արիւն
Jump to navigation
Jump to search
Armenian
[edit]Noun
[edit]արիւն • (ariwn)
- Traditional orthography spelling of արյուն (aryun)
Declension
[edit]| n-type/i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | արիւն (ariwn) | արիւններ (ariwnner) | ||
| dative | արեան, արիւնի (arean, ariwni) | արիւնների (ariwnneri) | ||
| ablative | արիւնից (ariwnicʻ) | արիւններից (ariwnnericʻ) | ||
| instrumental | արեամբ, արիւնով (areamb, ariwnov) | արիւններով (ariwnnerov) | ||
| locative | արիւնում* (ariwnum*) | արիւններում (ariwnnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | արիւնը/արիւնն (ariwnə/ariwnn) | արիւնները/արիւններն (ariwnnerə/ariwnnern) | ||
| dative | արեանը/արեանն, արիւնին (areanə/areann, ariwnin) | արիւններին (ariwnnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | արիւնս (ariwns) | արիւններս (ariwnners) | ||
| dative | արեանս/արիւնիս (areans/ariwnis) | արիւններիս (ariwnneris) | ||
| ablative | արիւնիցս (ariwnicʻs) | արիւններիցս (ariwnnericʻs) | ||
| instrumental | արիւնովս (ariwnovs) | արիւններովս (ariwnnerovs) | ||
| locative | արիւնումս* (ariwnums*) | արիւններումս (ariwnnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | արիւնդ (ariwnd) | արիւններդ (ariwnnerd) | ||
| dative | արեանդ/արիւնիդ (areand/ariwnid) | արիւններիդ (ariwnnerid) | ||
| ablative | արիւնիցդ (ariwnicʻd) | արիւններիցդ (ariwnnericʻd) | ||
| instrumental | արիւնովդ (ariwnovd) | արիւններովդ (ariwnnerovd) | ||
| locative | արիւնումդ* (ariwnumd*) | արիւններումդ (ariwnnerumd) | ||
| *the singular locative is seldom used | ||||
| n-type/i-type, inanimate (Western Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | արիւն (ariwn) | արիւններ (ariwnner) | ||
| dative | արեան, արիւնի (arean, ariwni) | արիւններու (ariwnneru) | ||
| ablative | արիւնէ (ariwnē) | արիւններէ (ariwnnerē) | ||
| instrumental | արիւնով (ariwnov) | արիւններով (ariwnnerov) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | արիւնը/արիւնն (ariwnə/ariwnn) | արիւնները/արիւններն (ariwnnerə/ariwnnern) | ||
| dative | արեանը/արեանն, արիւնին (areanə/areann, ariwnin) | արիւններուն (ariwnnerun) | ||
| ablative | արիւնէն (ariwnēn) | արիւններէն (ariwnnerēn) | ||
| instrumental | արիւնովը/արիւնովն (ariwnovə/ariwnovn) | արիւններովը/արիւններովն (ariwnnerovə/ariwnnerovn) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | արիւնս (ariwns) | արիւններս (ariwnners) | ||
| dative | արեանս/արիւնիս (areans/ariwnis) | արիւններուս (ariwnnerus) | ||
| ablative | արիւնէս (ariwnēs) | արիւններէս (ariwnnerēs) | ||
| instrumental | արիւնովս (ariwnovs) | արիւններովս (ariwnnerovs) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | արիւնդ (ariwnd) | արիւններդ (ariwnnerd) | ||
| dative | արեանդ/արիւնիդ (areand/ariwnid) | արիւններուդ (ariwnnerud) | ||
| ablative | արիւնէդ (ariwnēd) | արիւններէդ (ariwnnerēd) | ||
| instrumental | արիւնովդ (ariwnovd) | արիւններովդ (ariwnnerovd) | ||
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From *ար- (*ar-), from *եհար- (*ehar-), from Proto-Indo-European *h₁ésh₂r̥ (“blood”), + -իւն (-iwn).[1][2][3][4]
Noun
[edit]արիւն • (ariwn)
- blood
- արիւն խաղողոյ, արիւն որթոյ ― ariwn xałołoy, ariwn ortʻoy ― unpressed wine, must, wine
- արեամբ ներկել՝ շաղախել ― areamb nerkel, šałaxel ― to imbue with blood, to spot with blood
- արիւն հեղուլ ― ariwn hełul ― to shed blood, to kill, to wound
- արիւն հանել ― ariwn hanel ― to bleed
- հոսումն արեան ― hosumn arean ― hemorrhage
- killing, slaughter
- Synonyms: սպանութիւն (spanutʻiwn), կոտորած (kotorac)
- kin; kinship; kinsman
- Synonym: ազգակցութիւն (azgakcʻutʻiwn)
- կցորդ արեան ― kcʻord arean ― consanguineous, of the same blood, related
Usage notes
[edit]The word has three combining forms: արիւն- (ariwn-), արեան- (arean-) and արեն- (aren-).
