դալապր

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Armenian

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From Vulgar Latin dalabra, from Latin dolābra (“pickaxe”), perhaps via Ancient Greek: compare δηλάβρα (dēlábra)[1] attested in Diocletian's Edict on Maximum Prices and which matches the vocalism of դեղատր (dełatr) (misspelling for *դեղապր (*dełapr)). Greek δολάβρα (dolávra)[2] is probably a modern borrowing from Latin and is not relevant. The -պր- (-pr-) instead of expected -բր- (-br-) reflects a regional pronunciation. Closely related to Georgian დალაბრა (dalabra) borrowed from the same source.

Noun

[edit]

դալապր • (dalapr)

  1. a kind of sword or axe
    Synonym: թուր (tʻur)
    • 6th century, Dionysius Thrax, The Art of Grammar :[3]
      Փաղանուն է որ ի զանազան անուանս զնոյն ցուցանէ․ որգոն խադ, դալապր, մարտացու, վաղակաւոր, սուսեր, նրան։
      Pʻałanun ē or i zanazan anuans znoyn cʻucʻanē; orgon xad, dalapr, martacʻu, vałakawor, suser, nran.
      A synonym is a noun which, by several designations, signifies the same thing, as dalapr, martacʻu, vałakawor, suser, nran.
    • 6th century, Aelius Theon, Progymnasmata :[4]
      Առ բազմանուանութիւն՝ յորժամ ընդդէմ այնր նշանակեալ լինի մի՝ իցէ եւ անուանք բազումք, որզան սուսեր, դալապր։
      Aṙ bazmanuanutʻiwn, yoržam ənddēm aynr nšanakeal lini mi, icʻē ew anuankʻ bazumkʻ, orzan suser, dalapr.
    • 6th century, Dawitʻ Anyałtʻ, Meknutʻiwn storogutʻeancʻn Aristoteli [Commentary on Aristotle’s Categories] :[5]
      […] եւ այս դարձեալ՝ կամ ըստ անուան հաղորդին եւ ըստ իրաց զանազանին՝ եւ գոյանան հոմանունքն, եւ կամ ըստ իրաց հաղորդին եւ ըստ անուան զանազանին՝ եւ լինին բազմանունքն՝ որպէս խադ, դալապր, մարտացու, վաղակաւոր, սուսեր, նրան։
      […] ew ays darjeal, kam əst anuan hałordin ew əst iracʻ zanazanin, ew goyanan homanunkʻn, ew kam əst iracʻ hałordin ew əst anuan zanazanin, ew linin bazmanunkʻn, orpēs xad, dalapr, martacʻu, vałakawor, suser, nran.
    • 6th century, Dawitʻ Anyałtʻ, Meknutʻiwn storogutʻeancʻn Aristoteli [Commentary on Aristotle’s Categories] :[6]
      Եւ ոչ զայնոցիկ, որք զբազմանուանսն փաղանունս կոչեն․ որպէս խադ, դաղապր, մարտացու, վաղակաւոր, սուսեր, նրան։
      Ew očʻ zaynocʻik, orkʻ zbazmanuansn pʻałanuns kočʻen; orpēs xad, dałapr, martacʻu, vałakawor, suser, nran.
    • 1260s–1338, Esayi Nčʻecʻi, Verlucutʻiwn kʻerakanutʻean [Analysis of Grammar] :[7]
      Այլ մեք զքերդողացն տեսցուք աստ, որ փաղանուն ասեն զայն, որ մի իր գոլով բազում անուանս ունի և ի զանազան անուանս զնոյն իրս ցուցանէ, որպէս՝ սուսեր, զի կոչի «խարբ», «դալապր», «մարտացու», «վաղակաւոր», «սուսեր», «նրան» և այլ եւս։
      Ayl mekʻ zkʻerdołacʻn tescʻukʻ ast, or pʻałanun asen zayn, or mi ir golov bazum anuans uni ew i zanazan anuans znoyn irs cʻucʻanē, orpēs, suser, zi kočʻi “xarb”, “dalapr”, “martacʻu”, “vałakawor”, “suser”, “nran” ew ayl ews.
    • 14th century, Grigor Tatʻewacʻi, Girkʻ kʻarozutʻean or kočʻi Jmeṙan hator [Sermons, Winter Part] 142:
      Իսկ բազմանունն այն է՝ որ մին իրացն բազում անուն տամք․ որպէս սուսեր՝ նրան՝ դալապր՝ մարտացու՝ վաղակաւոր։
      Isk bazmanunn ayn ē, or min iracʻn bazum anun tamkʻ; orpēs suser, nran, dalapr, martacʻu, vaġakawor.

Usage notes

[edit]

Attested only in a fossilized row of words denoting swords used to illustrate the concept of synonymity.

Derived terms

[edit]

References

[edit]
  1. ^ δηλάβρα in the Diccionario Griego–Español en línea (2006–2024)
  2. ^ The template Template:R:Dimitrakos 1964 does not use the parameter(s): 
    1=δολάβρα
    Please see Module:checkparams for help with this warning.    Dimitrakos, Dimitrios B. (21964) Μέγα λεξικόν ὅλης τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης [Great Dictionary of the entire Greek Language] (in Greek), Athens: Hellenic Paideia, page 2082a 2nd edition in 15 vols. [1st edition 1930-1950 in 9 volumes] (abbreviations - of authors)
  3. ^ Adoncʻ, Nikoġayos (2008) Erker. hat. G., Hayerenagitakan usumnasirutʻyunner [Works. Volume III, Armenian Language Studies]‎[1] (in Armenian), Yerevan: University Press, page 19
  4. ^ Manandean, Hakob (1938) Tʻēovneay Yaġags čartasanakan krtʻutʻeancʻ [Theon's Progymnasmata] (Institutum Historiae et Literarum SSR. Armeniae. Opera Auctorum Veterum; 1)‎[2], Yerevan, page 168
  5. ^ Manandean, Yakob, editor (1911), Meknutʻiwn Storogutʻeancʻn Aristoteli əncayeal Ēliasi imastasiri [Commentarii in Aristotelis Categorias Eliae Commentatori Adscripti Versio Armenica] (Bibliotheca Armeno-Georgica; 1)‎[3] (in Old Armenian), Saint Petersburg: Academy Press, page 51
  6. ^ Manandean, Yakob, editor (1911), Meknutʻiwn Storogutʻeancʻn Aristoteli əncayeal Ēliasi imastasiri [Commentarii in Aristotelis Categorias Eliae Commentatori Adscripti Versio Armenica] (Bibliotheca Armeno-Georgica; 1)‎[4] (in Old Armenian), Saint Petersburg: Academy Press, pages 54–55
  7. ^ Esayi Nčʻecʻi (1966) L. G. Xačʻeryan, editor, Verlucutʻiwn kʻerakanutʻean [Analysis of Grammar], Yerevan: Academy Press, page 121

Further reading

[edit]
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “դալապր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 612ab
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “դալապր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 591a
  • Bolognesi, Giancarlo (2000) Studi e ricerche sulle antiche traduzioni armene di testi greci (L'eredità classica nel mondo orientale. Serie monografica; 1), Alessandria: Edizioni dell'Orso, pages 123–125
  • Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 345
  • Lagarde, Paul de (1877) Armenische Studien (in German), Göttingen: Dieterich, page 40
  • Esayi Nčʻecʻi (1966) L. G. Xačʻeryan, editor, Verlucutʻiwn kʻerakanutʻean [Analysis of Grammar], Yerevan: Academy Press, page 195
  • J̌ahukyan, Geworg (2010) “դալապր”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 180a
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “դալապր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 131b
  • Thumb, Albert (1900) “Die griechischen Lehnwörter im Armenischen”, in Byzantinische Zeitschrift‎[5] (in German), volume 9, number 2, →DOI, pages 432, 434, 436
  • Weitenberg, J. J. S. (2000) “Chronology of the Armenian dalapr ‘sword’ in Dionysius Thrax”, in Aštanak (Hayagitakan parberagirkʻ) [Ashtanak (Armenological Periodical)]‎[6], volume 3, Yerevan: Nairi, pages 65–70
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=դալապր&oldid=81484633"