā́t) | आयसाभ्याम् (āyasā́bhyām) | आयसेभ्यः (āyasébhyaḥ) |
| genitive | आयसस्य (āyasásya) | आयसयोः (āyasáyoḥ) | आयसानाम् (āyasā́nām) |
| locative | आयसे (āyasé) | आयसयोः (āyasáyoḥ) | आयसेषु (āyaséṣu) |
- ¹Vedic
References
[edit]- Monier Williams (1899) “आयस”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 148, column 2.