ճիռ

Armenian

Alternative forms

• ճիռն (čiṙn) — Karabakh
• ճուռ (čuṙ) — dialectal

Etymology

From Old Armenian ճիռ (čiṙ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /t͡ʃir/, [t͡ʃir]
• (Western Armenian) IPA^(key): /d͡ʒiɾ/, [d͡ʒiɾ]

Noun

ճիռ • (čiṙ)

1. small bunch of grapes or a single fruit left after a harvest
2. (Karabakh) sour unripe grape

   Synonym: ազոխ (azox)

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	ճիռ (čiṙ)	ճռեր (čṙer)
dative	ճռի (čṙi)	ճռերի (čṙeri)
ablative	ճռից (čṙicʻ)	ճռերից (čṙericʻ)
instrumental	ճռով (čṙov)	ճռերով (čṙerov)
locative	ճռում (čṙum)	ճռերում (čṙerum)
	definite forms
nominative	ճիռը/ճիռն (čiṙə/čiṙn)	ճռերը/ճռերն (čṙerə/čṙern)
dative	ճռին (čṙin)	ճռերին (čṙerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ճիռս (čiṙs)	ճռերս (čṙers)
dative	ճռիս (čṙis)	ճռերիս (čṙeris)
ablative	ճռիցս (čṙicʻs)	ճռերիցս (čṙericʻs)
instrumental	ճռովս (čṙovs)	ճռերովս (čṙerovs)
locative	ճռումս (čṙums)	ճռերումս (čṙerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ճիռդ (čiṙd)	ճռերդ (čṙerd)
dative	ճռիդ (čṙid)	ճռերիդ (čṙerid)
ablative	ճռիցդ (čṙicʻd)	ճռերիցդ (čṙericʻd)
instrumental	ճռովդ (čṙovd)	ճռերովդ (čṙerovd)
locative	ճռումդ (čṙumd)	ճռերումդ (čṙerumd)

Derived terms

• ճռիկ (čṙik)
• ճռտիկ (čṙtik)
• ճեռվոր (čeṙvor)

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ճիռ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press

Old Armenian

Etymology

The origin is unknown.

Noun

ճիռ • (čiṙ)

1. small bunch of grapes
   • 5th century, Bible, Isaiah 65.8:

     Այսպէս ասէ Տէր․ Զոր օրինակ եթէ գտանիցի ճիռ ի մէջ ողկուզոց, եւ ասիցեն․ Մի՛ ապականեր զդա՝ զի օրհնութիւնՏեառն գոյ ի դմա․ այնպէս արարից վասն ծառայից իմոց, վասն որոյ ոչ կորուսից զամենեսեան։

     Ayspēs asē Tēr; Zor ōrinak etʻē gtanicʻi čiṙ i mēǰ ołkuzocʻ, ew asicʻen; Mí apakaner zda, zi ōrhnutʻiwnTeaṙn goy i dma; aynpēs araricʻ vasn caṙayicʻ imocʻ, vasn oroy očʻ korusicʻ zamenesean.

     • Translation by Brenton Septuagint Translation

       Thus saith the Lord, As a grape-stone shall be found in the cluster, and they shall say, Destroy it not; for a blessing is in it: so will I do for the sake of him that serves me, for his sake I will not destroy them all.

2. an insignificant fruit left on an olive tree

Declension

i-a-type

	singular	plural
nominative	ճիռ (čiṙ)	ճիռք (čiṙkʻ)
genitive	ճռի (čṙi)	ճռաց (čṙacʻ)
dative	ճռի (čṙi)	ճռաց (čṙacʻ)
accusative	ճիռ (čiṙ)	ճիռս (čiṙs)
ablative	ճռէ (čṙē)	ճռաց (čṙacʻ)
instrumental	ճռաւ (čṙaw)	ճռաւք = ճռօք (čṙawkʻ = čṙōkʻ)
locative	ճռի (čṙi)	ճիռս (čiṙs)

o-type

	singular	plural
nominative	ճիռ (čiṙ)	ճիռք (čiṙkʻ)
genitive	ճռոյ (čṙoy)	ճռոց (čṙocʻ)
dative	ճռոյ (čṙoy)	ճռոց (čṙocʻ)
accusative	ճիռ (čiṙ)	ճիռս (čiṙs)
ablative	ճռոյ (čṙoy)	ճռոց (čṙocʻ)
instrumental	ճռով (čṙov)	ճռովք (čṙovkʻ)
locative	ճիռ (čiṙ)	ճիռս (čiṙs)

Derived terms

• ճռախիտ (čṙaxit)
• ճռաքաղ (čṙakʻał)
• ճռաքաղեմ (čṙakʻałem)
• ճռաքաղութիւն (čṙakʻałutʻiwn)
• մշտնջենաճիռ (mštnǰenačiṙ)

Descendants

• Middle Armenian: ճիռ (čiṙ), ճիւռ (čiwṙ), ճեռ (čeṙ), ճուռ (čuṙ)
  • Armenian: ճիռ (čiṙ), ճիռն (čiṙn) — Karabakh, ճուռ (čuṙ) — dialectal

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ճիռ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ճիռ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Martirosyan, Hrach (2019) “Traces of Indo-European ‘Father Sky, God’ in Armenian”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, page 196, footnote 10
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 936
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ճիռ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy