अनुशासक

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit अनुशासक (anuśāsaka). By surface analysis, अनु- (anu-) +‎ शासक (śāsak).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ə.nʊ.ʃɑː.sək/, [ɐ.nʊ.ʃäː.sɐk]

Adjective

अनुशासक • (anuśāsak) (indeclinable)

1. (formal) instructor, director, one who governs or punishes

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “अनुशासक”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অনুশাসক (Assamese script)
• ᬅᬦᬸᬰᬵᬲᬓ (Balinese script)
• অনুশাসক (Bengali script)
• 𑰀𑰡𑰲𑰫𑰯𑰭𑰎 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀦𑀼𑀰𑀸𑀲𑀓 (Brahmi script)
• အနုၐာသက (Burmese script)
• અનુશાસક (Gujarati script)
• ਅਨੁਸ਼ਾਸਕ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌨𑍁𑌶𑌾𑌸𑌕 (Grantha script)
• ꦄꦤꦸꦯꦴꦱꦏ (Javanese script)
• 𑂃𑂢𑂳𑂬𑂰𑂮𑂍 (Kaithi script)
• ಅನುಶಾಸಕ (Kannada script)
• អនុឝាសក (Khmer script)
• ອນຸຨາສກ (Lao script)
• അനുശാസക (Malayalam script)
• ᠠᠨᡠᡧᠠ᠎᠊ᠠᠰ᠌ᠠᡬᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘡𑘳𑘫𑘰𑘭𑘎 (Modi script)
• ᠠᠨᠤᠱᠠᢗᠰᠠᢉᠠ (Mongolian script)
• 𑦠𑧁𑧔𑧋𑧑𑧍𑦮 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐣𑐸𑐱𑐵𑐳𑐎 (Newa script)
• ଅନୁଶାସକ (Odia script)
• ꢂꢥꢸꢯꢵꢱꢒ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆤𑆶𑆯𑆳𑆱𑆑 (Sharada script)
• 𑖀𑖡𑖲𑖫𑖯𑖭𑖎 (Siddham script)
• අනුශාසක (Sinhalese script)
• 𑩐𑩯𑩒𑩿𑩛𑪁𑩜 (Soyombo script)
• 𑚀𑚝𑚰𑚧𑚭𑚨𑚊 (Takri script)
• அநுஶாஸக (Tamil script)
• అనుశాసక (Telugu script)
• อนุศาสก (Thai script)
• ཨ་ནུ་ཤཱ་ས་ཀ (Tibetan script)
• 𑒁𑒢𑒳𑒬𑒰𑒮𑒏 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨝𑨃𑨮𑨊𑨰𑨋 (Zanabazar Square script)

Etymology

From अनु- (anu-) +‎ शासक (śāsaka).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.nu.ɕɑː.sɐ.kɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.n̪u.ɕɑː.s̪ɐ.kɐ/

Adjective

अनुशासक • (anuśāsaka) stem

1. instructor, director, one who governs or punishes

Declension

Masculine a-stem declension of अनुशासक

	singular	dual	plural
nominative	अनुशासकः (anuśāsakaḥ)	अनुशासकौ (anuśāsakau) अनुशासका¹ (anuśāsakā¹)	अनुशासकाः (anuśāsakāḥ) अनुशासकासः¹ (anuśāsakāsaḥ¹)
vocative	अनुशासक (anuśāsaka)	अनुशासकौ (anuśāsakau) अनुशासका¹ (anuśāsakā¹)	अनुशासकाः (anuśāsakāḥ) अनुशासकासः¹ (anuśāsakāsaḥ¹)
accusative	अनुशासकम् (anuśāsakam)	अनुशासकौ (anuśāsakau) अनुशासका¹ (anuśāsakā¹)	अनुशासकान् (anuśāsakān)
instrumental	अनुशासकेन (anuśāsakena)	अनुशासकाभ्याम् (anuśāsakābhyām)	अनुशासकैः (anuśāsakaiḥ) अनुशासकेभिः¹ (anuśāsakebhiḥ¹)
dative	अनुशासकाय (anuśāsakāya)	अनुशासकाभ्याम् (anuśāsakābhyām)	अनुशासकेभ्यः (anuśāsakebhyaḥ)
ablative	अनुशासकात् (anuśāsakāt)	अनुशासकाभ्याम् (anuśāsakābhyām)	अनुशासकेभ्यः (anuśāsakebhyaḥ)
genitive	अनुशासकस्य (anuśāsakasya)	अनुशासकयोः (anuśāsakayoḥ)	अनुशासकानाम् (anuśāsakānām)
locative	अनुशासके (anuśāsake)	अनुशासकयोः (anuśāsakayoḥ)	अनुशासकेषु (anuśāsakeṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of अनुशासिका

