אייבערשטער

Yiddish

Alternative forms

• אויבערשטער (oybershter)

Etymology

Nominalization of the masculine nominative singular form of אייבערשט (eybersht), possibly as a semantic loan from Russian всевы́шний (vsevýšnij) or Polish Najwyższy, Wszechmogący. Compare German oberster, Höchster.

Proper noun

אייבערשטער • (eybershter) m

1. (religion) Almighty, Most High
   • 1894, שלום־עליכם (sholem-aleyhkem, “Sholem Aleichem”), “דאָס גרויסע געווינס (dos groyse gevins)”, in טבֿיה דער מילכיקער (tevye der milkhiker, “Tevye the Dairyman”):

     איך האָב דאָס אַרויסגעזען פֿון זיך אַליין טאַקע, ווי אַזוי דער אייבערשטער האָט מיט מיר געפֿירט, מיט מײַן איצטיקער פּרנסה: וואָרעם ווי קום איך גאָר פֿאַרקויפֿן קעז און פּוטער אין מיטן דרינען, אַז מײַן באַבעס באַבע האָט קיין מאָל נישט געהאַנדלט מיט קיין מילכיקס? ס׳איז בנאמנות כּדאַי, איר זאָלט אויסהאָרכן די גאַנצע מעשׂה פֿון אָנהייב ביזן סוף.

     ikh hob dos aroysgezen fun zikh aleyn take, vi azoy der eybershter hot mit mir gefirt, mit mayn itstiker parnose: vorem vi kum ikh gor farkoyfn kez un puter in mitn drinen, az mayn babes babe hot keyn mol nisht gehandlt mit keyn milkhiks? s'iz benemones keday, ir zolt oyshorkhn di gantse mayse fun onheyb bizn sof.

     I have examined this from itself alone really, how thus has the Almighty dealt with me, with my current line of work: because how entirely do I suddenly come to sell cheese and butter, if my grandmother's grandmother had never peddled any dairy products? It's truly worthwhile that you should hear out the whole story from beginning to end.

   ני(ש)ט געדאַװנט, ני(ש)ט געלערנט, אַבי דעם אײבערשטן ניט דערצערנט

   ni(sh)t gedavnt, ni(sh)t gelernt, abi dem eybershtn nit dertsernt

   Do not worship, do not preach, as long as the Most High is not angered

Usage notes

• This is one of the few nouns in Yiddish to inflect for case, becoming אײבערשטן (eybershtn) in the accusative/dative and אײבערשטנס (eybershtns) in the possessive.

References

• Astravux, Aljaksandar (2008) “éjberšter”, in Idyš-bjelaruski slóŭnik, Minsk: Mjedisónt, →ISBN, page 256
• Justus van de Kamp et al., “אײבערשטער” in Jiddisch-Nederlands Woordenboek [Yiddish-Dutch Dictionary], Amsterdam: Stichting Jiddische Lexicografie, 1987-present (ongoing). [1].