կողմնացույց
Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]- կողմնացոյց (koġmnacʻoycʻ) — traditional orthography
Etymology
[edit]կողմ (koġm) + -ա- (-a-) + ցուցանել (cʻucʻanel)
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /koʁmnɑˈt͡sʰujt͡sʰ/, [koʁmnɑt͡sʰújt͡sʰ]
- (Western Armenian) IPA(key): /ɡoʁmnɑˈt͡sujt͡s/, [ɡoʁmnɑt͡sʰújt͡sʰ]
Noun
[edit]կողմնացույց • (koġmnacʻuycʻ)
- compass
- Synonyms: (rare) բևեռացույց (beweṙacʻuycʻ), (obsolete) բևեռնցուցիչ (beweṙncʻucʻičʻ)
- (figuratively) orientation
Declension
[edit]| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կողմնացույց (koġmnacʻuycʻ) | կողմնացույցներ (koġmnacʻuycʻner) | ||
| dative | կողմնացույցի (koġmnacʻuycʻi) | կողմնացույցների (koġmnacʻuycʻneri) | ||
| ablative | կողմնացույցից (koġmnacʻuycʻicʻ) | կողմնացույցներից (koġmnacʻuycʻnericʻ) | ||
| instrumental | կողմնացույցով (koġmnacʻuycʻov) | կողմնացույցներով (koġmnacʻuycʻnerov) | ||
| locative | կողմնացույցում (koġmnacʻuycʻum) | կողմնացույցներում (koġmnacʻuycʻnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կողմնացույցը/կողմնացույցն (koġmnacʻuycʻə/koġmnacʻuycʻn) | կողմնացույցները/կողմնացույցներն (koġmnacʻuycʻnerə/koġmnacʻuycʻnern) | ||
| dative | կողմնացույցին (koġmnacʻuycʻin) | կողմնացույցներին (koġmnacʻuycʻnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կողմնացույցս (koġmnacʻuycʻs) | կողմնացույցներս (koġmnacʻuycʻners) | ||
| dative | կողմնացույցիս (koġmnacʻuycʻis) | կողմնացույցներիս (koġmnacʻuycʻneris) | ||
| ablative | կողմնացույցիցս (koġmnacʻuycʻicʻs) | կողմնացույցներիցս (koġmnacʻuycʻnericʻs) | ||
| instrumental | կողմնացույցովս (koġmnacʻuycʻovs) | կողմնացույցներովս (koġmnacʻuycʻnerovs) | ||
| locative | կողմնացույցումս (koġmnacʻuycʻums) | կողմնացույցներումս (koġmnacʻuycʻnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կողմնացույցդ (koġmnacʻuycʻd) | կողմնացույցներդ (koġmnacʻuycʻnerd) | ||
| dative | կողմնացույցիդ (koġmnacʻuycʻid) | կողմնացույցներիդ (koġmnacʻuycʻnerid) | ||
| ablative | կողմնացույցիցդ (koġmnacʻuycʻicʻd) | կողմնացույցներիցդ (koġmnacʻuycʻnericʻd) | ||
| instrumental | կողմնացույցովդ (koġmnacʻuycʻovd) | կողմնացույցներովդ (koġmnacʻuycʻnerovd) | ||
| locative | կողմնացույցումդ (koġmnacʻuycʻumd) | կողմնացույցներումդ (koġmnacʻuycʻnerumd) | ||
Adjective
[edit]կողմնացույց • (koġmnacʻuycʻ)
- (of a compass needle) showing the direction
- 1802, Łukas Inčičean, Ašxarhagrutʻiwn čʻoricʻ masancʻ ašxarhi, Asioy, Ewropoy, Apʻrikoy ew Amerikoy [Geography of Four Continents: Asia, Europe, Africa and America] part 4, page 51, (in Google Books):
- ՚Ի 14 նորին ամսոյ՝ գոլով հեռացեալ ՚ի քանարեան կղցեաց առաւել ք՟ 100 փարսախաւ, ետես քոլոմպոս զի սլաքն կողմնացոյց՝ միով աստիճանաւ խոտորէր ը՟ հիւսիսային արևմուտս. […]
- ’I 14 norin amsoy, golov heṙacʻeal ’i kʻanarean kłcʻeacʻ aṙawel kʻ. 100 pʻarsaxaw, etes kʻolompos zi slakʻn kołmnacʻoycʻ, miov astičanaw xotorēr ə. hiwsisayin arewmuts. […]
- On the 14th of the same month, having departed from the Canary Islands for more than 100 leagues, Columbus observed that the needle showing the direction varied by one degree to the northwest […]