	singular	dual	plural
nominative	अनुशासिका (anuśāsikā)	अनुशासिके (anuśāsike)	अनुशासिकाः (anuśāsikāḥ)
vocative	अनुशासिके (anuśāsike)	अनुशासिके (anuśāsike)	अनुशासिकाः (anuśāsikāḥ)
accusative	अनुशासिकाम् (anuśāsikām)	अनुशासिके (anuśāsike)	अनुशासिकाः (anuśāsikāḥ)
instrumental	अनुशासिकया (anuśāsikayā) अनुशासिका¹ (anuśāsikā¹)	अनुशासिकाभ्याम् (anuśāsikābhyām)	अनुशासिकाभिः (anuśāsikābhiḥ)
dative	अनुशासिकायै (anuśāsikāyai)	अनुशासिकाभ्याम् (anuśāsikābhyām)	अनुशासिकाभ्यः (anuśāsikābhyaḥ)
ablative	अनुशासिकायाः (anuśāsikāyāḥ) अनुशासिकायै² (anuśāsikāyai²)	अनुशासिकाभ्याम् (anuśāsikābhyām)	अनुशासिकाभ्यः (anuśāsikābhyaḥ)
genitive	अनुशासिकायाः (anuśāsikāyāḥ) अनुशासिकायै² (anuśāsikāyai²)	अनुशासिकयोः (anuśāsikayoḥ)	अनुशासिकानाम् (anuśāsikānām)
locative	अनुशासिकायाम् (anuśāsikāyām)	अनुशासिकयोः (anuśāsikayoḥ)	अनुशासिकासु (anuśāsikāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of अनुशासक

	singular	dual	plural
nominative	अनुशासकम् (anuśāsakam)	अनुशासके (anuśāsake)	अनुशासकानि (anuśāsakāni) अनुशासका¹ (anuśāsakā¹)
vocative	अनुशासक (anuśāsaka)	अनुशासके (anuśāsake)	अनुशासकानि (anuśāsakāni) अनुशासका¹ (anuśāsakā¹)
accusative	अनुशासकम् (anuśāsakam)	अनुशासके (anuśāsake)	अनुशासकानि (anuśāsakāni) अनुशासका¹ (anuśāsakā¹)
instrumental	अनुशासकेन (anuśāsakena)	अनुशासकाभ्याम् (anuśāsakābhyām)	अनुशासकैः (anuśāsakaiḥ) अनुशासकेभिः¹ (anuśāsakebhiḥ¹)
dative	अनुशासकाय (anuśāsakāya)	अनुशासकाभ्याम् (anuśāsakābhyām)	अनुशासकेभ्यः (anuśāsakebhyaḥ)
ablative	अनुशासकात् (anuśāsakāt)	अनुशासकाभ्याम् (anuśāsakābhyām)	अनुशासकेभ्यः (anuśāsakebhyaḥ)
genitive	अनुशासकस्य (anuśāsakasya)	अनुशासकयोः (anuśāsakayoḥ)	अनुशासकानाम् (anuśāsakānām)
locative	अनुशासके (anuśāsake)	अनुशासकयोः (anuśāsakayoḥ)	अनुशासकेषु (anuśāsakeṣu)

• ¹Vedic

Borrowed terms

• Hindi: अनुशासक (anuśāsak)
• Tocharian B: anuśāsake

Further reading

• Monier Williams (1899) “अनुशासक”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 39.