լոք
Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Old Armenian լոք (lokʻ).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /lokʰ/, [lokʰ]
- (Western Armenian) IPA(key): /lok/, [lokʰ]
Noun
[edit]լոք • (lokʻ)
Declension
[edit]| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | լոք (lokʻ) | լոքեր (lokʻer) | ||
| dative | լոքի (lokʻi) | լոքերի (lokʻeri) | ||
| ablative | լոքից (lokʻicʻ) | լոքերից (lokʻericʻ) | ||
| instrumental | լոքով (lokʻov) | լոքերով (lokʻerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | լոքը/լոքն (lokʻə/lokʻn) | լոքերը/լոքերն (lokʻerə/lokʻern) | ||
| dative | լոքին (lokʻin) | լոքերին (lokʻerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | լոքս (lokʻs) | լոքերս (lokʻers) | ||
| dative | լոքիս (lokʻis) | լոքերիս (lokʻeris) | ||
| ablative | լոքիցս (lokʻicʻs) | լոքերիցս (lokʻericʻs) | ||
| instrumental | լոքովս (lokʻovs) | լոքերովս (lokʻerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | լոքդ (lokʻd) | լոքերդ (lokʻerd) | ||
| dative | լոքիդ (lokʻid) | լոքերիդ (lokʻerid) | ||
| ablative | լոքիցդ (lokʻicʻd) | լոքերիցդ (lokʻericʻd) | ||
| instrumental | լոքովդ (lokʻovd) | լոքերովդ (lokʻerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Old Armenian
[edit]
Etymology
[edit]The origin is unknown.
Note that Karabakh dialect լօ̈քյ (lökʻy)[1] and Georgian ლოქო (loko)[2] mean both "catfish" and "sluggish, clumsy, doltish", the latter sense being comparable to Chagatai لوك (lük, “fat, heavy; one-humped camel”),[3] Turkish lök (“heavy, awkward; male camel”),[4] Persian لوک (lok, “a sort of burden-bearing camel having very little hair; weak, silly, mean, contemptible; one who crawls on hands and knees”).[5][6] Note also Georgian ლოხი (loxi, “unidentified large salmon-like fish; (in Javakheti) lazy, idle”),[7] Khotorjur Armenian լոխո (loxo, “sluggish”).[8]
Possibly related to Kazakh лақа (laqa), Uzbek laqqa / лаққа (laqqa), Karakalpak ылақа (ylaqa), Turkmen лакга / lakga, Azerbaijani naqqa, naxa, Tajik лаққа (laqqa), Mongolian лах (lax, “catfish”) and various other Eurasian names for large fish.[9][10][11]
Catfish is found in the river Araks and other rivers of the Ararat Plain. It is the largest fish of Armenia.
Noun
[edit]լոք • (lokʻ)
- wels catfish, sheatfish, Silurus glanis
- 7th century, Anania Širakacʻi, Yałags harcʻman ew lucman [On Questions and Solutions] Exercise 10:[12]
- Լոք (var. լոկ) մի կալան ի Մարմետի ի գետն յԵրասխ․ եւ ես կշռեցի զնա եւ գտաւ գլուխն չորս մասն ամենայն կշռոյն եւ տուտն Զ, եւ մէջքն ՃԽ լիտր։ Արդ գիտեա՛, թէ ընդ ամենայն քանի՞ լիտր էր։
- Lokʻ (var. lok) mi kalan i Marmeti i getn yErasx; ew es kšṙecʻi zna ew gtaw gluxn čʻors masn amenayn kšṙoyn ew tutn Z, ew mēǰkʻn ČX litr. Ard giteá, tʻē ənd amenayn kʻani? litr ēr.
- They caught a catfish in Marmet in the river Araxes; I weighed it and the head was the fourth part of the total weight and the tail the sixth [part] and the middle part [was] 140 լիտր (litr). Now find out how many լիտր (litr) was it in total.
- Լոք (var. լոկ) մի կալան ի Մարմետի ի գետն յԵրասխ․ եւ ես կշռեցի զնա եւ գտաւ գլուխն չորս մասն ամենայն կշռոյն եւ տուտն Զ, եւ մէջքն ՃԽ լիտր։ Արդ գիտեա՛, թէ ընդ ամենայն քանի՞ լիտր էր։
- 7th century, Anania Širakacʻi, Yałags harcʻman ew lucman [On Questions and Solutions] Solution of Exercise 10:[13]
- 8th century, Stepʻannos Siwnecʻi, Meknutʻiwn Kʻerakanin [Commentary on Grammar] :[14]
- Իսկ առասական է, այսինքն, տեսակաւոր անուն, որ զհասարակական ինչ էութիւն ասէ, որպէս մարդ կամ ձի կամ ոչխար կամ արջառ եւ այսպիսիք ամենայն ազգ կենդանեաց, աճականաց, եւ անաճից։ Եւ վասն այնորիկ ասէ հասարակական զայսոսիկ, զի ի սոցանէ բաժանին մի մի անհատ գոյացութիւնք՝ Մարկոս, Ադամ, հայր, որդի, թոռն, խնձորի, տանձի, մանուշակ, շուշան, տլփին, սղոցն, դալն, լոքն, բիլն, կապոյտն, ովկի<ա>ն։ Իսկ սեռականաւ իմն այս ի բազումս կոտորի, որք են առասականք, եւ այսք են սեռքն․ կենդանի, տունկ, բոյս, ոչ կենդանի, աճական, անաճ, ցամաքային, ջրային, երկնային, հրային, աւդային, թեւաւոր, թռչուն, գազան, չորքոտանի, սողուն, լուղակ, զեռուն, խոտաբուտ, ձեռնընդեղ, վայրենի, քանզի ամենեքին սոքա ի բազում տեսակս բաժանին, զորս առասական ասէ։
- Isk aṙasakan ē, aysinkʻn, tesakawor anun, or zhasarakakan inčʻ ēutʻiwn asē, orpēs mard kam ji kam očʻxar kam arǰaṙ ew ayspisikʻ amenayn azg kendaneacʻ, ačakanacʻ, ew anačicʻ. Ew vasn aynorik asē hasarakakan zaysosik, zi i socʻanē bažanin mi mi anhat goyacʻutʻiwnkʻ, Markos, Adam, hayr, ordi, tʻoṙn, xnjori, tanji, manušak, šušan, tlpʻin, słocʻn, daln, lokʻn, biln, kapoytn, ovki<ա>n. Isk seṙakanaw imn ays i bazums kotori, orkʻ en aṙasakankʻ, ew ayskʻ en seṙkʻn; kendani, tunk, boys, očʻ kendani, ačakan, anač, cʻamakʻayin, ǰrayin, erknayin, hrayin, awdayin, tʻewawor, tʻṙčʻun, gazan, čʻorkʻotani, sołun, lułak, zeṙun, xotabut, jeṙnəndeł, vayreni, kʻanzi amenekʻin sokʻa i bazum tesaks bažanin, zors aṙasakan asē.
- Իսկ առասական է, այսինքն, տեսակաւոր անուն, որ զհասարակական ինչ էութիւն ասէ, որպէս մարդ կամ ձի կամ ոչխար կամ արջառ եւ այսպիսիք ամենայն ազգ կենդանեաց, աճականաց, եւ անաճից։ Եւ վասն այնորիկ ասէ հասարակական զայսոսիկ, զի ի սոցանէ բաժանին մի մի անհատ գոյացութիւնք՝ Մարկոս, Ադամ, հայր, որդի, թոռն, խնձորի, տանձի, մանուշակ, շուշան, տլփին, սղոցն, դալն, լոքն, բիլն, կապոյտն, ովկի<ա>ն։ Իսկ սեռականաւ իմն այս ի բազումս կոտորի, որք են առասականք, եւ այսք են սեռքն․ կենդանի, տունկ, բոյս, ոչ կենդանի, աճական, անաճ, ցամաքային, ջրային, երկնային, հրային, աւդային, թեւաւոր, թռչուն, գազան, չորքոտանի, սողուն, լուղակ, զեռուն, խոտաբուտ, ձեռնընդեղ, վայրենի, քանզի ամենեքին սոքա ի բազում տեսակս բաժանին, զորս առասական ասէ։
Descendants
[edit]References
[edit]- ^ Sargsyan, Armen Yu. (2013) “լօք”, in Ġarabaġi barbaṙi baṙaran [Dictionary of Karabakh Dialect] (in Armenian), Yerevan: Edit Print, →ISBN, page 257b
- ^ Rayfield, Donald, editor (2006), “ლოქო”, in A Comprehensive Georgian–English Dictionary[1], London: Garnett Press
- ^ Courteille, Abel Pavet de (1870) “լոք”, in Dictionnaire turk-oriental [Eastern Turkic Dictionary][2] (in French), Paris: Imprimerie Impériale, page 494
- ^ Nişanyan, Sevan (2002–) “lök”, in Nişanyan Sözlük
- ^ Steingass, Francis Joseph (1892) “لوك”, in A Comprehensive Persian–English dictionary, London: Routledge & K. Paul, page 1132
- ^ Doerfer, Gerhard (1975) Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen [Turkic and Mongolian Elements in New Persian] (Akademie der Wissenschaften und der Literatur: Veröffentlichungen der Orientalischen Kommission; 21)[3] (in German), volume IV, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, pages 18–19
- ^ Rayfield, Donald, editor (2006), “ლოხი”, in A Comprehensive Georgian–English Dictionary[4], London: Garnett Press
- ^ Sargsyan, Artem et al., editors (2002), “լոք”, in Hayocʻ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), volume II, Yerevan: Hayastan, page 240a
- ^ Lindberg, G. U., Gerd, A. S. (1972) Slovarʹ nazvanij presnovodnyx ryb SSSR na jazykax narodov SSSR i jevropejskix stran na jazykax narodov SSSR i jevropejskix stran [Dictionary of the names of freshwater fish of the USSR on the languages of the peoples of the USSR and European countries] (in Russian), Leningrad: Nauka, § 14.2.1, pages 210–211
- ^ Tenišev E. R., editor (1984), Sravnitelʹno-istoričeskaja grammatika tjurkskix jazykov: Fonetika [Comparative Historical Grammar of Turkic Languages: Phonology] (in Russian), volume I, Moscow: Nauka, page 346
- ^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*lak`a ( ~ -k-)”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
- ^ Abrahamyan, A. G. (1944) Anania Širakacʻu matenagrutʻyunə [The writings of Anania Shirakatsi][5] (in Armenian), Yerevan: Matenadaran Press, pages 228–229
- ^ Abrahamyan, A. G. (1944) Anania Širakacʻu matenagrutʻyunə [The writings of Anania Shirakatsi][6] (in Armenian), Yerevan: Matenadaran Press, page 231
- ^ Adoncʻ, Nikoġayos (2008) Erker. hat. G., Hayerenagitakan usumnasirutʻyunner [Works. Volume III, Armenian Language Studies][7] (in Armenian), Yerevan: University Press, pages 207–208
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “լոք”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 305ab, misidentifying with cuttlefish, considering the origin unknown
- Ananyan, Vaxtʻang (1975) Hayastani kendanakan ašxarhə [The fauna of Armenia] (in Armenian), volume V, Yerevan: Hayastan, pages 282–297
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “լոք”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 904a, misidentifying with cuttlefish
- Dadikyan, M. G. (1971) Hayastani jknerə [The Fish of Armenia][8] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 201–203, 212
- Dalʹ, S. K. (1954) Životnyj mir Armjanskoj SSR. Tom I. Pozvonočnyje životnyje [The Fauna of Armenian SSR. Volume I. Vertebrate animals] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 311
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “լոք”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 304a, considering the origin unknown~
- Kerestedjian, Bedros (1945) “լօքօ”, in Kerest Haig, editor, Étude philologique et lexicographique de 6000 mots et noms arméniens avec des comparaisons de 100.000 mots de 900 langues et des données historiques et géographiques[9] (in French), London: Bernard Quaritch Ltd., page 171
- Ġazarean, Ṙubēn (2000) “լոք”, in G. B. Tʻosunean, editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, page 543b