պտղաբեր

Armenian

FWOTD – 5 July 2016

Etymology

From Old Armenian պտղաբեր (ptłaber).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /pətʁɑˈbeɾ/, [pətʁɑbéɾ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /bədʁɑˈpeɾ/, [bədʁɑpʰéɾ]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

Adjective

պտղաբեր • (ptġaber) (superlative ամենապտղաբեր)

1. fruit-bearing, fruitful, fertile, fecund
   • 1869–70, Raffi, Xačʻagołi hišatakaranə [The Memoir of a Cross-Stealer] :

     Որպես չէ կարելի մի վատ, անարգավանդ հողից առողջ և պտղաբեր բույսեր սպասել, այնպես էլ չէ կարելի մի անբարեկարգ երկրից սպասել լավ մարդիկ։

     Orpes čʻē kareli mi vat, anargavand hoġicʻ aṙoġǰ ew ptġaber buyser spasel, aynpes ēl čʻē kareli mi anbarekarg erkricʻ spasel lav mardik.

     As one cannot expect healthy fruit-bearing plants from a bad, barren soil, so one cannot expect good men from a disorderly country

2. (archaic) carrying fruit or other offerings to the church
3. (figuratively) productive, fruitful, prolific (e.g., of the mind)
   • 1979, Leo Tolstoy (translation), Anna Karenina :

     Որովհետև արդարացի միտքը չի կարող պտղաբեր չլինել։

     Orovhetew ardaracʻi mitkʻə čʻi karoġ ptġaber čʻlinel.

     Because a just idea cannot be not fruitful.

Declension

nominalized, i-type (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	պտղաբեր (ptġaber)	պտղաբերներ (ptġaberner)
dative	պտղաբերի (ptġaberi)	պտղաբերների (ptġaberneri)
ablative	պտղաբերից (ptġabericʻ)	պտղաբերներից (ptġabernericʻ)
instrumental	պտղաբերով (ptġaberov)	պտղաբերներով (ptġabernerov)
locative	պտղաբերում (ptġaberum)	պտղաբերներում (ptġabernerum)
	definite forms
nominative	պտղաբերը/պտղաբերն (ptġaberə/ptġabern)	պտղաբերները/պտղաբերներն (ptġabernerə/ptġabernern)
dative	պտղաբերին (ptġaberin)	պտղաբերներին (ptġabernerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	պտղաբերս (ptġabers)	պտղաբերներս (ptġaberners)
dative	պտղաբերիս (ptġaberis)	պտղաբերներիս (ptġaberneris)
ablative	պտղաբերիցս (ptġabericʻs)	պտղաբերներիցս (ptġabernericʻs)
instrumental	պտղաբերովս (ptġaberovs)	պտղաբերներովս (ptġabernerovs)
locative	պտղաբերումս (ptġaberums)	պտղաբերներումս (ptġabernerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	պտղաբերդ (ptġaberd)	պտղաբերներդ (ptġabernerd)
dative	պտղաբերիդ (ptġaberid)	պտղաբերներիդ (ptġabernerid)
ablative	պտղաբերիցդ (ptġabericʻd)	պտղաբերներիցդ (ptġabernericʻd)
instrumental	պտղաբերովդ (ptġaberovd)	պտղաբերներովդ (ptġabernerovd)
locative	պտղաբերումդ (ptġaberumd)	պտղաբերներումդ (ptġabernerumd)

Synonyms

• (fruit-bearing): պտղատու (ptġatu)

References

• “պտղաբեր”, in Žamanakakicʻ hayocʻ lezvi bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, 1980, page 218a

Old Armenian

Etymology

պտուղ (ptuł, “fruit”) +‎ -ա- (-a-) +‎ բերեմ (berem, “to bear, carry”)

Adjective

պտղաբեր • (ptłaber)

1. bearing or producing fruit, fructiferous

   պտղաբեր ծառ ― ptłaber caṙ ― fruit-tree

   պտղաբեր լինել ― ptłaber linel ― to fructify, to bear fruit, to bring forth, to produce; to offer; to render fertile; to profit

   • 5th century, Bible, Genesis 1.11:

     Եւ ասաց Աստուած․ բղխեսցէ՛ երկիր բանջար խոտոյ․ սերմանել սերմն ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան․ եւ ծառ պտղաբեր՝ առնել պտուղ ըստ ազգի իւրում․ որոյ սերմն իւր ի նմին ըստ ազգի ի նմանութիւն ի վերայ երկրի […]

     Ew asacʻ Astuac; błxescʻḗ erkir banǰar xotoy; sermanel sermn əst azgi ew əst nmanutʻean; ew caṙ ptłaber, aṙnel ptuł əst azgi iwrum; oroy sermn iwr i nmin əst azgi i nmanutʻiwn i veray erkri […]

2. (figuratively) productive, fruitful, fructuous, fertile
3. that carries presents or offerings

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	պտղաբեր (ptłaber)		պտղաբերք (ptłaberkʻ)
genitive	պտղաբերի (ptłaberi)		պտղաբերաց (ptłaberacʻ)
dative	պտղաբերի (ptłaberi)		պտղաբերաց (ptłaberacʻ)
accusative	պտղաբեր (ptłaber)		պտղաբերս (ptłabers)
ablative	պտղաբերէ (ptłaberē)		պտղաբերաց (ptłaberacʻ)
instrumental	պտղաբերաւ (ptłaberaw)		պտղաբերաւք = պտղաբերօք (ptłaberawkʻ = ptłaberōkʻ)
locative	պտղաբերի (ptłaberi)		պտղաբերս (ptłabers)

i-type

	singular		plural
nominative	պտղաբեր (ptłaber)		պտղաբերք (ptłaberkʻ)
genitive	պտղաբերի (ptłaberi)		պտղաբերից (ptłabericʻ)
dative	պտղաբերի (ptłaberi)		պտղաբերից (ptłabericʻ)
accusative	պտղաբեր (ptłaber)		պտղաբերս (ptłabers)
ablative	պտղաբերէ (ptłaberē)		պտղաբերից (ptłabericʻ)
instrumental	պտղաբերիւ (ptłaberiw)		պտղաբերիւք (ptłaberiwkʻ)
locative	պտղաբերի (ptłaberi)		պտղաբերս (ptłabers)

Descendants

• Armenian: պտղաբեր (ptġaber)

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “պտղաբեր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 663ab
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պտղաբեր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “պտղաբեր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 618b