шы

See also: щы

Adyghe

Etymology

From Proto-Circassian *č́ʷǝ (“horse”).

Pronunciation

• IPA^(key): [ʃə]

• Audio:

  (file)

Noun

шы • (šə)

1. horse

Noun

шы • (šə)

1. brother

Kabardian

Etymology

From Proto-Circassian *č́ʷǝ (“horse”).

Pronunciation

• IPA^(key): [ʃə]

Noun

шы • (šə)

1. horse

Komi-Zyrian

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈʃɯ/, [ˈʃ̺ɯ̈]
• Hyphenation: шы

Etymology 1

From Proto-Permic *šȯ. Cognates include Komi-Permyak шы (šy).

Noun

шы • (šy)

1. sound
2. (phonology) phoneme

Declension

Declension of шы (stem: шы-)
		singular	plural
nominative		шы (šy)	шыяс (šyjas)
accusative	I*	шы (šy)	шыяс (šyjas)
	II*	шыӧс (šyös)	шыясӧс (šyjasös)
instrumental		шыӧн (šyön)	шыясӧн (šyjasön)
comitative		шыкӧд (šyköd)	шыяскӧд (šyjasköd)
caritive		шытӧг (šytög)	шыястӧг (šyjastög)
consecutive		шыла (šyla)	шыясла (šyjasla)
genitive		шылӧн (šylön)	шыяслӧн (šyjaslön)
ablative		шылысь (šylyś)	шыяслысь (šyjaslyś)
dative		шылы (šyly)	шыяслы (šyjasly)
inessive		шыын (šyyn)	шыясын (šyjasyn)
elative		шыысь (šyyś)	шыясысь (šyjasyś)
illative		шыӧ (šyö)	шыясӧ (šyjasö)
egressive		шысянь (šyśań)	шыяссянь (šyjasśań)
approximative		шылань (šylań)	шыяслань (šyjaslań)
terminative		шыӧдз (šyödź)	шыясӧдз (šyjasödź)
prolative	I	шыӧд (šyöd)	шыясӧд (šyjasöd)
	II	шыті (šyti)	шыясті (šyjasti)
*) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.

Possessive declension of шы
First person singular singular plural nominative шыӧй (šyöj) шыясӧй (šyjasöj) accusative I* шыӧй (šyöj) шыясӧй (šyjasöj) II* шыӧс (šyös) шыясӧс (šyjasös) instrumental шынам (šynam) шыяснам (šyjasnam) comitative шыӧйкӧд (šyöjköd) шыясӧйкӧд (šyjasöjköd) caritive шытӧгым (šytögym) шыястӧгым (šyjastögym) consecutive шыӧйла (šyöjla) шыясӧйла (šyjasöjla) genitive шыӧйлӧн (šyöjlön) шыясӧйлӧн (šyjasöjlön) ablative шыӧйлысь (šyöjlyś) шыясӧйлысь (šyjasöjlyś) dative шыӧйлы (šyöjly) шыясӧйлы (šyjasöjly) inessive шыам (šyam) шыясам (šyjasam) elative шысьым (šyśym) шыяссьым (šyjasśym) illative шыам (šyam) шыясам (šyjasam) egressive шысяньым (šyśańym) шыяссяньым (šyjasśańym) approximative шыланьым (šylańym) шыясланьым (šyjaslańym) terminative шыӧдзым (šyödźym) шыясӧдзым (šyjasödźym) prolative I шыӧдым (šyödym) шыясӧдым (šyjasödym) II шытіым (šytiym) шыястіым (šyjastiym) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Second person singular singular plural nominative шыыд (šyyd) шыясыд (šyjasyd) accusative I* шыыд (šyyd) шыясыд (šyjasyd) II* шытӧ (šytö) шыястӧ (šyjastö) instrumental шынад (šynad) шыяснад (šyjasnad) comitative шыыдкӧд (šyydköd) шыясыдкӧд (šyjasydköd) caritive шытӧгыд (šytögyd) шыястӧгыд (šyjastögyd) consecutive шыыдла (šyydla) шыясыдла (šyjasydla) genitive шыыдлӧн (šyydlön) шыясыдлӧн (šyjasydlön) ablative шыыдлысь (šyydlyś) шыясыдлысь (šyjasydlyś) dative шыыдлы (šyydly) шыясыдлы (šyjasydly) inessive шыад (šyad) шыясад (šyjasad) elative шысьыд (šyśyd) шыяссьыд (šyjasśyd) illative шыад (šyad) шыясад (šyjasad) egressive шысяньыд (šyśańyd) шыяссяньыд (šyjasśańyd) approximative шыланьыд (šylańyd) шыясланьыд (šyjaslańyd) terminative шыӧдзыд (šyödźyd) шыясӧдзыд (šyjasödźyd) prolative I шыӧдыд (šyödyd) шыясӧдыд (šyjasödyd) II шытіыд (šytiyd) шыястіыд (šyjastiyd) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Third person singular singular plural nominative шыыс (šyys) шыясыс (šyjasys) accusative I* шыыс (šyys) шыясыс (šyjasys) II* шысӧ (šysö) шыяссӧ (šyjassö) instrumental шынас (šynas) шыяснас (šyjasnas) comitative шыыскӧд (šyysköd) шыясыскӧд (šyjasysköd) caritive шытӧгыс (šytögys) шыястӧгыс (šyjastögys) consecutive шыысла (šyysla) шыясысла (šyjasysla) genitive шыыслӧн (šyyslön) шыясыслӧн (šyjasyslön) ablative шыыслысь (šyyslyś) шыясыслысь (šyjasyslyś) dative шыыслы (šyysly) шыясыслы (šyjasysly) inessive шыас (šyas) шыясас (šyjasas) elative шысьыс (šyśys) шыяссьыс (šyjasśys) illative шыас (šyas) шыясас (šyjasas) egressive шысяньыс (šyśańys) шыяссяньыс (šyjasśańys) approximative шыланьыс (šylańys) шыясланьыс (šyjaslańys) terminative шыӧдзыс (šyödźys) шыясӧдзыс (šyjasödźys) prolative I шыӧдыс (šyödys) шыясӧдыс (šyjasödys) II шытіыс (šytiys) шыястіыс (šyjastiys) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
First person plural singular plural nominative шыным (šynym) шыясным (šyjasnym) accusative I* шыным (šynym) шыясным (šyjasnym) II* шынымӧ (šynymö) шыяснымӧ (šyjasnymö) instrumental шынаным (šynanym) шыяснаным (šyjasnanym) comitative шынымкӧд (šynymköd) шыяснымкӧд (šyjasnymköd) caritive шытӧгным (šytögnym) шыястӧгным (šyjastögnym) consecutive шынымла (šynymla) шыяснымла (šyjasnymla) genitive шынымлӧн (šynymlön) шыяснымлӧн (šyjasnymlön) ablative шынымлысь (šynymlyś) шыяснымлысь (šyjasnymlyś) dative шынымлы (šynymly) шыяснымлы (šyjasnymly) inessive шыаным (šyanym) шыясаным (šyjasanym) elative шысьыным (šyśynym) шыяссьыным (šyjasśynym) illative шыаным (šyanym) шыясаным (šyjasanym) egressive шысяньным (šyśańnym) шыяссяньным (šyjasśańnym) approximative шыланьным (šylańnym) шыясланьным (šyjaslańnym) terminative шыӧдзным (šyödźnym) шыясӧдзным (šyjasödźnym) prolative I шыӧдным (šyödnym) шыясӧдным (šyjasödnym) II шытіным (šytinym) шыястіным (šyjastinym) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Second person plural singular plural nominative шыныд (šynyd) шыясныд (šyjasnyd) accusative I* шыныд (šynyd) шыясныд (šyjasnyd) II* шынытӧ (šynytö) шыяснытӧ (šyjasnytö) instrumental шынаныд (šynanyd) шыяснаныд (šyjasnanyd) comitative шыныдкӧд (šynydköd) шыясныдкӧд (šyjasnydköd) caritive шытӧгныд (šytögnyd) шыястӧгныд (šyjastögnyd) consecutive шыныдла (šynydla) шыясныдла (šyjasnydla) genitive шыныдлӧн (šynydlön) шыясныдлӧн (šyjasnydlön) ablative шыныдлысь (šynydlyś) шыясныдлысь (šyjasnydlyś) dative шыныдлы (šynydly) шыясныдлы (šyjasnydly) inessive шыаныд (šyanyd) шыясаныд (šyjasanyd) elative шысьыныд (šyśynyd) шыяссьыныд (šyjasśynyd) illative шыаныд (šyanyd) шыясаныд (šyjasanyd) egressive шысяньныд (šyśańnyd) шыяссяньныд (šyjasśańnyd) approximative шыланьныд (šylańnyd) шыясланьныд (šyjaslańnyd) terminative шыӧдзныд (šyödźnyd) шыясӧдзныд (šyjasödźnyd) prolative I шыӧдныд (šyödnyd) шыясӧдныд (šyjasödnyd) II шытіныд (šytinyd) шыястіныд (šyjastinyd) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Third person plural singular plural nominative шыныс (šynys) шыясныс (šyjasnys) accusative I* шыныс (šynys) шыясныс (šyjasnys) II* шынысӧ (šynysö) шыяснысӧ (šyjasnysö) instrumental шынаныс (šynanys) шыяснаныс (šyjasnanys) comitative шынымкӧс (šynymkös) шыяснымкӧс (šyjasnymkös) caritive шытӧгныс (šytögnys) шыястӧгныс (šyjastögnys) consecutive шынысла (šynysla) шыяснысла (šyjasnysla) genitive шыныслӧн (šynyslön) шыясныслӧн (šyjasnyslön) ablative шыныслысь (šynyslyś) шыясныслысь (šyjasnyslyś) dative шыныслы (šynysly) шыясныслы (šyjasnysly) inessive шыаныс (šyanys) шыясаныс (šyjasanys) elative шысьыныс (šyśynys) шыяссьыныс (šyjasśynys) illative шыаныс (šyanys) шыясаныс (šyjasanys) egressive шысяньныс (šyśańnys) шыяссяньныс (šyjasśańnys) approximative шыланьныс (šylańnys) шыясланьныс (šyjaslańnys) terminative шыӧдзныс (šyödźnys) шыясӧдзныс (šyjasödźnys) prolative I шыӧдныс (šyödnys) шыясӧдныс (šyjasödnys) II шытіныс (šytinys) шыястіныс (šyjastinys) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.