- ՚Ի 14 նորին ամսոյ՝ գոլով հեռացեալ ՚ի քանարեան կղցեաց առաւել ք՟ 100 փարսախաւ, ետես քոլոմպոս զի սլաքն կողմնացոյց՝ միով աստիճանաւ խոտորէր ը՟ հիւսիսային արևմուտս. […]
Declension
[edit]| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | կողմնացույց (koġmnacʻuycʻ) | կողմնացույցներ (koġmnacʻuycʻner) | ||
| dative | կողմնացույցի (koġmnacʻuycʻi) | կողմնացույցների (koġmnacʻuycʻneri) | ||
| ablative | կողմնացույցից (koġmnacʻuycʻicʻ) | կողմնացույցներից (koġmnacʻuycʻnericʻ) | ||
| instrumental | կողմնացույցով (koġmnacʻuycʻov) | կողմնացույցներով (koġmnacʻuycʻnerov) | ||
| locative | կողմնացույցում (koġmnacʻuycʻum) | կողմնացույցներում (koġmnacʻuycʻnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | կողմնացույցը/կողմնացույցն (koġmnacʻuycʻə/koġmnacʻuycʻn) | կողմնացույցները/կողմնացույցներն (koġmnacʻuycʻnerə/koġmnacʻuycʻnern) | ||
| dative | կողմնացույցին (koġmnacʻuycʻin) | կողմնացույցներին (koġmnacʻuycʻnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | կողմնացույցս (koġmnacʻuycʻs) | կողմնացույցներս (koġmnacʻuycʻners) | ||
| dative | կողմնացույցիս (koġmnacʻuycʻis) | կողմնացույցներիս (koġmnacʻuycʻneris) | ||
| ablative | կողմնացույցիցս (koġmnacʻuycʻicʻs) | կողմնացույցներիցս (koġmnacʻuycʻnericʻs) | ||
| instrumental | կողմնացույցովս (koġmnacʻuycʻovs) | կողմնացույցներովս (koġmnacʻuycʻnerovs) | ||
| locative | կողմնացույցումս (koġmnacʻuycʻums) | կողմնացույցներումս (koġmnacʻuycʻnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | կողմնացույցդ (koġmnacʻuycʻd) | կողմնացույցներդ (koġmnacʻuycʻnerd) | ||
| dative | կողմնացույցիդ (koġmnacʻuycʻid) | կողմնացույցներիդ (koġmnacʻuycʻnerid) | ||
| ablative | կողմնացույցիցդ (koġmnacʻuycʻicʻd) | կողմնացույցներիցդ (koġmnacʻuycʻnericʻd) | ||
| instrumental | կողմնացույցովդ (koġmnacʻuycʻovd) | կողմնացույցներովդ (koġmnacʻuycʻnerovd) | ||
| locative | կողմնացույցումդ (koġmnacʻuycʻumd) | կողմնացույցներումդ (koġmnacʻuycʻnerumd) | ||
Further reading
[edit]- J̌axǰaxean, Manuēl (1804) “bussola”, in Baṙaran yitalakan lezuē i hay ew i tačik barbaṙ [Dizionario Italiano-Armeno-Turco], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 123b
- Awgerean, Yarutʻiwn (1821) “compass”, in Baṙaran Angłiarēn ew Hayerēn [A Dictionary English and Armenian][1], with the assistance of John Brand Esqre. A. M., Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 170b
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “կողմնացոյց”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 353b
- Kʻaǰuni, Manuēl (1893) “կողմնացոյց”, in Baṙgirkʻ aruesticʻ ew gitutʻeancʻ ew gełecʻik dprutʻeancʻ. Hamaṙōt baṙgirkʻ gitutʻeancʻ ew aruesticʻ ew gełecʻik dprutʻeancʻ hayerēn-gałłieren [Dictionary of Arts and Sciences and Belles Lettres. Concise Armenian–French Dictionary of Arts and Sciences and Belles Lettres], volume III (overall work in Old Armenian and French), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 126a