թիւ

Old Armenian

Etymology

From Hurrian 𒋾𒉿 (tiw-, “to say, speak”), 𒋾𒉿𒂊𒂊 (ti-we-e-e /⁠tiwə, tiwe, tiwi⁠/, “word, deed”).

Noun

թիւ • (tʻiw)

enumeration, counting
number; quantity
թիւք ― tʻiwkʻ ― arithmetic

վերացեալ թիւ ― veracʻeal tʻiw ― abstract number

Թիւք/Գիրք Թուոց ― Tʻiwkʻ/Girkʻ Tʻuocʻ ― Book of Numbers

ոչ էր/ոչ գոյն նոցա թիւ, բազում էին քան զթիւ ― očʻ ēr/očʻ goyn nocʻa tʻiw, bazum ēin kʻan ztʻiw ― their multitude was innumerable

թուով ամք ― tʻuov amkʻ ― few years

թուով մարդիկ ― tʻuov mardik ― few men, persons

թուով են առաքինիք ― tʻuov en aṙakʻinikʻ ― virtuous people are rare

ի թուոյ փախչել ― i tʻuoy pʻaxčʻel ― to be innumerable, numberless

անցուցանել ընդ թիւ, ի թիւ/ընդ թիւ արկանել, թիւ համարոյ առնել, ունել զթիւ համարոյ ― ancʻucʻanel ənd tʻiw, i tʻiw/ənd tʻiw arkanel, tʻiw hamaroy aṙnel, unel ztʻiw hamaroy ― to number, to count, to calculate; to range, to set in order

ի թիւ արկանել զզօրս, թիւ համարոյ առնել զօրաց ― i tʻiw arkanel zzōrs, tʻiw hamaroy aṙnel zōracʻ ― to review the troops

ի թիւ ասել ― i tʻiw asel ― to recite

ի թիւ գիտեմ, ուսեալ եմ ― i tʻiw gitem, useal em ― I know by heart, memory or rote

թիւ համարուց, թիւ համարոյ ամենայնի ― tʻiw hamarucʻ, tʻiw hamaroy amenayni ― the detail; the sum total
list, order, rank
կարգել ի թիւ այլոց ― kargel i tʻiw aylocʻ ― to reckon or rank among

կարգել զոք ի թիւ սրբոց ― kargel zokʻ i tʻiw srbocʻ ― to canonize, to number among the saints

ի թիւ/ընդ թիւ մտանել, ի թիւ անկանել ― i tʻiw/ənd tʻiw mtanel, i tʻiw ankanel ― to be of, or among the number
date; epoch; era
chapter (in a book)
(grammar) number

Declension

o-type with i-type locative
	singular	plural
nominative	թիւ (tʻiw)	թիւք (tʻiwkʻ)
genitive	թուոյ (tʻuoy)	թուոց (tʻuocʻ)
dative	թուոյ (tʻuoy)	թուոց (tʻuocʻ)
accusative	թիւ (tʻiw)	թիւս (tʻiws)
ablative	թուոյ (tʻuoy)	թուոց (tʻuocʻ)
instrumental	թուով (tʻuov)	թուովք (tʻuovkʻ)
locative	թուի, թիւ (tʻui, tʻiw)	թիւս (tʻiws)

Derived terms

ազգաթիւ (azgatʻiw)
ազգաթուեմ (azgatʻuem)
աղիւսաթիւ (ałiwsatʻiw)
այլաթիւ (aylatʻiw)
անդամաթիւ (andamatʻiw)
անթիւ (antʻiw)
անթուելի (antʻueli)
բազմաթիւ (bazmatʻiw)
բացաթուեմ (bacʻatʻuem)
դժուարաթուելի (džuaratʻueli)
դիւրաթիւ (diwratʻiw)
դիւրաթուելի (diwratʻueli)
եղբայրաթիւ (ełbayratʻiw)
եռաթիւ (eṙatʻiw)
եռաթուեան (eṙatʻuean)
եռանձնաթիւ (eṙanjnatʻiw)
երկաթիւ (erkatʻiw)
երրորդաթիւ (errordatʻiw)
եօթնաթիւ (eōtʻnatʻiw)
զուգաթիւ (zugatʻiw)
զուգաթուեմ (zugatʻuem)
թուաբերութիւն (tʻuaberutʻiwn)
թուական (tʻuakan)
թուականութիւն (tʻuakanutʻiwn)
թուակարգիմ (tʻuakargim)
թուակից (tʻuakicʻ)
թուակցեմ (tʻuakcʻem)
թուակցութիւն (tʻuakcʻutʻiwn)
թուելական (tʻuelakan)
թուելութիւն (tʻuelutʻiwn)
թուեմ (tʻuem)
թուեցուցանեմ (tʻuecʻucʻanem)
թուիմ (tʻuim)
թուիք (tʻuikʻ)
թուով (tʻuov)
ինքնաթիւ (inkʻnatʻiw)
իսրայէլաթիւ (israyēlatʻiw)
լուսնաթիւ (lusnatʻiw)
կապճաթիւ (kapčatʻiw)
կատարելաթիւ (katarelatʻiw)
համաթիւ (hamatʻiw)
համաթուեմ (hamatʻuem)
հանգիտաթիւ (hangitatʻiw)
հասարակաթիւ (hasarakatʻiw)
հաւասարաթիւ (hawasaratʻiw)
մակթիւ (maktʻiw)
մարդաթիւ (mardatʻiw)
մեծաթիւ (mecatʻiw)
միաթիւ (miatʻiw)
յոգնաթիւ (yognatʻiw)
նախաթիւ (naxatʻiw)
նախաթուեմ (naxatʻuem)
շարաթուեմ (šaratʻuem)
սակաւաթիւ (sakawatʻiw)
սկզբնաթիւ (skzbnatʻiw)
վերաթուեմ (veratʻuem)
տասնաթիւ (tasnatʻiw)
քառաթիւ (kʻaṙatʻiw)
քառասնաթիւ (kʻaṙasnatʻiw)
քոյրաթիւ (kʻoyratʻiw)
օրաթիւ (ōratʻiw)

Descendants

Armenian: թիվ (tʻiv)

References

Diakonoff, Igor M. (1985) “Hurro-Urartian Borrowings in Old Armenian”, in Journal of the American Oriental Society‎^[1], volume 105, number 4, pages 597–603
Petrosean, Matatʻeay (1879) “թիւ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “թիւ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate‎^[2], PhD dissertation, Leiden University, page 25