अपत्य

See also: आपात्य and अपथ्य

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अपत्य (apatya).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.pət̪.jᵊ/, [ɐ.pɐt̪.jᵊ]

Noun

अपत्य • (apatya) m (Urdu spelling اپتیہ)

1. offspring

   Synonyms: औलाद (aulād), संतान (santān)

Declension

Declension of अपत्य (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	अपत्य apatya	अपत्य apatya
oblique	अपत्य apatya	अपत्यों apatyõ
vocative	अपत्य apatya	अपत्यो apatyo

Sanskrit

Alternative forms

• अपतिय (apatiya) — Rigvedic

Alternative scripts

• অপত্য (Assamese script)
• ᬅᬧᬢ᭄ᬬ (Balinese script)
• অপত্য (Bengali script)
• 𑰀𑰢𑰝𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀧𑀢𑁆𑀬 (Brahmi script)
• အပတျ (Burmese script)
• અપત્ય (Gujarati script)
• ਅਪਤ੍ਯ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌪𑌤𑍍𑌯 (Grantha script)
• ꦄꦥꦠꦾ (Javanese script)
• 𑂃𑂣𑂞𑂹𑂨 (Kaithi script)
• ಅಪತ್ಯ (Kannada script)
• អបត្យ (Khmer script)
• ອປຕ຺ຍ (Lao script)
• അപത്യ (Malayalam script)
• ᠠᢒᠠᢠᠶᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘢𑘝𑘿𑘧 (Modi script)
• ᠠᢒᠠᢐᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
• 𑦠𑧂𑦽𑧠𑧇 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐥𑐟𑑂𑐫 (Newa script)
• ଅପତ୍ଯ (Odia script)
• ꢂꢦꢡ꣄ꢫ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆥𑆠𑇀𑆪 (Sharada script)
• 𑖀𑖢𑖝𑖿𑖧 (Siddham script)
• අපත්‍ය (Sinhalese script)
• 𑩐𑩰𑩫 𑪙𑩻 (Soyombo script)
• 𑚀𑚞𑚙𑚶𑚣 (Takri script)
• அபத்ய (Tamil script)
• అపత్య (Telugu script)
• อปตฺย (Thai script)
• ཨ་པ་ཏྱ (Tibetan script)
• 𑒁𑒣𑒞𑓂𑒨 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨞𑨙𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

From अप- (áp-, “away, out”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.pɐt.jɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐˈpɐt̪.jɐ/

Noun

अपत्य • (ápatya) stem, n

1. offspring, child, descendant

   Synonyms: प्रसव (prasava), प्रजा (prajā), गय (gaya), सूति (sūti), तुच् (tuc)

   • c. 400 CE, Kālidāsa, Raghuvaṃśa 1.50:

     आकीर्णमृषिपत्नीनामुटजद्वाररोधिभिः।
     अपत्यैरिव नीवारभागधेयोचितैर्मृगैः

     ākīrṇamṛṣipatnīnāmuṭajadvārarodhibhiḥ.
     apatyairiva nīvārabhāgadheyocitairmṛgaiḥ

     (the hermitage) extended up to the cottage where the sages’ wives had the (cottage)door blocked by deer
     wanting to be fed due portions of wildrice as (if they were the wives’) offspring

Declension

Neuter a-stem declension of अपत्य (ápatya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपत्यम् ápatyam	अपत्ये ápatye	अपत्यानि / अपत्या¹ ápatyāni / ápatyā¹
Vocative	अपत्य ápatya	अपत्ये ápatye	अपत्यानि / अपत्या¹ ápatyāni / ápatyā¹
Accusative	अपत्यम् ápatyam	अपत्ये ápatye	अपत्यानि / अपत्या¹ ápatyāni / ápatyā¹
Instrumental	अपत्येन ápatyena	अपत्याभ्याम् ápatyābhyām	अपत्यैः / अपत्येभिः¹ ápatyaiḥ / ápatyebhiḥ¹
Dative	अपत्याय ápatyāya	अपत्याभ्याम् ápatyābhyām	अपत्येभ्यः ápatyebhyaḥ
Ablative	अपत्यात् ápatyāt	अपत्याभ्याम् ápatyābhyām	अपत्येभ्यः ápatyebhyaḥ
Genitive	अपत्यस्य ápatyasya	अपत्ययोः ápatyayoḥ	अपत्यानाम् ápatyānām
Locative	अपत्ये ápatye	अपत्ययोः ápatyayoḥ	अपत्येषु ápatyeṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• अपत्यकाम (apatyakāma, “desirous of offspring”)
• अपत्यता (apatyatā, “childhood”)
• अपत्यद (apatyada, “giving offspring”)
• अपत्यसच् (apatyasac, “accompanied by offspring”)

Descendants

• Assamese: অপত্য (opoitto)
• Pali: apacca
• → Hindi: अपत्य (apatya)
• Marathi: अपत्य (apatya)
• Odia: ଅପତ୍ୟ (apatya)
• Tamil: அபத்தியம் (apattiyam)
• → Telugu: అపత్యము (apatyamu)

References

• Monier Williams (1899) “अपत्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 49.
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “ápatya”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press