Declension
[edit]n-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | արիւն (ariwn) | արիւնք (ariwnkʻ) | |
| genitive | արեան (arean) | արեանց (areancʻ) | |
| dative | արեան (arean) | արեանց (areancʻ) | |
| accusative | արիւն (ariwn) | արիւնս (ariwns) | |
| ablative | արենէ (arenē) | արեանց (areancʻ) | |
| instrumental | արեամբ (areamb) | արեամբք (areambkʻ) | |
| locative | արեան (arean) | արիւնս (ariwns) |
Derived terms
[edit]- անարիւն (anariwn)
- առուարեան (aṙuarean)
- արեանագին (areanagin)
- արեանապարտ (areanapart)
- արեանառու (areanaṙu)
- արեանարբու (areanarbu)
- արեաներանգ (areanerang)
- արեանհեղութիւն (areanhełutʻiwn)
- արենազանգ (arenazang)
- արենաթաթաւութիւն (arenatʻatʻawutʻiwn)
- արենաճեմ (arenačem)
- արենամ (arenam)
- արենապարտ (arenapart)
- արենաջուր (arenaǰur)
- արենհեղութիւն (arenhełutʻiwn)
- արիւնաբաժակ (ariwnabažak)
- արիւնաբեր (ariwnaber)
- արիւնաբուխ (ariwnabux)
- արիւնաբուղխ (ariwnabułx)
- արիւնագեղ (ariwnageł)
- արիւնագոյն (ariwnagoyn)
- արիւնագործութիւն (ariwnagorcutʻiwn)
- արիւնազանգ (ariwnazang)
- արիւնազանկ (ariwnazank)
- արիւնազարդ (ariwnazard)
- արիւնազգեստ (ariwnazgest)
- արիւնազգեստեալ (ariwnazgesteal)
- արիւնաթաթախ (ariwnatʻatʻax)
- արիւնաթաթաւ (ariwnatʻatʻaw)
- արիւնաթաւալ (ariwnatʻawal)
- արիւնաթոր (ariwnatʻor)
- արիւնալից (ariwnalicʻ)
- արիւնախանծ (ariwnaxanc)
- արիւնախանձ (ariwnaxanj)
- արիւնախառն (ariwnaxaṙn)
- արիւնածուծ (ariwnacuc)
- արիւնակալ (ariwnakal)
- արիւնական (ariwnakan)
- արիւնակեր (ariwnaker)
- արիւնակերպ (ariwnakerp)
- արիւնակերպիմ (ariwnakerpim)
- արիւնակից (ariwnakicʻ)
- արիւնահան (ariwnahan)
- արիւնահեղ (ariwnaheł)
- արիւնահեղութիւն (ariwnahełutʻiwn)
- արիւնահոս (ariwnahos)
- արիւնահոսութիւն (ariwnahosutʻiwn)
- արիւնայեղցութիւն (ariwnayełcʻutʻiwn)
- արիւնանամ (ariwnanam)
- արիւնաներկ (ariwnanerk)
- արիւնաներկեալ (ariwnanerkeal)
- արիւնանման (ariwnanman)
- արիւնանշան (ariwnanšan)
- արիւնաշաղախ (ariwnašałax)
- արիւնաշատ (ariwnašat)
- արիւնապարտ (ariwnapart)
- արիւնասակաւ (ariwnasakaw)
- արիւնասէր (ariwnasēr)
- արիւնասիրութիւն (ariwnasirutʻiwn)
- արիւնավէժ (ariwnavēž)
- արիւնատեսակ (ariwnatesak)
- արիւնատեսիլ (ariwnatesil)
- արիւնարբու (ariwnarbu)
- արիւնարբութիւն (ariwnarbutʻiwn)
- արիւնացայթ (ariwnacʻaytʻ)
- արիւնացայտ (ariwnacʻayt)
- արիւնացուցանեմ (ariwnacʻucʻanem)
- արիւնաւոր (ariwnawor)
- արիւնաքամ (ariwnakʻam)
- արիւնեմ (ariwnem)
- արիւնեռանդն (ariwneṙandn)
- արիւներանգ (ariwnerang)
- արիւնընծայ (ariwnəncay)
- արիւնըռըշտութիւն (ariwnəṙəštutʻiwn)
- արիւնըռուշտ (ariwnəṙušt)
- արիւնհեղութիւն (ariwnhełutʻiwn)
- արիւնոռոգ (ariwnoṙog)
- արիւնոտ (ariwnot)
- արիւնորակ (ariwnorak)
- արիւնուտ (ariwnut)
- արիւնուտային (ariwnutayin)
- արիւնռուշտ (ariwnṙušt)
- արիւնքար (ariwnkʻar)
- համարիւն (hamariwn)
- հոմարիւն (homariwn)
Descendants
[edit]- Armenian: արյուն (aryun)
References
[edit]- ^ Hübschmann, Heinrich (1899) “Hübschmann H.: Armenische Grammatik. I. Theil. Armenische Etymologie. II. Abteilung. Die syrischen und griechischen Lehnwörter im Altarmenischen und die echtarmenischen Wörter”, in Indogermanische Forschungen. Anzeiger für indogermanische Sprach- und Altertumskunde. Beiblatt zu den Indogermanischen Forschungen (in German), volume 10, page 44 of 41–50
- ^ Ačaṙyan, Hračʻya (1940) Hayocʻ lezvi patmutʻyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 40–41
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “արիւն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- ^ Martirosyan, Hrach (2010) “ariwn”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 138
Further reading
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “արիւն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “արիւն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Categories:
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian Traditional orthography forms
- Old Armenian terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Armenian terms derived from Proto-Indo-European
- Old Armenian terms suffixed with -իւն
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian terms with usage examples
- xcl:Bodily fluids