Etymology 2

From Proto-Permic *šu̇, from Proto-Uralic *šoje. Cognates include Finnish hui and Udmurt ши (ši).

Noun

шы • (šy)

1. spear
2. bayonet

Declension

Declension of шы (stem: шы-)
		singular	plural
nominative		шы (šy)	шыяс (šyjas)
accusative	I*	шы (šy)	шыяс (šyjas)
	II*	шыӧс (šyös)	шыясӧс (šyjasös)
instrumental		шыӧн (šyön)	шыясӧн (šyjasön)
comitative		шыкӧд (šyköd)	шыяскӧд (šyjasköd)
caritive		шытӧг (šytög)	шыястӧг (šyjastög)
consecutive		шыла (šyla)	шыясла (šyjasla)
genitive		шылӧн (šylön)	шыяслӧн (šyjaslön)
ablative		шылысь (šylyś)	шыяслысь (šyjaslyś)
dative		шылы (šyly)	шыяслы (šyjasly)
inessive		шыын (šyyn)	шыясын (šyjasyn)
elative		шыысь (šyyś)	шыясысь (šyjasyś)
illative		шыӧ (šyö)	шыясӧ (šyjasö)
egressive		шысянь (šyśań)	шыяссянь (šyjasśań)
approximative		шылань (šylań)	шыяслань (šyjaslań)
terminative		шыӧдз (šyödź)	шыясӧдз (šyjasödź)
prolative	I	шыӧд (šyöd)	шыясӧд (šyjasöd)
	II	шыті (šyti)	шыясті (šyjasti)
*) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.

