աղախին

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian աղախին (ałaxin).

Pronunciation

(Eastern Armenian) IPA^(key): /ɑʁɑˈχin/, [ɑʁɑχín]
(Western Armenian) IPA^(key): /ɑʁɑˈχin/, [ɑʁɑχín]
Audio (Eastern Armenian): (file)
Hyphenation: ա‧ղա‧խին

Noun

աղախին • (aġaxin)

maidservant, housemaid, maid
Synonym: (dialectal) ղարավաշ (ġaravaš)

Declension

i-type, animate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	աղախին (aġaxin)	աղախիններ (aġaxinner)
dative	աղախնի (aġaxni)	աղախինների (aġaxinneri)
ablative	աղախնից (aġaxnicʻ)	աղախիններից (aġaxinnericʻ)
instrumental	աղախնով (aġaxnov)	աղախիններով (aġaxinnerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	աղախինը/աղախինն (aġaxinə/aġaxinn)	աղախինները/աղախիններն (aġaxinnerə/aġaxinnern)
dative	աղախնին (aġaxnin)	աղախիններին (aġaxinnerin)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	աղախինս (aġaxins)	աղախիններս (aġaxinners)
dative	աղախնիս (aġaxnis)	աղախիններիս (aġaxinneris)
ablative	աղախնիցս (aġaxnicʻs)	աղախիններիցս (aġaxinnericʻs)
instrumental	աղախնովս (aġaxnovs)	աղախիններովս (aġaxinnerovs)
locative	—	—
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	աղախինդ (aġaxind)	աղախիններդ (aġaxinnerd)
dative	աղախնիդ (aġaxnid)	աղախիններիդ (aġaxinnerid)
ablative	աղախնիցդ (aġaxnicʻd)	աղախիններիցդ (aġaxinnericʻd)
instrumental	աղախնովդ (aġaxnovd)	աղախիններովդ (aġaxinnerovd)
locative	—	—

i-type, animate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	աղախին (aġaxin)	աղախիններ (aġaxinner)
dative	աղախինի (aġaxini)	աղախինների (aġaxinneri)
ablative	աղախինից (aġaxinicʻ)	աղախիններից (aġaxinnericʻ)
instrumental	աղախինով (aġaxinov)	աղախիններով (aġaxinnerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	աղախինը/աղախինն (aġaxinə/aġaxinn)	աղախինները/աղախիններն (aġaxinnerə/aġaxinnern)
dative	աղախինին (aġaxinin)	աղախիններին (aġaxinnerin)
	1^st person possessive forms (my)
nominative	աղախինս (aġaxins)	աղախիններս (aġaxinners)
dative	աղախինիս (aġaxinis)	աղախիններիս (aġaxinneris)
ablative	աղախինիցս (aġaxinicʻs)	աղախիններիցս (aġaxinnericʻs)
instrumental	աղախինովս (aġaxinovs)	աղախիններովս (aġaxinnerovs)
locative	—	—
	2^nd person possessive forms (your)
nominative	աղախինդ (aġaxind)	աղախիններդ (aġaxinnerd)
dative	աղախինիդ (aġaxinid)	աղախիններիդ (aġaxinnerid)
ablative	աղախինիցդ (aġaxinicʻd)	աղախիններիցդ (aġaxinnericʻd)
instrumental	աղախինովդ (aġaxinovd)	աղախիններովդ (aġaxinnerovd)
locative	—	—

Old Armenian

Etymology

From Hurrian 𒇽𒀀𒆷𒄭𒂗𒉡 (^LU₂a-la-ḫi-en-nu /⁠al(l)a(e)ḫḫe/inne-⁠/, “keeper of that which pertains to the lord of the house/family”), composed of *all-ae (“lady or lord (of the house)”), from the root *all- (“to be lord of, to rule”), + 𒄭 (ḫi /⁠-ḫḫe⁠/, “possessive adjective suffix”) + 𒂗𒉡 (en-nu /⁠-(i)nne⁠/, “suffix of names of professions and similar”). The borrowing may be from an Urartian cognate. Also from Hurrian are Akkadian 𒊩𒌓𒄭𒉡𒌅 (alaḫḫinatu, “serving girl in the queen's court or of temple personnel”) and Aramaic לחנה (/⁠ləḥentā⁠/, “serving girl, concubine”). See also աղխ (ałx).

Noun

աղախին • (ałaxin)

Declension

o-type

	singular	plural
nominative	աղախին (ałaxin)	աղախինք (ałaxinkʻ)
genitive	աղախնոյ (ałaxnoy)	աղախնոց (ałaxnocʻ)
dative	աղախնոյ (ałaxnoy)	աղախնոց (ałaxnocʻ)
accusative	աղախին (ałaxin)	աղախինս (ałaxins)
ablative	աղախնոյ (ałaxnoy)	աղախնոց (ałaxnocʻ)
instrumental	աղախնով (ałaxnov)	աղախնովք (ałaxnovkʻ)
locative	աղախին (ałaxin)	աղախինս (ałaxins)

i-a-type

	singular	plural
nominative	աղախին (ałaxin)	աղախինք (ałaxinkʻ)
genitive	աղախնի (ałaxni)	աղախնաց (ałaxnacʻ)
dative	աղախնի (ałaxni)	աղախնաց (ałaxnacʻ)
accusative	աղախին (ałaxin)	աղախինս (ałaxins)
ablative	աղախնէ (ałaxnē)	աղախնաց (ałaxnacʻ)
instrumental	աղախնաւ (ałaxnaw)	աղախնաւք = աղախնօք (ałaxnawkʻ = ałaxnōkʻ)
locative	աղախնի (ałaxni)	աղախինս (ałaxins)

Derived terms

աղախնածին (ałaxnacin)
աղախնական (ałaxnakan)
աղախնայեմ (ałaxnayem)
աղախնայք (ałaxnaykʻ)
աղախնանուն (ałaxnanun)
աղախնապէս (ałaxnapēs)
աղախնեայք (ałaxneaykʻ)
աղախնեմ (ałaxnem)
աղախնորդի (ałaxnordi)
աղախնութիւն (ałaxnutʻiwn)

Descendants

→ Armenian: աղախին (aġaxin) (learned)

References

Diakonoff, Igor M. (1985) “Hurro-Urartian Borrowings in Old Armenian”, in Journal of the American Oriental Society‎^[1], volume 105, number 4, pages 597–603
Petrosean, Matatʻeay (1879) “աղախին”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “աղախին”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աղախին”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Martirosyan, Hrach (2010) “aɫaxin”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 24
Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate‎^[2], PhD dissertation, Leiden University, pages 15-16