अल्पप्राण

Sanskrit

FWOTD – 18 August 2021

Alternative forms

Alternative scripts

• অল্পপ্ৰাণ (Assamese script)
• ᬅᬮ᭄ᬧᬧ᭄ᬭᬵᬡ (Balinese script)
• অল্পপ্রাণ (Bengali script)
• 𑰀𑰩𑰿𑰢𑰢𑰿𑰨𑰯𑰜 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀮𑁆𑀧𑀧𑁆𑀭𑀸𑀡 (Brahmi script)
• အလ္ပပြာဏ (Burmese script)
• અલ્પપ્રાણ (Gujarati script)
• ਅਲ੍ਪਪ੍ਰਾਣ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌲𑍍𑌪𑌪𑍍𑌰𑌾𑌣 (Grantha script)
• ꦄꦭ꧀ꦥꦥꦿꦴꦟ (Javanese script)
• 𑂃𑂪𑂹𑂣𑂣𑂹𑂩𑂰𑂝 (Kaithi script)
• ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣ (Kannada script)
• អល្បប្រាណ (Khmer script)
• ອລ຺ປປ຺ຣາຓ (Lao script)
• അല്പപ്രാണ (Malayalam script)
• ᠠᠯᢒᠠᢒᡵᠠ᠎᠊ᠠᢏᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘩𑘿𑘢𑘢𑘿𑘨𑘰𑘜 (Modi script)
• ᠠᠯᢒᠠᢒᠷᠠᢗᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑧉𑧠𑧂𑧂𑧠𑧈𑧑𑦼 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐮𑑂𑐥𑐥𑑂𑐬𑐵𑐞 (Newa script)
• ଅଲ୍ପପ୍ରାଣ (Odia script)
• ꢂꢭ꣄ꢦꢦ꣄ꢬꢵꢠ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆬𑇀𑆥𑆥𑇀𑆫𑆳𑆟 (Sharada script)
• 𑖀𑖩𑖿𑖢𑖢𑖿𑖨𑖯𑖜 (Siddham script)
• අල‍්පප්‍රාණ (Sinhalese script)
• 𑩐𑩽 𑪙𑩰𑩰 𑪙𑩼𑩛𑩪 (Soyombo script)
• 𑚀𑚥𑚶𑚞𑚞𑚶𑚤𑚭𑚘 (Takri script)
• அல்பப்ராண (Tamil script)
• అల్పప్రాణ (Telugu script)
• อลฺปปฺราณ (Thai script)
• ཨ་ལྤ་པྲཱ་ཎ (Tibetan script)
• 𑒁𑒪𑓂𑒣𑒣𑓂𑒩𑒰𑒝 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨬𑩇𑨞𑨞𑩇𑨫𑨊𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology

From अल्प (alpa, “small, little”) +‎ प्राण (prāṇa, “breath”).

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐl̪.pɐpˈɾɑː.ɳɐ/

Noun

अल्पप्राण • (alpaprāṇa) stem, m

1. (phonetics) slight breathing or weak aspiration
   • c. 1600 – 1700, Varadarāja, Laghusiddhāntakaumudī 10

Inflection

Masculine a-stem declension of अल्पप्राण (alpaprāṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अल्पप्राणः alpaprāṇaḥ	अल्पप्राणौ / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇau / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणाः / अल्पप्राणासः¹ alpaprāṇāḥ / alpaprāṇāsaḥ¹
Vocative	अल्पप्राण alpaprāṇa	अल्पप्राणौ / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇau / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणाः / अल्पप्राणासः¹ alpaprāṇāḥ / alpaprāṇāsaḥ¹
Accusative	अल्पप्राणम् alpaprāṇam	अल्पप्राणौ / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇau / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणान् alpaprāṇān
Instrumental	अल्पप्राणेन alpaprāṇena	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणैः / अल्पप्राणेभिः¹ alpaprāṇaiḥ / alpaprāṇebhiḥ¹
Dative	अल्पप्राणाय alpaprāṇāya	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणेभ्यः alpaprāṇebhyaḥ
Ablative	अल्पप्राणात् alpaprāṇāt	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणेभ्यः alpaprāṇebhyaḥ
Genitive	अल्पप्राणस्य alpaprāṇasya	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणानाम् alpaprāṇānām
Locative	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणेषु alpaprāṇeṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

अल्पप्राण • (alpaprāṇa) stem

1. (literally) having shortness of breath
   • c. 600 BCE – 600 CE, Suśruta, Suśruta Saṃhitā 15
2. tired; out of breath
   • c. 400 BCE, Mahābhārata 7.116.31:

     जयद्रथश्च हन्तव्यो लम्बते च दिवाकरः ।
     श्रान्तश्चैष महाबाहुर् अल्पप्राणश् च सांप्रतम् ॥

     jayadrathaśca hantavyo lambate ca divākaraḥ.
     śrāntaścaiṣa mahābāhur alpaprāṇaś ca sāṃpratam.

     The setting sun is hanging low; Jayadratha remains to be killed.
     And the mighty-armed one is exhausted and now out of breath.

3. (phonetics) unaspirated
   • c. 700 CE, Daṇḍin, Kāvyādarśa 1.43:

     श्लिष्टम् अस्पृष्टशैथिल्यम् अल्पप्राणाक्षरोत्तरम् ।
     शिथिलं मालतीमाला लोलालिकलिला यथा ॥

     śliṣṭam aspṛṣṭaśaithilyam alpaprāṇākṣarottaram.
     śithilaṃ mālatīmālā lolālikalilā yathā.

     Cohesion means being untouched by the lax sounds, which largely consist of unaspirated syllables;
     Laxity: for example, as in "mālatīmālā lolālikalilā" (a garland of jasmines in the throng of tossing bees).

Inflection

Masculine a-stem declension of अल्पप्राण (alpaprāṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अल्पप्राणः alpaprāṇaḥ	अल्पप्राणौ / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇau / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणाः / अल्पप्राणासः¹ alpaprāṇāḥ / alpaprāṇāsaḥ¹
Vocative	अल्पप्राण alpaprāṇa	अल्पप्राणौ / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇau / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणाः / अल्पप्राणासः¹ alpaprāṇāḥ / alpaprāṇāsaḥ¹
Accusative	अल्पप्राणम् alpaprāṇam	अल्पप्राणौ / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇau / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणान् alpaprāṇān
Instrumental	अल्पप्राणेन alpaprāṇena	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणैः / अल्पप्राणेभिः¹ alpaprāṇaiḥ / alpaprāṇebhiḥ¹
Dative	अल्पप्राणाय alpaprāṇāya	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणेभ्यः alpaprāṇebhyaḥ
Ablative	अल्पप्राणात् alpaprāṇāt	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणेभ्यः alpaprāṇebhyaḥ
Genitive	अल्पप्राणस्य alpaprāṇasya	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणानाम् alpaprāṇānām
Locative	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणेषु alpaprāṇeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अल्पप्राणा (alpaprāṇā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अल्पप्राणा alpaprāṇā	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणाः alpaprāṇāḥ
Vocative	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणाः alpaprāṇāḥ
Accusative	अल्पप्राणाम् alpaprāṇām	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणाः alpaprāṇāḥ
Instrumental	अल्पप्राणया / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇayā / alpaprāṇā¹	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणाभिः alpaprāṇābhiḥ
Dative	अल्पप्राणायै alpaprāṇāyai	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणाभ्यः alpaprāṇābhyaḥ
Ablative	अल्पप्राणायाः / अल्पप्राणायै² alpaprāṇāyāḥ / alpaprāṇāyai²	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणाभ्यः alpaprāṇābhyaḥ
Genitive	अल्पप्राणायाः / अल्पप्राणायै² alpaprāṇāyāḥ / alpaprāṇāyai²	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणानाम् alpaprāṇānām
Locative	अल्पप्राणायाम् alpaprāṇāyām	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणासु alpaprāṇāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of अल्पप्राण (alpaprāṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अल्पप्राणम् alpaprāṇam	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणानि / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇāni / alpaprāṇā¹
Vocative	अल्पप्राण alpaprāṇa	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणानि / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇāni / alpaprāṇā¹
Accusative	अल्पप्राणम् alpaprāṇam	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणानि / अल्पप्राणा¹ alpaprāṇāni / alpaprāṇā¹
Instrumental	अल्पप्राणेन alpaprāṇena	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणैः / अल्पप्राणेभिः¹ alpaprāṇaiḥ / alpaprāṇebhiḥ¹
Dative	अल्पप्राणाय alpaprāṇāya	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणेभ्यः alpaprāṇebhyaḥ
Ablative	अल्पप्राणात् alpaprāṇāt	अल्पप्राणाभ्याम् alpaprāṇābhyām	अल्पप्राणेभ्यः alpaprāṇebhyaḥ
Genitive	अल्पप्राणस्य alpaprāṇasya	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणानाम् alpaprāṇānām
Locative	अल्पप्राणे alpaprāṇe	अल्पप्राणयोः alpaprāṇayoḥ	अल्पप्राणेषु alpaprāṇeṣu
Notes	¹Vedic

Antonyms

• (antonym(s) of “unaspirated”): महाप्राण (mahāprāṇa)

References

• Monier Williams (1899) “अल्पप्राण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0095.