պաղպաղակ
Armenian
[edit]
Etymology
[edit]Learned borrowing from Old Armenian պաղպաղակ (pałpałak, “rock crystal”), by reinterpreting its meaning based on the origin from պաղ (pał, “ice”).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /pɑχpɑˈʁɑk/, [pɑχpɑʁɑ́k]
- (Western Armenian) IPA(key): /bɑʁbɑˈʁɑɡ/, [bɑʁbɑʁɑ́ɡ]
Audio (Eastern Armenian): (file)
Noun
[edit]պաղպաղակ • (paġpaġak)
- ice cream
- Synonyms: (colloquial Eastern Armenian) մառոժնի (maṙožni), (dialectal) դոնդուրմա (dondurma), (Western Armenian) սառնանույշ (saṙnanuyš)
- 1890, Alexander Shirvanzade, Zur huyser [Vain Hopes] :
- Արմունկները սեղանին հենած, մարդը ծխելով զվարճախոսում էր, կինը պաղպաղակ էր ուտում։
- Armunknerə seġanin henac, mardə cxelov zvarčaxosum ēr, kinə paġpaġak ēr utum.
- With his elbows on the table the husband was joking, the wife was eating ice cream.
- Արմունկները սեղանին հենած, մարդը ծխելով զվարճախոսում էր, կինը պաղպաղակ էր ուտում։
- 1890, Raffi, Minn ayspes, myusn aynpes [One Like This, the Other Lake That] :
- Դահլիճի մեջ այժմ ուրիշ ձայն չէր լսվում, բացի խաղացող հասարակության հաշիվների շշունջից և սպասավորների զգույշ ոտնաձայնից, որոնք, արծաթյա մատուցարանները ձեռքում, ելումուտ էին անում, բերելով հյուրերի համար սուրճ, շոկոլադ, պաղպաղակ, և ով ինչ ցանկանում էր։
- Dahliči meǰ ayžm uriš jayn čʻēr lsvum, bacʻi xaġacʻoġ hasarakutʻyan hašivneri ššunǰicʻ ew spasavorneri zguyš otnajaynicʻ, oronkʻ, arcatʻya matucʻarannerə jeṙkʻum, elumut ēin anum, berelov hyureri hamar surč, šokolad, paġpaġak, ew ov inčʻ cʻankanum ēr.
- No other sounds were now heard in the hall, apart from the whisper of bills of the gambling public and the careful footsteps of waiters who were going in and out with silver trays in hand, bringing for guests coffee, chocolate, ice cream and whatever anyone wanted.
- Դահլիճի մեջ այժմ ուրիշ ձայն չէր լսվում, բացի խաղացող հասարակության հաշիվների շշունջից և սպասավորների զգույշ ոտնաձայնից, որոնք, արծաթյա մատուցարանները ձեռքում, ելումուտ էին անում, բերելով հյուրերի համար սուրճ, շոկոլադ, պաղպաղակ, և ով ինչ ցանկանում էր։
- 1927, Axel Bakunts, Mtnadzor :
- Այդ փողոցից կարելի է մտնել մի ամբողջ քաղաք, քաղաքի մեջ քաղաք, բազմաթիվ խճճված անցքերով, ինչպես մրջնոցը, մանվածապատ և բոլորովին նեղ փողոցներով, որոնցով հազիվ է անցնում պաղպաղակ վաճառողի սայլակը, — կավե տների և կիսաչոր չինարիների մի լաբիրինթ, որտեղ խլրտում է արհեստավորների և մանր տնատերերի մի ահռելի բազմություն։
- Ayd pʻoġocʻicʻ kareli ē mtnel mi amboġǰ kʻaġakʻ, kʻaġakʻi meǰ kʻaġakʻ, bazmatʻiv xččvac ancʻkʻerov, inčʻpes mrǰnocʻə, manvacapat ew bolorovin neġ pʻoġocʻnerov, oroncʻov haziv ē ancʻnum paġpaġak vačaṙoġi saylakə, — kave tneri ew kisačʻor čʻinarineri mi labirintʻ, orteġ xlrtum ē arhestavorneri ew manr tnatereri mi ahṙeli bazmutʻyun.
- From that street you can enter into a whole [new] city, a city inside a city, with many mazy passages like an ant nest, with winding and narrow streets through which the ice cream seller's cart can narrowly pass—a labyrinth of clay houses and half-dry plane trees swarming with a huge army of craftsmen and small house owners.
- Այդ փողոցից կարելի է մտնել մի ամբողջ քաղաք, քաղաքի մեջ քաղաք, բազմաթիվ խճճված անցքերով, ինչպես մրջնոցը, մանվածապատ և բոլորովին նեղ փողոցներով, որոնցով հազիվ է անցնում պաղպաղակ վաճառողի սայլակը, — կավե տների և կիսաչոր չինարիների մի լաբիրինթ, որտեղ խլրտում է արհեստավորների և մանր տնատերերի մի ահռելի բազմություն։
Declension
[edit]| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | պաղպաղակ (paġpaġak) | պաղպաղակներ (paġpaġakner) | ||
| dative | պաղպաղակի (paġpaġaki) | պաղպաղակների (paġpaġakneri) | ||
| ablative | պաղպաղակից (paġpaġakicʻ) | պաղպաղակներից (paġpaġaknericʻ) | ||
| instrumental | պաղպաղակով (paġpaġakov) | պաղպաղակներով (paġpaġaknerov) | ||
| locative | պաղպաղակում (paġpaġakum) | պաղպաղակներում (paġpaġaknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | պաղպաղակը/պաղպաղակն (paġpaġakə/paġpaġakn) | պաղպաղակները/պաղպաղակներն (paġpaġaknerə/paġpaġaknern) | ||
| dative | պաղպաղակին (paġpaġakin) | պաղպաղակներին (paġpaġaknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | պաղպաղակս (paġpaġaks) | պաղպաղակներս (paġpaġakners) | ||
| dative | պաղպաղակիս (paġpaġakis) | պաղպաղակներիս (paġpaġakneris) | ||
| ablative | պաղպաղակիցս (paġpaġakicʻs) | պաղպաղակներիցս (paġpaġaknericʻs) | ||
| instrumental | պաղպաղակովս (paġpaġakovs) | պաղպաղակներովս (paġpaġaknerovs) | ||
| locative | պաղպաղակումս (paġpaġakums) | պաղպաղակներումս (paġpaġaknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | պաղպաղակդ (paġpaġakd) | պաղպաղակներդ (paġpaġaknerd) | ||
| dative | պաղպաղակիդ (paġpaġakid) | պաղպաղակներիդ (paġpaġaknerid) | ||
| ablative | պաղպաղակիցդ (paġpaġakicʻd) | պաղպաղակներիցդ (paġpaġaknericʻd) | ||
| instrumental | պաղպաղակովդ (paġpaġakovd) | պաղպաղակներովդ (paġpaġaknerovd) | ||
| locative | պաղպաղակումդ (paġpaġakumd) | պաղպաղակներումդ (paġpaġaknerumd) | ||
Derived terms
[edit]- պաղպաղակագործ (paġpaġakagorc)
- պաղպաղակագործություն (paġpaġakagorcutʻyun)
- պաղպաղակավաճառ (paġpaġakavačaṙ)
References
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պաղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 13a
- Ačaṙyan, Hračʻya (1951) Hayocʻ lezvi patmutʻyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume II, Yerevan: State Press of Armenia (HayPetHrat), page 481
- “պաղպաղակ”, in Žamanakakicʻ hayocʻ lezvi bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, 1980, page 153b
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]Reduplication of պաղ (pał, “ice; cold”) + -ակ (-ak).
Noun
[edit]պաղպաղակ • (pałpałak)
- rock crystal
- Synonym: վանակն (vanakn)
Declension
[edit]i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | պաղպաղակ (pałpałak) | պաղպաղակք (pałpałakkʻ) | |
| genitive | պաղպաղակի (pałpałaki) | պաղպաղակաց (pałpałakacʻ) | |
| dative | պաղպաղակի (pałpałaki) | պաղպաղակաց (pałpałakacʻ) | |
| accusative | պաղպաղակ (pałpałak) | պաղպաղակս (pałpałaks) | |
| ablative | պաղպաղակէ (pałpałakē) | պաղպաղակաց (pałpałakacʻ) | |
| instrumental | պաղպաղակաւ (pałpałakaw) | պաղպաղակաւք = պաղպաղակօք (pałpałakawkʻ = pałpałakōkʻ) | |
| locative | պաղպաղակի (pałpałaki) | պաղպաղակս (pałpałaks) |
Descendants
[edit]- → Armenian: պաղպաղակ (paġpaġak) (learned)
References
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պաղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 13a
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պաղպաղակ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “պաղպաղակ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Categories:
- Armenian terms borrowed from Old Armenian
- Armenian learned borrowings from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian terms with quotations
- hy:Foods
- Old Armenian reduplications
- Old Armenian terms suffixed with -ակ
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- xcl:Minerals