śmierny

Old Polish

Alternative forms

• śmirny

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sъmirьnъ.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɕmjɛrnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɕmjɛrnɨ/

Adjective

śmierny

1. (attested in Lesser Poland) humble, meek, patient (characterized by gentleness and humility)
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[1], Miechów, page cr 38:

     Yde tobe crol smerny na to, izbi ty ne buial, izbi onego buynego crola dyabla ne nasladoual

     [Idzie tobie krol śmierny na to, iżby ty nie bujał, iżby onego bujnego krola dyjabła nie naśladował]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 33, 2:

     Sliszcze, smerni (audiant mansueti), y weselcze se!

     [Słyszcie, śmierni (audiant mansueti), i weselcie sie!]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 112, 5:

     Kto yako gospodzyn bog nasz, gen... smerne (humilia) wydzy na newe y na szeme

     [Kto jako Gospodzin Bog nasz, jen... śmierne (humilia) widzi na niebie i na ziemie?]

   1. (attested in Greater Poland) moderate in eating and drinking
      • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{[4], [5], [6]}, Lubin, page 170:

        Smyernemv parco (somnus sanitatis in homine parco Ecclus 31, 24)

        [Śmiernemu parco (somnus sanitatis in homine parco Ecclus 31, 24)]

2. humble, meek, patient (characteristic of humility and gentleness)
   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[7], Modlitewnik Nawojki, pages 72-73:

     Czyebye proscha... przez szmyerna dobrotha dvcha szwyanthego, genze prze thwoya dobrota szmyerna oczysczyl czye y oszwyanczyl

     [Ciebie proszę... przez śmierną dobrotę Ducha Świętego, jenże prze twoję dobrotę śmierną oczyścił cie i oświęcił]

3. (attested in Lesser Poland) peacemaking
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[8], Krakow, page gl. 157a:

     Item fuerunt pacifici smerni (Mat 5, 9)

     [Item fuerunt pacifici śmierni (Mat 5, 9)]

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “śmierny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN