խարակեմ
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]Related to Georgian ხრაკავს (xraḳavs, “to fry, to pot-roast”), Old Armenian խարեմ (xarem, “to burn”). See the latter for more.
Verb
[edit]խարակեմ • (xarakem)
- (transitive) to burn
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).9.3:[1]
- Եւ խնդրէ աղբիւր ջրոյ, եւ թռչի յեթերն ի բարձուանդակս արեգականն. եւ խարակէ զթեւսն եւ զաչացն շլացութիւն. իջանէ աղբիւրն եւ մկրտի երիցս անգամ եւ մանգանայ։
- Ew xndrē ałbiwr ǰroy, ew tʻṙčʻi yetʻern i barjuandaks aregakann. ew xarakē ztʻewsn ew začʻacʻn šlacʻutʻiwn. iǰanē ałbiwrn ew mkrti ericʻs angam ew manganay.
- Translation by Gohar Muradyan
- And it searches for a fountain of water, and flies to the ether, to the height of the sun; and it burns its wings and the dimness of its eyes, descends to the fountain and is immersed thrice and becomes young.
- Եւ խնդրէ աղբիւր ջրոյ, եւ թռչի յեթերն ի բարձուանդակս արեգականն. եւ խարակէ զթեւսն եւ զաչացն շլացութիւն. իջանէ աղբիւրն եւ մկրտի երիցս անգամ եւ մանգանայ։
Conjugation
[edit]active
| infinitive | խարակել (xarakel) | participle | խարակեցեալ, խարակեալ (xarakecʻeal, xarakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խարակեց- (xarakecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խարակեմ (xarakem) | խարակես (xarakes) | խարակէ (xarakē) | խարակեմք (xarakemkʻ) | խարակէք (xarakēkʻ) | խարակեն (xaraken) | |
| imperfect | խարակէի, խարակեի* (xarakēi, xarakei*) | խարակէիր, խարակեիր* (xarakēir, xarakeir*) | խարակէր (xarakēr) | խարակէաք, խարակեաք* (xarakēakʻ, xarakeakʻ*) | խարակէիք, խարակեիք* (xarakēikʻ, xarakeikʻ*) | խարակէին, խարակեին* (xarakēin, xarakein*) | |
| aorist | խարակեցի (xarakecʻi) | խարակեցեր (xarakecʻer) | խարակեաց (xarakeacʻ) | խարակեցաք (xarakecʻakʻ) | խարակեցէք, խարակեցիք (xarakecʻēkʻ, xarakecʻikʻ) | խարակեցին (xarakecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խարակիցեմ (xarakicʻem) | խարակիցես (xarakicʻes) | խարակիցէ (xarakicʻē) | խարակիցեմք (xarakicʻemkʻ) | խարակիցէք (xarakicʻēkʻ) | խարակիցեն (xarakicʻen) | |
| aorist | խարակեցից (xarakecʻicʻ) | խարակեսցես (xarakescʻes) | խարակեսցէ (xarakescʻē) | խարակեսցուք (xarakescʻukʻ) | խարակեսջիք (xarakesǰikʻ) | խարակեսցեն (xarakescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խարակեա՛ (xarakeá) | — | — | խարակեցէ՛ք (xarakecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | խարակեսջի՛ր (xarakesǰír) | — | — | խարակեսջի՛ք (xarakesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խարակեր (mí xaraker) | — | — | մի՛ խարակէք (mí xarakēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | խարակել, խարակիլ* (xarakel, xarakil*) | participle | խարակեցեալ, խարակեալ (xarakecʻeal, xarakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խարակեց- (xarakecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խարակիմ (xarakim) | խարակիս (xarakis) | խարակի (xaraki) | խարակիմք (xarakimkʻ) | խարակիք (xarakikʻ) | խարակին (xarakin) | |
| imperfect | խարակէի (xarakēi) | խարակէիր (xarakēir) | խարակէր, խարակիւր (xarakēr, xarakiwr) | խարակէաք (xarakēakʻ) | խարակէիք (xarakēikʻ) | խարակէին (xarakēin) | |
| aorist | խարակեցայ (xarakecʻay) | խարակեցար (xarakecʻar) | խարակեցաւ (xarakecʻaw) | խարակեցաք (xarakecʻakʻ) | խարակեցայք (xarakecʻaykʻ) | խարակեցան (xarakecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խարակիցիմ (xarakicʻim) | խարակիցիս (xarakicʻis) | խարակիցի (xarakicʻi) | խարակիցիմք (xarakicʻimkʻ) | խարակիցիք (xarakicʻikʻ) | խարակիցին (xarakicʻin) | |
| aorist | խարակեցայց (xarakecʻaycʻ) | խարակեսցիս (xarakescʻis) | խարակեսցի (xarakescʻi) | խարակեսցուք (xarakescʻukʻ) | խարակեսջիք (xarakesǰikʻ) | խարակեսցին (xarakescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խարակեա՛ց (xarakeácʻ) | — | — | խարակեցարո՛ւք (xarakecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | խարակեսջի՛ր (xarakesǰír) | — | — | խարակեսջի՛ք (xarakesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խարակիր (mí xarakir) | — | — | մի՛ խարակիք (mí xarakikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
[edit]- խարակիչ (xarakičʻ)
Descendants
[edit]References
[edit]- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 101, 146
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “խար”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, pages 338–339
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “խարակեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 331
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “խարակեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy