کاریز

See also: كاریز and كارىز

Persian

Alternative forms

• کاهریز (kâhrêz)
• کهریز (kahrêz)

Etymology

From earlier form کاهریز (/⁠kāhrēz⁠/) or کهریز (/⁠kahrēz⁠/), from Middle Persian [Book Pahlavi needed] (ksryc /⁠kahrēz⁠/) (compare Manichaean Middle Persian 𐫞𐫍𐫡𐫏𐫉 (qhryz /⁠kahrēz⁠/, “qanat”), Parthian 𐫞𐫍𐫡𐫏𐫝 (qhryc /⁠kahrēz⁠/, “qanat”) and Khunsari کیریز (/⁠kēⁱrīz)⁠/), or compound of کاه (kâh, “straw”) +‎ ریز (rêz, “to throw”). They used to throw straws in qanats' wells to see how rapid the movement of water is for repair purposes.

Pronunciation

• (Classical Persian) IPA^(key): [kɑː.ɾeːz]

 

• (Dari, formal) IPA^(key): [kʰɑː.ɾeːz]

• (Dari, formal) IPA^(key): [kʰɑː.ɾeːz]
  • (Kabuli) IPA^(key): [kʰɑː.ɾeːz]
  • (Hazaragi) IPA^(key): [kʰɔː.ɾeːz]

• (Iran, formal) IPA^(key): [kʰɒː.ɹiːz]

• (Tajik, formal) IPA^(key): [kʰɔ.ɾez]

Readings
Classical reading?	kārēz
Dari reading?	kārēz
Iranian reading?	kâriz
Tajik reading?	korez

Noun

کاریز • (kârêz) (plural کاریزها (kârêz-hâ))

Dari	کاریز
Iranian Persian
Tajik	корез

1. qanat, kariz/karez

   Synonym: قنات (qanât)

   • 995-1077, Abulfazl-i Bayhaqī, Tārīx-i Bayhaqī, ed. Ali-Akbar Fayyâz, pp. 320-321

     و کسانی که شهرها و دیه‌ها و بناها و کاریزها ساختند و غم این جهان بخوردند آن همه بگذاشتند و برفتند […]

     (please add an English translation of this quotation)

   • 10th century, Kisā'ī Marwazī

     سزد که دو رخ کاریز آب دیده کنی
     که ریز ریز بخواهدت ریختن کاریز

     (please add an English translation of this quotation)

Derived terms

• کاریزکن (kârêzkan)
• کاریزگر (kârêzgar)
• کهریزه (kahrêze)
• کهریزک (kahrêzak)

Descendants

• Arabic: كاريز (kārīz) (Iraq, west Arabia)
• Azerbaijani: kəhriz
• Baluchi: کاریز (kárez)
• Kazakh: кәріз (kärız), кяхриз (käxriz), кягриз (kägriz)
• Ottoman Turkish: کاریز (kâriz); گریز (giriz) (see there for further descendants)
• Russian: кяриз (kjariz)
• Uyghur: كارىز (kariz)