аҡыл
Bashkir
[edit]Etymology
[edit]From Arabic عَقْل (ʕaql, “reason, mind, intellect”).
Cognate with Kazakh ақыл (aqyl), Kyrgyz акыл (akıl), Uzbek aql, Shor ағыл, Khakas ағыл (ağıl, “mind, intelligence”), etc.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]аҡыл • (aqıl)
- faculty of rational thinking; human reason, rational mind, intellect, intelligence
- Аҡылы бар әҙәмдәр телен тыйыр.
- Aqılı bar əźəmdər telen tıyır.
- People who have intellect will hold their tongue.
- (practical) lesson; moral; edification; advice
- Үҙендә камил аҡыл булһа ла, ир һәр кемдән аҡыл һорар.(Aqmulla)
- Üźendə kamil aqıl bulha la, ir hər kemdən aqıl horar.
- A man will ask for advice from everybody, even if his own mind is perfect.
- Тәбиғәт миҙгеле кеүек, һәр ғүмер миҙгеленең дә үҙ һабағы, үҙ аҡылы, үҙ ҡыҙығы була.
- Təbiğət miźgele kewek, hər ğümer miźgeleneñ də üź habağı, üź aqılı, üź qıźığı bula.
- Just like every season of the year (lit. of the nature), each period of life has its lesson (to learn), its moral (to draw), its interest.
Declension
[edit]Declension of аҡыл (aqıl)
| singular | plural | |
|---|---|---|
| absolute | аҡыл (aqıl) | аҡылдар (aqıldar) |
| definite genitive | аҡылдың (aqıldıñ) | аҡылдарҙың (aqıldarźıñ) |
| dative | аҡылға (aqılğa) | аҡылдарға (aqıldarğa) |
| definite accusative | аҡылды (aqıldı) | аҡылдарҙы (aqıldarźı) |
| locative | аҡылда (aqılda) | аҡылдарҙа (aqıldarźa) |
| ablative | аҡылдан (aqıldan) | аҡылдарҙан (aqıldarźan) |
Derived terms
[edit]- аҡыллы (aqıllı)