Possessive declension of шы
First person singular singular plural nominative шыӧй (šyöj) шыясӧй (šyjasöj) accusative I* шыӧй (šyöj) шыясӧй (šyjasöj) II* шыӧс (šyös) шыясӧс (šyjasös) instrumental шынам (šynam) шыяснам (šyjasnam) comitative шыӧйкӧд (šyöjköd) шыясӧйкӧд (šyjasöjköd) caritive шытӧгым (šytögym) шыястӧгым (šyjastögym) consecutive шыӧйла (šyöjla) шыясӧйла (šyjasöjla) genitive шыӧйлӧн (šyöjlön) шыясӧйлӧн (šyjasöjlön) ablative шыӧйлысь (šyöjlyś) шыясӧйлысь (šyjasöjlyś) dative шыӧйлы (šyöjly) шыясӧйлы (šyjasöjly) inessive шыам (šyam) шыясам (šyjasam) elative шысьым (šyśym) шыяссьым (šyjasśym) illative шыам (šyam) шыясам (šyjasam) egressive шысяньым (šyśańym) шыяссяньым (šyjasśańym) approximative шыланьым (šylańym) шыясланьым (šyjaslańym) terminative шыӧдзым (šyödźym) шыясӧдзым (šyjasödźym) prolative I шыӧдым (šyödym) шыясӧдым (šyjasödym) II шытіым (šytiym) шыястіым (šyjastiym) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Second person singular singular plural nominative шыыд (šyyd) шыясыд (šyjasyd) accusative I* шыыд (šyyd) шыясыд (šyjasyd) II* шытӧ (šytö) шыястӧ (šyjastö) instrumental шынад (šynad) шыяснад (šyjasnad) comitative шыыдкӧд (šyydköd) шыясыдкӧд (šyjasydköd) caritive шытӧгыд (šytögyd) шыястӧгыд (šyjastögyd) consecutive шыыдла (šyydla) шыясыдла (šyjasydla) genitive шыыдлӧн (šyydlön) шыясыдлӧн (šyjasydlön) ablative шыыдлысь (šyydlyś) шыясыдлысь (šyjasydlyś) dative шыыдлы (šyydly) шыясыдлы (šyjasydly) inessive шыад (šyad) шыясад (šyjasad) elative шысьыд (šyśyd) шыяссьыд (šyjasśyd) illative шыад (šyad) шыясад (šyjasad) egressive шысяньыд (šyśańyd) шыяссяньыд (šyjasśańyd) approximative шыланьыд (šylańyd) шыясланьыд (šyjaslańyd) terminative шыӧдзыд (šyödźyd) шыясӧдзыд (šyjasödźyd) prolative I шыӧдыд (šyödyd) шыясӧдыд (šyjasödyd) II шытіыд (šytiyd) шыястіыд (šyjastiyd) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Third person singular singular plural nominative шыыс (šyys) шыясыс (šyjasys) accusative I* шыыс (šyys) шыясыс (šyjasys) II* шысӧ (šysö) шыяссӧ (šyjassö) instrumental шынас (šynas) шыяснас (šyjasnas) comitative шыыскӧд (šyysköd) шыясыскӧд (šyjasysköd) caritive шытӧгыс (šytögys) шыястӧгыс (šyjastögys) consecutive шыысла (šyysla) шыясысла (šyjasysla) genitive шыыслӧн (šyyslön) шыясыслӧн (šyjasyslön) ablative шыыслысь (šyyslyś) шыясыслысь (šyjasyslyś) dative шыыслы (šyysly) шыясыслы (šyjasysly) inessive шыас (šyas) шыясас (šyjasas) elative шысьыс (šyśys) шыяссьыс (šyjasśys) illative шыас (šyas) шыясас (šyjasas) egressive шысяньыс (šyśańys) шыяссяньыс (šyjasśańys) approximative шыланьыс (šylańys) шыясланьыс (šyjaslańys) terminative шыӧдзыс (šyödźys) шыясӧдзыс (šyjasödźys) prolative I шыӧдыс (šyödys) шыясӧдыс (šyjasödys) II шытіыс (šytiys) шыястіыс (šyjastiys) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
First person plural singular plural nominative шыным (šynym) шыясным (šyjasnym) accusative I* шыным (šynym) шыясным (šyjasnym) II* шынымӧ (šynymö) шыяснымӧ (šyjasnymö) instrumental шынаным (šynanym) шыяснаным (šyjasnanym) comitative шынымкӧд (šynymköd) шыяснымкӧд (šyjasnymköd) caritive шытӧгным (šytögnym) шыястӧгным (šyjastögnym) consecutive шынымла (šynymla) шыяснымла (šyjasnymla) genitive шынымлӧн (šynymlön) шыяснымлӧн (šyjasnymlön) ablative шынымлысь (šynymlyś) шыяснымлысь (šyjasnymlyś) dative шынымлы (šynymly) шыяснымлы (šyjasnymly) inessive шыаным (šyanym) шыясаным (šyjasanym) elative шысьыным (šyśynym) шыяссьыным (šyjasśynym) illative шыаным (šyanym) шыясаным (šyjasanym) egressive шысяньным (šyśańnym) шыяссяньным (šyjasśańnym) approximative шыланьным (šylańnym) шыясланьным (šyjaslańnym) terminative шыӧдзным (šyödźnym) шыясӧдзным (šyjasödźnym) prolative I шыӧдным (šyödnym) шыясӧдным (šyjasödnym) II шытіным (šytinym) шыястіным (šyjastinym) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Second person plural singular plural nominative шыныд (šynyd) шыясныд (šyjasnyd) accusative I* шыныд (šynyd) шыясныд (šyjasnyd) II* шынытӧ (šynytö) шыяснытӧ (šyjasnytö) instrumental шынаныд (šynanyd) шыяснаныд (šyjasnanyd) comitative шыныдкӧд (šynydköd) шыясныдкӧд (šyjasnydköd) caritive шытӧгныд (šytögnyd) шыястӧгныд (šyjastögnyd) consecutive шыныдла (šynydla) шыясныдла (šyjasnydla) genitive шыныдлӧн (šynydlön) шыясныдлӧн (šyjasnydlön) ablative шыныдлысь (šynydlyś) шыясныдлысь (šyjasnydlyś) dative шыныдлы (šynydly) шыясныдлы (šyjasnydly) inessive шыаныд (šyanyd) шыясаныд (šyjasanyd) elative шысьыныд (šyśynyd) шыяссьыныд (šyjasśynyd) illative шыаныд (šyanyd) шыясаныд (šyjasanyd) egressive шысяньныд (šyśańnyd) шыяссяньныд (šyjasśańnyd) approximative шыланьныд (šylańnyd) шыясланьныд (šyjaslańnyd) terminative шыӧдзныд (šyödźnyd) шыясӧдзныд (šyjasödźnyd) prolative I шыӧдныд (šyödnyd) шыясӧдныд (šyjasödnyd) II шытіныд (šytinyd) шыястіныд (šyjastinyd) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Third person plural singular plural nominative шыныс (šynys) шыясныс (šyjasnys) accusative I* шыныс (šynys) шыясныс (šyjasnys) II* шынысӧ (šynysö) шыяснысӧ (šyjasnysö) instrumental шынаныс (šynanys) шыяснаныс (šyjasnanys) comitative шынымкӧс (šynymkös) шыяснымкӧс (šyjasnymkös) caritive шытӧгныс (šytögnys) шыястӧгныс (šyjastögnys) consecutive шынысла (šynysla) шыяснысла (šyjasnysla) genitive шыныслӧн (šynyslön) шыясныслӧн (šyjasnyslön) ablative шыныслысь (šynyslyś) шыясныслысь (šyjasnyslyś) dative шыныслы (šynysly) шыясныслы (šyjasnysly) inessive шыаныс (šyanys) шыясаныс (šyjasanys) elative шысьыныс (šyśynys) шыяссьыныс (šyjasśynys) illative шыаныс (šyanys) шыясаныс (šyjasanys) egressive шысяньныс (šyśańnys) шыяссяньныс (šyjasśańnys) approximative шыланьныс (šylańnys) шыясланьныс (šyjaslańnys) terminative шыӧдзныс (šyödźnys) шыясӧдзныс (šyjasödźnys) prolative I шыӧдныс (šyödnys) шыясӧдныс (šyjasödnys) II шытіныс (šytinys) шыястіныс (šyjastinys) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.

References

• L. M. Beznosikova, E. A. Ajbabina, R. I. Kosnyreva (2000) Коми-русский словарь [Komi-Russian dictionary], →ISBN, page 746